دیه غیرمسلمان در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه اسلامی

عنوان	دیه غیرمسلمان در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه اسلامی
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	حسن خان احمدی
استاد راهنما	ابوالحسن شاکری
استاد مشاور	سید ابراهیم قدسی، کیومرث کلانتری
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۵
دانشگاه	دانشگاه مازندران

دیه غیرمسلمان در حقوق ایران و مطالعه تطبیقی آن با فقه اسلامی عنوان رساله ای است که توسط حسن خان احمدی، با راهنمایی ابوالحسن شاکری و با مشاوره سید ابراهیم قدسی و کیومرث کلانتری در سال ۱۳۹۵ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

چکیده

سکوت در مقابل دیه غیر مسلمان در قوانین مجازات اسلامی ایران و نیز رویه های مختلفی که در محاکم سراسر کشور راجع به دیه غیر مسلمان اتخاذ شده بود, مشکلاتی را برای دادگاه ها از جهت صدور حکم بوجود آورده بود, تا اینکه، مطابق با ماده ۵۵۴ ق. م ا مصوب ۱۳۹۲ دیه جنایت براقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده در قانون اساسی برابر با دیه مسلمانان مصوب شد. در این پژوهش سعی شده است ضمن تحلیل مبانی فقهی حقوقی این ماده قانونی به برخی از ابهامات در این خصوص پاسخ داده شود . یافته های تحقیق نشان می دهد که اگر پیروان اقلیت های دینی به رسمیت شناخته شده در قانون اساسی ایرانی و مقیم ایران باشند یا حضور آن ها در ایران با اذن دولت باشد، دیه آنان در صورتی که مجنی علیه واقع شوند برابر با دیه مسلمانان است حتی اگر جنایت بر آن ها در خارج از کشور واقع شود. ولی اگر ایرانی نباشند، یا بدون اذن داخل کشور شده باشند، یا بدون اذن در کشور باقیمانده باشند، یا مقیم ایران نباشند، دیه آن ها طبق شریعت شیعه تعیین خواهد شد.و چنانچه یک غیر مسلمان اقلیت دینی با یک مسلمان در قتل مرد مسلمان مشارکت کند برای قصاص مرد غیر مسلمان و قاتل مسلمان نیازی نیست که اولیای دم به مرد غیر مسلمان هم دیه بپردازند و همینطور اگر غیر مسلمان ایرانی در خارج از ایران مرتکب جنایت خطای محض شود و از پرداخت دیه عاجز باشد بیت المال متکفل پرداخت دیه از ناحیه او نیست و نهایتا اینکه اگر غیر مسلمان غیر ذمی بعد از دریافت ضربه کشنده و قبل از فوت مسلمان شود , این تغییر دین تاثیری در استحقاق دیه نخواهد داشت روش تحقیق پژوهش حاضر تحلیلی توصیفی است. اطلاعات تحقیق نیز به صورت کتابخانه ای جمع آوری شده است.

ساختار و فهرست رساله

چکیدهمقدمه ۱الف– بیان مساله ۳ب– سوال های پژوهش ۷ج– پیشینه پژوهش ۸د– فرضیه های پژوهش ۹س– حدود پژوهش ۱۰م– اهداف پژوهش ۱۰ن– روش شناسی پژوهش ۱۱و– سازمان دهی پژوهش ۱۱فصل اول: کلیات تحقیق۱–۱– مفهوم شناسی

۱–۱–۱– دیه

۱–۱–۲– غیرمسلمان ۲۲ ۱–۲– تاریخچه دیه ۳۱ ۱–۲–۱– دیه قبل از اسلام ۳۲۱–۲–۲– دیه بعد از اسلام ۳۸ ۱–۲–۳– دیه غیرمسلمان قبل از انقلاب اسلامی ایران ۳۹ ۱–۲–۴– دیه غیرمسلمان بعد از انقلاب اسلامی ایران

۱–۳– منابع دیه غیرمسلمان

۱–۳–۱– منابع حقوقی دیه غیرمسلمان ۴۱۱–۳–۲– منابع فقهی دیه غیرمسلمان ۴۲فصل دوم: مبانی پرداخت دیه غیرمسلمان توسط اشخاص۲–۱– حرمت خون

۲–۱–۱– بررسی روایات

۲–۱–۲– قلمرو قاعده لایبطل دم امرء مسلم ۵۰۲–۲– کرامت نفس

۲–۲–۱– قوانین داخلی

۲–۲–۲– اسناد بین المللی ۵۴۲–۳– حکم حکومتی

۲–۳–۱– حکم حکومتی در اسلام

۲–۳–۲– جایگاه حکم حکومتی در قانون اساسی ۶۱۲–۳–۳– حکم حکومتی مبنای اصلی برابری دیه مسلمان و غیرمسلمان ۶۳فصل سوم: میزان دیه غیرمسلمان در حقوق ایران و فقه اسلامی۳–۱– دیه غیر مسلمان در قرآن ۷۰۳–۲– دیه غیر مسلمان در روایات

۳–۲–۱– دیه ذمی هشتصد درهم

۳–۲–۲– دیه ذمی چهارهزار درهم ۷۳۳–۲–۳– دیه ذمی برابر با دیه مسلمان ۷۴۳–۲–۴– برابری دیه ذمی با دیه مسلمان به قصد تعزیر قاتل (موثقه سماعه) ۷۴۳–۳– دیه غیرمسلمان در نگاه فقها

۳–۳–۱– دیه غیرمسلمان هشتصد درهم

۳–۳–۲– دیه غیرمسلمان چهارهزار درهم

۳–۳–۳– تساوی دیه غیرمسلمان با دیه مسلمان

۳–۴– مکان وقوع جنایت ۸۷ ۳–۴–۱– ارتکاب جرم داخل سرزمین ایران

۳–۴–۲– ارتکاب جرم خارج از سرزمین ایران ۹۰ ۳–۵– برابری تغلیظ دیه مسلمان و غیرمسلمان

۳–۵–۱– مستند و مبنای تغلیظ دیه ۹۳ ۳–۵–۲– حکمت تغلیظ دیه در ماه های حرام ۹۳ ۳–۵–۳– تغلیظ دیه کافر ۹۴ ۳–۶– دیه مستامنین و معاهدین ۹۶ ۳–۶–۱– دیدگاه فقها ۹۷ ۳–۶–۲– بررسی ادله تساوی دیه معاهد و مستامن با دیه مسلمان ۹۸ ۳–۷– تفاضل دیه غیر مسلمانان ۱۰۱ ۳–۸– تفاوت دیه غیرمسلمان در موقعیت جانی یا مجنی علیه ۱۰۲ ۳–۹– تغییرات دین بعد از جنایت ۱۰۴ ۳–۱۰– دیه جنایت بر میت اقلیت های مصرح در قانون اساسی ۱۰۷۳–۱۱– برابری دیه کافر مجنون با دیه مسلمان در دفاع مشروع ۱۰۹فصل چهارم: پرداخت دیه غیرمسلمان توسط بیت المال در حقوق ایران و فقه اسلامی۴–۱– مبانی مسیولیت بیت المال مسلمین در قبال دیه غیرمسلمانان ۱۲۱ ۴–۱–۱– پایمال نشدن خون انسان ۱۲۲ ۴–۱–۲– قصور حکومت در ایجاد نظم ۱۲۷ ۴–۱–۳– قاعده الضمان بالخراج ۱۲۹ ۴–۱–۴– مصالح اجتماعی ۱۳۱ ۴–۲– طرح دیدگاه ها ۱۳۵ ۴–۲–۱– مبانی ادله موافقان مسیولیت بیت المال در قبال دیه غیرمسلمانان ۱۳۵ ۴–۲–۲– مبانی ادله مخالفان مسیولیت بیت المال در قبال دیه غیرمسلمانان ۱۴۰ نتیجه گیری ۱۴۶ پیوست: آرای قضایی ۱۵۰ منابع و مراجع ۱۵۸

کلیدواژه ها

• دیه
• غیرمسلمان
• ذمی
• مستامن
• معاهد
• تبعه