حمایت کیفری از هوا و آب

عنوان	حمایت کیفری از هوا و آب
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	فرزانه قلی پور
استاد راهنما	هوشنگ شامبیاتی
استاد مشاور	یاسمن خواجه نوری
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۲
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

حمایت کیفری از هوا و آب عنوان پایان نامه ای است که توسط فرزانه قلی پور، با راهنمایی هوشنگ شامبیاتی و با مشاوره یاسمن خواجه نوری در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی دفاع گردید.

چکیده

حفاظت و حمایت از محیط زیست یکی از بحث های مهم این دوره می باشد. به علت تامین منابع انسان ها و کاهش آثار مخرب فعالیت های صنعتی از جمله آلودگی هوا و آب این امر مورد توجه است. امروزه نه تنها انسان ها بلکه تمام موجودات در معرض شدید این آلودگی ها و تغییراتی که به جهت فعالیت های سودجویانه و مخرب خود انسان ها می باشد هستند. برای مقابله با این تهدیدات نیاز به اقدامی قاطع از طریق اتخاذ تدابیر مناسب است. برای جلوگیری از آلودگی ها استاندارد ها و ضوابطی وجود دارد که دارای مبنای قانونی هستند. تمامی مسیولین موظف به رعایت این ضوابط و استاندارد ها هستند که در صورت عدم رعایت این معیار ها مشمول قوانینی می شوند که دارای ضمانت های کیفری و غیرکیفری هستند اما باید توجه داشت که صرف وجود این استاندارد ها و حد مجاز ها و قوانین و مقررات نمی تواند به تنهایی تضمین کننده موفقیت در این امر باشد بلکه اجرای دقیق و کامل قوانین مربوط به آن ها نقش بسزایی در رسیدن به هدف و موفقیت در زمینه حمایت از محیط زیست دارد. در همین راستا باید شناخت کاملی از محیط پیرامون خود داشت و از روی منطق قوانین را وضع و اجرا نمود. در کنار اجرای دقیق مقررات مربوط به محیط زیست می بایست نیرویی قوی با توجه به واقعیات زمان این قوانین را به طور کامل و صحیح به اجرا در بیاورد در این صورت می توان نتیجه مطلوبی را کسب نمود. در این پایان نامه سعی شده است به تمامی قوانین و مقررات مربوط به جرایم علیه هوا و آب اشاره نموده و همچنین متولیان حمایتی و نحوه رسیدگی به این امر مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

ت مطالب

عنوان صفحه

چکیده ۱

مقدمه ۲

بخش اول: چیستی و چرایی حمایت کیفری از هوا و آب ۸

فصل اول: مفاهیم، سیر تحول تاریخی، عوامل تهدیدکننده هوا و آب ۱۱

مبحث اول: مفاهیم، سیر تحول تاریخی ۱۱

گفتار اول: مفاهیم ۱۱

الف– مفهوم هوا وآب ۱۱

ب– تعریف آلودگی هوا وآب ۱۴

۱–تعاریف فنی ۱۴

۲–تعاریف حقوقی ۱۷

گفتار دوم: سیر تحول تاریخی ۲۰

الف– اهمیت هواو آب قبل از اسلام ۲۱

ب– اهمیت هوا و آب بعد از اسلام ۲۶

مبحث دوم: عوامل تهدیدکننده هوا و آب و پیامدهای آن ۲۹

گفتار اول: عوامل تهدیدکننده هوا و آب ۲۹

الف–عوامل آلودگی هوا ۲۹

۱–آلاینده های طبیعی ۲۹

۱–۱ گردو غبار حاصل از طوفان ها ۳۰

۱–۲ آتش سوزی جنگل ها ۳۱

۱–۳ فعالیت های آتش فشانی ۳۱

۲–آلاینده های مصنوعی ۳۲

۲–۱ منابع شهری و صنعتی ۳۲

۲–۱–۱ تولید برق ۳۲

۲–۱–۲ فعالیت های صنعتی ۳۳

۲–۱–۳ حمل و نقل ۳۳

۲–۱–۴ انتشارات فرآیندی ۳۳

۲–۱–۵ نابودی زباله ها ۳۴

۲–۱–۶ فعالیت های ساخت و ساز ۳۴

۲–۲ منابع کشاورزی و روستایی ۳۴

۲–۲–۱ وزش غبار ۳۴

۲–۲–۲ سوختن بقایای کشاورزی ۳۴

۲–۲–۳ انتشارات خاک ۳۵

۲–۲–۴ آفت کش ها ۳۵

۲–۲–۵ نابودی زباله ها و مواد زاید ۳۵

ب – عوامل آلوده کننده آب ۳۶

۱– منابع خانگی ۳۷

۱–۱ فاضلاب های خانگی ۳۷

۱–۲ فضولات انسانی ۳۷

۱–۳ سرب ومس ۳۸

۲– منابع کشاورزی ۳۹

۲–۱ فضولات حیوانی ۳۹

۲–۲ کودها و آفت کش ها ۳۹

۳– منابع صنعتی ۴۰

۳–۱ فلزات سنگین ۴۰

۳–۲ مواد و فاضلاب های صنعتی ۴۰

۳–۳ آلودگی های نفتی ۴۱

گفتار دوم: آثار مخرب عوامل تهدیدکننده ۴۲

الف– تاثیرات مضر بر انسان ۴۲

ب– تاثیرات مخرب بر حیوانات ۵۲

ج– تاثیرات مخرب بر گیاهان ۵۴

د–تاثیرات مخرب بر اشیاء ۵۹

فصل دوم: ضرورت حمایت کیفری از هوا و آب و مبانی حقوقی آن ۶۱

مبحث اول: ضرورت حمایت کیفری ۶۲

گفتار اول: مفهوم سازی حمایت کیفری و پیشینه آن ۶۲

الف– مفهوم حمایت کیفری ۶۳

ب– مفهوم سیاست جنایی ۶۷

ج– تفاوت میان حمایت کیفری و سیاست جنایی ۷۰

د– پیشینه حمایت کیفری ۷۱

گفتار دوم: مفاهیم، اصول و ضرورت جرم انگاری رفتارهای علیه هوا وآب ۷۲

الف– مفاهیم و اصول جرم انگاری ۷۳

۱–تعریف جرم و جرم انگاری ۷۴

۱–۱ تعریف جرم ۷۴

۱–۲ تعریف جرم انگاری ۷۵

۲–اصول جرم انگاری ۷۷

۲–۱ اصل ضرر ۷۷

۲–۲ اصل پدرسالاری قانونی ۷۸

۲–۳ اصل اخلاق گرایی قانونی ۸۱

ب– ضرورت جرم انگاری و حمایت کیفری از هوا وآب ۸۲

مبحث دوم: مبانی حقوقی حمایت کیفری از هوا وآب ۸۷

گفتار اول: مبانی حمایت کیفری از هوا وآب در حقوق ملی ۸۷

الف– مبانی نظری حقوق اسلامی ۸۸

۱–اصل قانونی بودن ۸۸

۲–قاعده لاضرر ۹۰

۳–حکم عقل و سیره عقلا ۹۲

۴–قاعده اتلاف و تسبیب ۹۳

ب– مبانی عملی حقوق اسلامی ۹۵

۱–وظایف مردم ۹۵

۱–۱ گرایش به رفتارهای هنجار زیست محیطی ۹۷

۱–۲ پرهیز از رفتارهای ناهنجار زیست محیطی ۹۹

۲–وظایف حکومت اسلامی ۱۰۳

گفتار دوم: مبانی حمایت کیفری از هوا و آب در حقوق بین المللی ۱۰۷

الف– اصول حقوق بین الملل ۱۱۰

۱–اصل حمایت و حفاظت از محیط زیست ۱۱۰

۲–اصل جلوگیری ۱۱۱

۳–اصل احتیاطی ۱۱۳

ب– اصول حقوق بشری ۱۱۴

۱–نگرانی مشترک بشریت ۱۱۵

۲–میراث مشترک بشریت ۱۱۶

۳–نسل سوم حقوق بشر ۱۱۷

بخش دوم: مصادیق حمایت کیفری از هوا وآب در حقوق ایران ۱۲۰

فصل اول: حمایت از هوا و آب در بستر حقوق کیفری ماهوی ۱۲۳

مبحث اول: عناصر تشکیل دهنده جرایم علیه هوا و آب ۱۲۳

گفتار اول: رکن قانونی ۱۲۴

الف– قوانین عام زیست محیطی ۱۲۴

۱–قانون اساسی ۱۲۴

۲–قوانین عادی ۱۲۶

۲–۱ قانون مجازات اسلامی ۱۲۶

۲–۲ قانون حفاظت و بهسازی محیط زیست ۱۲۷

ب– قوانین و آیین نامه های خاص ۱۲۹

۱– قوانین و آیین نامه های مربوط به جرم آلودگی هوا ۱۲۹

۱–۱ قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا ۱۲۹

۱–۲ آیین نامه اجرایی قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا ۱۳۰

۱–۳ آیین نامه اجرایی تبصره ماده

قانون نحوه جلوگیری از آلودگی هوا ۱۳۱

۱–۴ قانون شهرداری ۱۳۱

۲– قوانین و آیین نامه های مربوط به جرایم علیه آب ۱۳۱

۲–۱ قانون توزیع عادلانه آب ۱۳۲

۲–۲ قانون حفاظت دریا و رودخانه های مرزی از آلودگی با مواد نفتی ۱۳۳

۲–۳ قانون مناطق دریایی جمهوری اسلامی ایران در خلیج فارس و دریای عمان ۱۳۳

۲–۴ قانون حفاظت و بهره برداری از منابع آبزی جمهوری اسلامی ایران ۱۳۴

۲–۵ قانون شکارو صید ۱۳۵

۲–۶ آیین نامه جلوگیری از آلودگی آب ۱۳۵

گفتار دوم: رکن مادی ۱۳۶

الف– رفتار مرتکب ۱۳۷

ب– موضوع جرم ۱۳۹

ج– وسیله ۱۴۱

د– نتیجه ۱۴۲

گفتار سوم: رکن معنوی ۱۴۳

مبحث دوم: بررسی انواع پاسخ های کیفری و مسیولیت کیفری اشخاص ۱۴۵

گفتار اول: مجازات های موجود در حقوق ایران ۱۴۵

الف– اعدام و تبعید و قصاص ۱۴۶

ب– حبس ۱۴۷

ج– جزای نقدی ۱۵۱

د– جلوگیری از تردد وسیله نقلیه آلوده کننده ۱۵۴

ه– تعطیلی واحد آلاینده ۱۵۵

گفتار دوم: مسیولیت کیفری ۱۵۶

الف– مسیولیت کیفری اشخاص حقیقی ۱۵۶

ب– مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۱۵۷

۱–عدم مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۱۵۷

۲–وجود مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی ۱۵۸

۳–مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی در ایران ۱۵۹

۴–عوامل معاف کننده مسیولیت اشخاص حقوقی ۱۶۳

فصل دوم: حمایت از هوا وآب در بستر حقوق کیفری شکلی ۱۶۵

مبحث اول: ساختار رسیدگی کننده و رویه قضایی ۱۶۵

گفتار اول: ساختار رسیدگی کننده ۱۶۶

الف– مرحله کشف جرم ۱۶۶

ب– مرحله تعقیب ۱۷۰

۱–سازمان حفاظت محیط زیست ۱۷۰

۲–دادسرا ۱۷۱

۳–دادگاه ۱۷۲

گفتار دوم: رویه قضایی ۱۷۳

الف– نمونه آرای قضایی ۱۷۳

ب– تحلیل آرای قضایی ۱۷۷

مبحث دوم: سازمان های متصدی حمایتی ۱۸۰

گفتار اول: سازمان حفاظت محیط زیست ۱۸۰

گفتار دوم: شهرداری ها ۱۸۴

گفتار سوم: سازمان های مردم نهاد غیردولتی ۱۸۷

گفتار چهارم: سازمان بنادر و کشتیرانی و وزارتخانه ها ۱۸۹

نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۹۳

منابع ۲۰۴

کلیدواژه ها

• حمایت کیفری
• حقوق جزا
• حمایت کیفری
• محیط زیست
• هوا
• آب
• جرایم زیست محیطی
• آب
• آلودگی
• محیط زیست
• جرم شناسی
• هوا