دعوای جمعی در نظام حقوقی ایران
 | |
| عنوان | دعوای جمعی در نظام حقوقی ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق اقتصادی |
| دانشجو | نینا ناصری |
| استاد راهنما | جواد کاشانی |
| استاد مشاور | عباس طوسی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
دعوای جمعی در نظام حقوقی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط نینا ناصری، با راهنمایی جواد کاشانی و با مشاوره عباس طوسی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
چکیده
دعاوی جمعی، یک رویه قانونی برای طرح دعاوی تعداد زیادی از افراد، علیه خوانده واحد در یک دادرسی می باشد. در این شکل اقامه دعوا یک نفر یا بیشتر به عنوان خواهانِ نماینده از سوی خود و تعدادی از افراد، در خصوص ادعای مشترک اقامه دعوا می کند. اعضای گروه اگر چه در بیشتر موارد نقش فعالی در دادرسی ندارند، اما به نتیجه حاصل از دادرسی ملزم می شوند. این شیوه اقامه دعوا ابزاری کارآمد برای احقاق حق تعداد زیادی از افراد با هدف کاهش هزینه ها و افزایش کارآیی قضایی محسوب می شود. ریشه های طرح دعاوی جمعی به حقوق انگلستان بازمی گردد، اما حقوق ایالات متحده آمریکا بستر رشد و بالندگی این شیوه اقامه دعوا بوده و الگویی منسجم برای سایر نظام های حقوقی به شمار می رود. در حال حاضر در قوانین برخی کشورها، دعوای جمعی و یا تاسیس های مشابه آن دیده می شود؛ برخی از آن ها با تقویت انجمن ها و تشکل های حمایتی، اجازه طرح دعاوی جمعی توسط این انجمن ها و به نمایندگی از تعدادکثیری از افراد را در قواعد خود فراهم نموده اند و برخی از نظام های حقوقی نیز سال هاست در تلاش هستندکه دعاوی جمعی را سازگار با سنت و فرهنگ حقوقی خود ایجاد نمایند. در حقوق ایران علی رغم وجود موانعی برای پذیرش دعاوی جمعی به خصوص با سبک و سیاق آمریکایی آن، بسترهایی– هرچند اندک– برای اقامه این گونه دعاوی از طریق سازمان های دولتی و یا غیردولتی دیده می شود که مقررات گذاری شفاف تر در این زمینه و همچنین تقویت سازمان ها و تشکل های غیردولتی می تواند تا حدودی اهداف دعاوی جمعی را برای نظام حقوقی ما به همراه داشته باشد. بنابراین در این تحقیق پس از مطالعه دعاوی جمعی، مزایا و معایب و آیین دادرسی مربوط به آن، به بررسی امکان طرح و پذیرش این دعاوی و نیز راهکارهای مشابه آن در حقوق ایران خواهیم پرداخت.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
بخش نخست: شناسایی دعاوی جمعی ۷
گفتار نخست: بررسی پیشینه و مفهوم دعاوی جمعی ۸
گفتار دوم: مزایا و معایب و قلمرو طرح دعاوی جمعی ۲۵
بخش دوم: شرایط اقامه و آیین دادرسی دعاوی جمعی با تاکید بر حقوق فدرال آمریکا ۴۰
گفتار نخست: شرایط اقامه و پذیرش دعاوی جمعی ۴۱
گفتار دوم: شیوه های تعیین اعضای گروه در دعاوی جمعی ۴۸
گفتار سوم: آیین دادرسی مربوط به دعاوی جمعی ۵۶
گفتار چهارم: دعاوی جمعی و سایر طرق مشابه در برخی نظامهای حقوقی ۷۵
بخش سوم: امکان طرح دعاوی جمعی در حقوق ایران ۸۶
گفتار نخست: امکان پذیرش نهاد دعوای جمعی در حقوق ایران ۸۸
گفتار دوم: راهکارهای مشابه طرح دعاوی به صورت جمعی در حقوق ایران ۹۷
نتیجه گیری ۱۳۲
فهرست منابع ۱۳۶
فهرست تفصیلی
مقدمه ۱
بخش نخست: شناسایی دعاوی جمعی ۷
گفتار نخست: بررسی پیشینه و مفهوم دعاوی جمعی ۸
بندنخست: تاریخچه ۸
بنددوم: تعریف دعاوی جمعی ۱۲
بندسوم: تاسیسهای مشابه طرح دعوا به صورت جمعی ۱۸
۱– دعاوی گروهی ۱۸
۲– دعاوی به نمایندگی ۱۹
۳– دعاوی نمونه ۲۰
۴– دعاوی مشتق ۲۱
۵– دعاوی اشتراکی ۲۲
۶– اجتماع ادعاها/اجتماع افراد ۲۳
۷– دعاوی ورود ثالث ۲۳
۸– ادغام دعاوی مجزا ۲۴
گفتار دوم: مزایا و معایب و قلمرو طرح دعاوی جمعی ۲۵
بندنخست: مزایای دعاوی جمعی ۲۵
۱– ماهیت بازدارندگی ۲۶
۲– تسهیل اقامه دعاوی جبران خسارت ۲۷
۳– کارآیی قضایی و صرفه جویی در اقتصاد قضایی ۲۷
بنددوم: معایب دعاوی جمعی ۲۸
۱– سلب حق اعضای گروه برای اقامه دعوای فردی ۲۹
۲– تعارض منافع اعضا و وکلای گروه ۲۹
۳– امکان طرح دعاوی واهی ۳۰
بندسوم: قلمرو دعاوی جمعی ۳۰
۱– حوزه دعاوی مصرف ۳۱
۲– حوزه کارگری استخدامی ۳۳
۳– حوزه اوراق بهادار ۳۴
۴– حوزه ضدتراست ۳۵
۵– حوزه زیست محیطی ۳۶
۶– دعاوی جمعی کیفری ۳۷
بخش دوم: شرایط اقامه و آیین دادرسی دعاوی جمعی با تاکید بر حقوق فدرال آمریکا ۴۰
گفتار نخست: شرایط اقامه و پذیرش دعاوی جمعی ۴۱
بندنخست: شرایط عمومی ۴۲
۱– شرط کثرت ۴۲
۲– شرط اشتراک ۴۳
۳– شرط شباهت ۴۴
۴– شرط شایستگی نمایندگان ۴۴
بنددوم: شرایط موردی ۴۵
گفتار دوم: شیوه های تعیین اعضای گروه در دعاوی جمعی ۴۸
بندنخست: روش خروج محور ۴۹
بنددوم: روش ورودمحور ۵۲
گفتار سوم: آیین دادرسی مربوط به دعاوی جمعی ۵۶
بندنخست: اهلیت اقامه دعاوی جمعی ۵۶
بنددوم: دادگاه صالح به رسیدگی به دعاوی جمعی ۶۰
بندسوم: تعریف گروه ۶۱
بندچهارم: ابلاغ و آگاهی دادن به اعضای گروه ۶۳
بندپنجم: هزینه های دادرسی ۶۷
بندششم: اعتبار امر مختومه در دعاوی جمعی ۶۹
بندهفتم: داوری جمعی ۷۱
گفتار چهارم: دعاوی جمعی و سایر طرق مشابه در برخی نظامهای حقوقی ۷۵
بندنخست: اتحادیه اروپا ۷۵
بند دوم: برزیل ۸۰
بندسوم: کانادا ۸۲
بخش سوم: امکان طرح دعاوی جمعی در حقوق ایران ۸۶
گفتار نخست: امکان پذیرش نهاد دعوای جمعی در حقوق ایران ۸۶
بندنخست: پذیرش مفاهیم اساسی در دعاوی جمعی ۸۸
۱– مفهوم حق در دعاوی جمعی ۸۸
۲– مفهوم نمایندگی در دعاوی جمعی ۹۱
بنددوم: مبانی پذیرش دعاوی جمعی در نظام آیین دادرسی ایران ۹۴
گفتار دوم: راهکارهای مشابه طرح دعاوی به صورت جمعی در حقوق ایران ۹۷
بندنخست: طرح دعوا به نمایندگی ۹۸
۱– دعاوی مربوط به حوزه حقوق مصرف کنندگان ۹۸
۱–۱– سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان ۱۰۱
۱–۲– انجمن حمایت از مصرف کنندگان ۱۰۷
۱–۳– هیات های حل اختلاف دعاوی مصرف کنندگان خودرو ۱۱۲
۱–۴– سازمان های قانونی حمایت از حقوق مصرف کنندگان در قانون تجارت الکترونیکی ۱۱۶
۲– دعاوی مربوط به حوزه حقوق محیط زیست ۱۱۸
۳– دعاوی مربوط به حوزه حقوق کار ۱۲۱
بنددوم: دعاوی مشتق ۱۲۵
بندسوم: دعاوی نمونه ۱۲۸
بندچهارم: سایر طرق اجتماع دعاوی ۱۳۰
نتیجه گیری ۱۳۲
فهرست منابع ۱۳۶
کلیدواژه ها
- دعوای جمعی
- وکیل گروه
- خواهان نماینده
- نمایندگی در حقوق ایران
- وکیل
- خواهان