دولت ممتنع: خوانش انتقادی نظریۀ امتناع دولت مدرن اسلامی حلّاق

دولت ممتنع: خوانش انتقادی نظریۀ امتناع دولت مدرن اسلامی حلّاق نام مقاله‌ای از مهدی مرادی برلیان، سید علیرضا حسینی بهشتی و سید محمد قاری سید فاطمی است که در شماره پنجاه و هشتم (خرداد 1397) نشریه پژوهش حقوق عمومی منتشر شده است.

چکیده

پاسخ به پرسش دولت مدرن و اسلام؛ تعارض یا سازگاری؟ که خود بخش مهمی از مسئله­ای فربه­تر یعنی نسبت میان اندیشۀ مدرنیته و اسلام است، به توصیف حلّاق ساده است؛ دولت اسلامی، با هر خوانشی که از دولت مدرن ارائه شود، ترکیبی ممتنع و البته متناقض نماست. حلّاق با برگزیدن قرائت هابزی - ­اشمیتی از دولت مدرن و توصیفی بیش­تر اسطوره­ای و نه کاملاً تاریخی از حکمرانی اسلامی، نتیجه­ای جز تعارض میان دولت مدرن و حکمرانی اسلامی را حاصل نمی­کند. این پژوهش با توجه به اهمیت این نظریه­ بنیادین و ضرورت تبیین آن در ادبیات حقوقی کشورمان، خواهد کوشید که پا را فراتر از مرزهای توصیف نظریه­ دولت ممتنع بگذارد و با ارائه­ قرائتی نوکانتی از دولت مدرن به‌عنوان برداشت رقیب دولت هابزی- ­اشمیتی، نقدهایی را بر ادعاهای ظاهراً مطلق­گرایانه حلّاق از دولت مدرن وارد آورد. در قرائت نوکانتی از دولت مدرن، هم حاکمیت قانون جایگاه قابل توجه و هم احترام حقیقی به حیثیت انسان خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• وائل حلّاق
• دولت ممتنع
• حکمرانی اسلامی
• خوانش هابزی
• خوانش نوکانتی

اصطلاحات تخصصی

• ‌سوبژکتیویته
• ‌پوزیتیویسم
• دولت ممتنع
• دولت مدرن
• تفکیک قوا
• استقلال‌ اخلاقی
• قراردادگرایی
• ذات گرایی
• خوانش هابزی
• خوانش نوکانتی