راهکار های جبران نقض حق بر سلامت روان با تاکید بر اسناد بین المللی

عنوان	راهکار های جبران نقض حق بر سلامت روان با تاکید بر اسناد بین المللی
رشته	حقوق بین الملل عمومی
دانشجو	انسیه زارع ن‍‍ژاد
استاد راهنما	شهریار اسلامی تبار
استاد مشاور	سید باقر میرعباسی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۸
دانشگاه	دانشگاه عدالت

راهکار های جبران نقض حق بر سلامت روان با تاکید بر اسناد بین المللی عنوان رساله ای است که توسط انسیه زارع ن‍‍ژاد، با راهنمایی شهریار اسلامی تبار و با مشاوره سید باقر میرعباسی در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.

چکیده

حق بر سلامت به عنوان حق ذاتی و یکی ازمهم ترین حقوق بنیادین بشر،دراسناد بین المللی وداخلی ،مورد تاکیدقرار گرفته است.هنگامی که از حق برخورداری از سلامت روان صحبت می کنیم، این حق باید در نظام حقوقی تجلی پیدا کرده باشد،درعرصه بین المللی وداخلی، سیاست گذاری ها و حمایت هایی برای ارتقاء ،همچنین، راهکارهای جبران نقض این حق وجود داشته باشد. این پژوهش به روش کتابخانه ای،استفاده از کتب و مقالات و مراجعه به برخی از پرونده های قابل دسترس و نهاد های ذی ربط وبه روش توضیحی–تشریحی تهیه شده است. نقض حق سلامت روان گاهی به صورت فردی و گاهی به صورت جمعی واقع می شود و بنابراین، این موضوع مطرح می گردد که نحوه جبران نقض،در هر مورد به چه صورت است .جبران خسارت احتمالا می تواند موثرترین راهکارضمانت اجرای نقض حق سلامت روان باشد که با تکیه بر محورهای قضایی ، علاوه بر احقاق حقوق قربانی نقض حق برسلامت،می تواند به تبیین عمده ترمفهوم حق بر سلامت روان منتهی گردد. امروزه علاوه بر دولت ها، سایر ذی نفعان از جمله سازمان های بین المللی نیز می توانند در قبال نقض حق سلامت روان ، مسیول بین المللی تلقی شوند و ملزم به جبران خسارت شوند.در این پژوهش به جایگاه حق برسلامت وحق برسلامت روان،در اسناد بین المللی و داخلی،همچنین شیوه های جبران نقض این حقوق، پرداخته وبه این سوال پاسخ داده شد که با تاکید بر اسناد بین المللی،حق بر سلامت روان از چه شانی برخوردار است و سازوکارجبران خسارت در موارد نقض به چه صورت می باشد. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که هر چند راهکارهای متعددی در زمینه جبران نقض حق سلامت در اسناد داخلی وبین المللی وجود دارد اما در زمینه جبران نقض حق سلامت روان به طور مشخص ،موثر،متناسب وسریع ،به طور عملی و مشهود به چشم نمی خورد. جبران نقض، در صورتی که فاقد هر یک ازاین ویژگی ها باشد نمی توان آن را از منظر حقوق بشری و حقوق بین الملل به عنوان یک جبران، در معنای دقیق کلمه محسوب نمود. این امر واجد اهمیت است که جبران نقض حق برسلامت روان در بسیاری از موارد نمی تواند به علت اینکه ارزیابی دقیق میزان خسارات وارده به سلامت روان، غیرقابل سنجش است ، یک جبران خسارت موثر تلقی شود .

ساختار و فهرست رساله

فصل اول: طرح تحقیق

۱–۱–مقدمه

۱– ۲– بیان مساله اساسی تحقیق

۱– ۳– اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

۱– ۴– مرور ادبیات و سوابق مربوطه

۱– ۵– جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق

۱– ۶– اهداف مشخص تحقیق

۱–۶–۱– اهداف اصلی

۱– ۶– ۲– اهداف فرعی تحقیق

۱– ۷– سوالات تحقیق

۱–۷–۱– سوالات اصلی

۱– ۷– ۲– سوالات فرعی

۱– ۸– فرضیه های تحقیق

۱–۸–۱– فرضیه های اصلی

۱– ۸– ۲– فرضیه های فرعی

۱– ۹– شرح کامل روش تحقیق

۱– ۲– ساماندهی تحقیق

فصل دوم: مفهوم شناسی، مبانی نظری و کلیات تحقیق

۲– ۱–حق برسلامت

۲– ۱– ۱–خدمات سلامت به عنوان یک حق جهانی

۲–۱–۲– قلمرو حق بر سلامت

۲– ۱– ۳–تفسیر حق بین المللی سلامت در یک رویکرد مبتنی بر حقوق بشر نسبت به سلامتی

۲–۲–ماهیت و مبنای حق بر سلامت

۲–۲ – ۱–ماهیت حق بر سلامت

۲–۲–۲–مبنای حق بر سلامت

۲–۲ –۲– ۱–فطرت توحیدی

۲–۲–۲–۲–کرامت انسانی

۲– ۲– ۳–تاریخچه سلامت و حقوق بشر

۲– ۳– سلامت روان

۲–۳– ۱– مفهوم سلامت روان از دیدگاه های مختلف مکتب روان کاوی

۲–۳–۲–اهمیت سلامت روان

۲– ۳–۳– سلامت روان برای توسعه ی پایدار

۲– ۴– اسناد حمایت کننده از حق بر سلامت

۱–۴–۲– اسناد بین المللی حمایت از حق برسلامت

۲– ۴– ۱–۱– منشور سازمان ملل متحد

۲– ۴–

–۲– اعلامیه جهانی حقوق بشر

۲– ۴– ۱–

– اعلامیه هزاره سازمان ملل

۲– ۴– ۱– ۴– میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

۲– ۴– ۱– ۵–کمیته حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی

۲– ۴– ۱– ۶– گزارش های مخبر ویژه کمیسیون حقوق بشر

۲– ۴– ۱– ۷–اساسنامه سازمان بهداشت جهانی

۲– ۴– ۱– ۸– میثاق حقوق مدنی و سیاسی

۲– ۴– ۱–

– معاهدات چهارگانه ژنو

۲– ۴– ۱– ۱۰–کنوانسیون بین المللی رفع همه ی اشکال تبعیض نژادی

۲– ۴– ۱– ۱۱–کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان

۲– ۴– ۱– ۱۲–کنوانسیون حقوق کودک

۲– ۴– ۱– ۱۳–کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت

۲– ۴– ۱– ۱۴–کنوانسیون بین المللی حمایت از حقوق کارگران مهاجر و اعضای خانواده شان

۲–۴–۲–جایگاه حق بر سلامت در اسناد منطقه ای حقوق بشری

۲– ۴– ۲– ۱– اعلامیه آمریکایی حقوق بشر

۲– ۴– ۲–

کنوانسیون بین آمریکایی رفع تمامی اشکال تبعیض علیه افراد معلول

۲– ۴– ۲–

اعلامیه کاراکاس

۲– ۴– ۲–

اعلامیه مونترال

۲– ۴– ۲–

منشور اجتماعی اروپا

۲– ۴– ۲–

منشور آفریقایی حقوق بشر و مردم

۲– ۴– ۳–اسناد ملی حمایت از حق بر سلامت

۲– ۴– ۳– ۱– حق بر سلامت در قانون اساسی ایران

۲–۴–۳–۲– حق بر سلامت در برنامه جامع سلامت روان کشور

۲– ۵– تعهدات دولت ها در قبال حق بر سلامت

۲– ۵– ۱–ماهیت کلی تعهدات ناشی از میثاق

۲– ۵– ۱–۱– تعهدات حقوقی عام

۲– ۵– ۱– ۲– تعهدات حقوقی خاص ۵۰ ۲– ۵– ۱– ۲– ۱– تعهد به احترام ۵۰ ۲– ۵– ۱– ۲– ۲–تعهد به محافظت کردن ۵۰ ۲– ۵– ۱– ۲– ۳– تعهد به ایفاء

۲– ۵– ۱– ۳– تعهدات بین المللی

۲– ۵– ۱– ۴– تعهدات اصلی

۲–۵–۲–دولت ها، قانون سلامت روان وسیاست سلامت روان

۲– ۶– ضرورت ایجاد حق بر سلامت

۲– ۶– ۱– دستیابی به عدالت

۲–۶–۲–کرامت ذاتی انسان

۲– ۶– ۳– حق رفاهی

فصل سوم: نقض حق بر سلامت روان

۳– ۱– موارد نقض حق بر سلامت

۳– ۱– ۱–عوامل اجتماعی موجد نقض

۳– ۱– ۲– نقض حق بر سلامت بیماران روانی

۳–۱–۳– تاثیر فرهنگ جامعه در نقض حق بر سلامت بیماران روانی

۳– ۱– ۴– تاثیر فقر در نقض حق بر سلامت روان

۳– ۱– ۵– تاثیر خشونت در نقض حق بر سلامت روان زنان

۳– ۱– ۶– نقض حق بر سلامت روان بیماران خاص، با اشاره به قضیه خون های آلوده در ایران

۳– ۱– ۷– تاثیر مخاصمات مسلحانه در نقض حق بر سلامت روان

۳– ۱– ۷– ۱– تاثیر مخاصمات مسلحانه در نقض حق بر سلامت روان مصدومان شیمیایی

۳– ۱– ۷– ۲– قوانین و مقررات خاص به منظور حمایت از حق بر سلامت مصدومان شیمیایی

۳– ۱– ۷– ۲– ۱– در سطح داخلی

۳– ۱– ۷– ۲–۲– در سطح بین المللی

۳– ۱– ۸– تاثیر مخاصمات مسلحانه بر سلامت روان کودکان

۳– ۱– ۹– نقض حق بر سلامت روان ناشی از تحریم

۳– ۲– قوانین و اسناد حمایت کننده در موارد نقض حق بر سلامت روان

۳– ۲– ۱– در سطح داخلی

۳– ۲– ۱–۱ قوانین داخلی کشورها

۳– ۲– ۱– ۲– قوانین مبارزه با تبعیض

۳– ۲–۲– در سطح بین المللی

۳– ۲–۲–

–قوانین و اسناد بین المللی ۸۳

–۲ –۲ –۲– عملکرد دادگاه اروپایی حقوق بشر در موارد نقض حق بر سلامت روان

۳–۲–۲–۳– قوانین و اسناد حقوق بشر

۳–۳– عملکرد سازمان های مردم نهاد در خصوص نقض حق بر سلامت روان

۳–۳– ۱– سازمان مردم نهاد داخلی

۳–۳– ۲– سازمان مردم نهاد بین المللی

۳–۳– ۲– ۱– سازمان بین المللی مرکز حمایت از معلولین ذهنی MDAC (mental disability advocacy centre)

۳–۳– ۲–۲–سازمان جهانی بهداشت (World Health Organization)

۳–۳– ۲– ۳– فدراسیون جهانی سلامت روان (Word Federation Mental Health)

فصل چهارم: جبران خسارت ناشی از نقض حق بر سلامت روان

۴–

مفهوم جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان و انواع آن

۴– ۱– ۱– مفهوم جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۲–۱–۴–انواع جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۴– ۲– اسناد بین المللی حاکم بر جبران خسارت ناشی از نقض حق بر سلامت روان

۴–

–۱– اظهارنظر عمومی شماره

کمیته بین المللی میثاق بین المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی

۴– ۲– ۲– ماده

میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی

۴– ۲– ۳– اسناد بنیادین بین المللی حقوق بشری

۴– ۳– رهیافت های حاکم بر جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان با توجه به موازین حقوق بشری

۴– ۳– ۱– رهیافت حق محور

۴– ۳– ۲– رهیافت ضرورت محور ۱۰۸

–۳ –۲–۱– رهیافت ضرورت محور در مورد سلامت روان زنان شب کار

۴– ۳– ۲–۲ جبران خسارت سلامت روان زنان باردار شاغل

۴–۴–نسبی یا جهان شمولی جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۴–۴– ۱– جهان شمولی جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۴–۴– ۲– نسبی گرایی جبران خسارت سلامت روان

۴–۴– ۳– دیدگاه مختلط

۴– ۵– رویکرد کشورهای مختلف در جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۴– ۵– ۱– انگلستان

۴– ۵– ۲– ایران

۴– ۵– ۲– ۱– جبران خسارت نقض حق بر سلامت مصدومان شیمیایی ( با راهکار داخلی ):

۴– ۵– ۲–۲– جبران خسارت داخلی نقض شدگان حق بر سلامت روان

۴– ۶– جبران خسارت نقض سلامت روان

۴–

–۱– جبران خسارت نقض حق بر سلامت روان در رویه دولتی (عرف)

۴– ۶– ۱– ۱– رویکرد عمومی و منسجم دولت ها ۱۲۱

–۶– ۱– ۲– پذیرش به عنوان یک قاعده الزام آور

۴– ۶– ۲– ضعف ها و خلاءهای تقنینی و اجرایی

۴– ۶– ۳– جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان در محاکم قضایی

۴– ۶– ۴– جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان توسط دادگاه های سلامت روان

۴– ۶– ۵– جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان توسط سازمان های مردم نهاد

۴– ۶– ۶– جبران خسارت نقض سلامت روان از طریق دادگاه های افکار عمومی

۴– ۶– ۷– جبران نقض حق بر سلامت روان ناشی از تحریم، ترور و سایر موارد حقوق بشری که ایران با آن درگیر می باشد

۴– ۷– چالش های موجود در زمینه جبران خسارت ناشی از نقض سلامت روان

۴– ۷– ۱–چالش های قضایی

۴– ۷– ۱– ۱– عدم ورود دیوان بین المللی دادگستری به مباحث جبران خسارت حق بر سلامت روان

۴– ۷– ۱– ۲– عدم صدور آرای وحدت رویه قضایی در زمینه حق بر سلامت روان

۴– ۷– ۱– ۳– عدم انتشار آرای قضایی ناظر بر حق بر سلامت روان

۴– ۷– ۲– چالش اجرایی ۱۳۷

– ۷– ۲– ۱– عدم توسعه نهاد مسیولیت بین المللی دولت ها در قبال نقض حق بر سلامت روان

۴– ۷– ۳– چالش های تقنینی

۴– ۷– ۳– ۱– وجود نهادهای متعدد قانون گذار در زمینه حق بر سلامت روان

فصل پنجم: نتیجه گیری وپیشنهاد

۵– ۱– نتیجه گیری

۵– ۲– پیشنهاد :

فهرست منابع و مآخذ

الف ) منابع فارسی

ب) منابع لاتین

کلیدواژه ها

• حق برسلامت روان
• اسنادبین المللی،نقض حق برسلامت روان
• راهکارهای جبران نقض حق بر سلامت روان
• جبران خسارت
• میثاقین