رای دادگاه درباره انتقال حق تولیت موقوفه به وراث (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۳۰۰۹۱۶)

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۲۲۱۳۰۰۹۱۶
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۸/۱۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	دادگاه تجدیدنظر استان
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	انتقال حق تولیت موقوفه به وراث
قاضی	سید ابوالفضل حجازی فر قاضی میردیلمی

چکیده دادنامه و رای دادگاه درباره انتقال حق تولیت موقوفه به وراث: متولی، صرفا نماینده موقوفه -که خود دارای شخصیت حقوقی است- می باشد؛ بنابراین با فوت متولی، حقوق وی به وراث حین الفوتش منتقل نمی شود، مگر آنکه در وقف نامه به صراحت به این امر اشاره شده باشد.

رأی دادگاه بدوی

در خصوص دعوی آقای ج. د. فرزند م. بوکالت از ۱- س. الف.ط. فرزند س. ۲- م. الف.ز. فرزند م. ۳- س. ش. فرزند س. ۴- م. ح. فرزند ح. ۵- م. خ.ن. فرزند م. ۶-ع.الف. فرزند م. ۷- س. ط. فرزند س. بطرفیت ۱-اداره اوقاف و امور خیریه ....تهران ۲- حسینیه ...مقیم تهران ۳- ع. ف. بخواسته صدور حکم مبنی بر تولیت اشتراکی برای هر یک از خواهانها به منظور تولیت و اداره موقوفه عام حسینیه... مقیم مرکز و مؤسسات وابسته به آن طبق مندرجات وقف نامه شماره ۷۱۲۲۷ مورخ ۵۹/۹/۲۳ دفترخانه ...تهران به شرح متن دادخواست مستندا به مدارک پیوست که پس از طی تشریفات و ضوابط قانونی پرونده امر به این شعبه ارجاع و سپس به کلاسه فوق به ثبت رسیده است اولا راجع به خواهان ردیف اول هرچند به استناد مدارک منضم پرونده گویای فوت مشارالیه می باشد لیکن از آنجائیکه نامبرده درخواست صدور حکم تولیت اشتراکی داشته است و از طرفی متولی بنا به صراحت مقررات ماده ۳ از قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه که می گوید ... هر موقوفه ای دارای شخصیت حقوقی است که متولی یا سازمان اوقاف حسب مورد نماینده بحساب می آیند در نتیجه همانطوریکه در نص قانون اخیرالبیان به آن اشاره شد متولی صرفا در مقام نماینده موقوفه بعنوان شخصیت حقوقی بشمار می آید و لا غیر در نتیجه آنچه که از مفهوم و مدلول مطالب فوق استنباط و استدراک می گردد اینکه با فوت متقاضی تولیت حقوقی وی علی القاعده به وراث حین الفوتش تعلق نخواهد گرفت مگر اینکه در وقف نامه بالصراحه به آن اشاره شده باشد در نتیجه آنچه که محرز و مسلم است اینکه با فوت خواهان ردیف اول موضوع از مصادیق مقررات ماده ۱۰۵ از قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی نبوده و نمی باشد از طرفی در خصوص خوانده ردیف اول با التفات به قانون اخیرالبیان اداره اوقاف هم نماینده موقوفه بحساب می آید در نتیجه دعوی اقامه شده توجهی به مشارالیه نداشته و ندارد لذا مستندا به شق ۴ از ماده ۸۴ ناظر به ۸۹ از قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی قرار رد دعوی خواهان را (صرفا نسبت به خوانده ردیف اول) صادر و اعلام می نماید و اما در ماهیت دعوی اقامه شده صرفنظر از اینکه این دادگاه مسبوقا راجع به خواسته خواهان فوق بشرح دادنامه شماره ۴۲۲-۹۱/۴/۲۶ در ماهیت اظهار نظر می نماید لیکن مرجع تجدیدنظر برابر دادنامه شماره ۲۱۵ مورخ ۹۲/۲/۲۲ صادره از شعبه ۲۷ دادگاه تجدیدنظر استان تهران بنا به دلایلی غیر مرتبط مبادرت به نقض رأی بدوی و مآلا صدور قرار عدم استماع دعوی خواهانها می نماید مع الوصف نظر به اینکه مطابق مفاد و مضمون وقفنامه با مشخصات صدرالذکر واقفین محترم پلاکهای درج شده در وقفنامه را در راستای صیغه وقف جهت احداث مسجد در حسینیه ...، درمانگاه خیریه و کتابخانه عمومی و تالار و رواق مخصوص جهت ایراد خطابه های مذهبی و سخنرانیهای علمی و نشر تعالیم دینی و تشریح اهداف مقدس دین مبین اسلام و ترویج مذهب جعفری اثنی عشری و چاپ و نشر کتب علمی و دینی و جراید و مجلات مذهبی بر اساس قرآن و عترت و انعقاد مجالس جشن موالید چهارده معصوم (ع) بخصوص بزرگداشت میلادهای فرخنده حضرت اما م. مجتبی (ع) و حضرت اباعبدالله الحسین و حضرت حجت ابن الحسن المهدی (عج) مورد وقف قرار می دهند از طرفی در متن وقفنامه آمده است که مجموع آقایان متولیان یازده نفر می باشند ... هم چنین هر یک از آقایان متولیان نامبرده می توانند متولی بعد از خود را معرفی نمایند بعلاوه اگر بعضی از متولیان جانشین خود را بهر علتی معین نکردند در این صورت هیئت متولیان باقیمانده مجتمعا می توانند شخصی را که از هر جهت واجد شرایط می باشد بجای وی تعیین نماید از طرفی هر یک از متولیان در صورت فوت یا استعفاء یا غیبت مکرر در جلسات و تابعیت از مواد مذکور در وقفنامه تولیت وی خود به خود سلب و نامبرده معزول گردیده و هیئت متولیان با تشکیل جلسه فوق العاده شخص دیگری را که واجدالشرایط باشد بجای وی تعیین خواهند کرد و اما در پاسخ به لایحه تقدیمی خوانده ردیف سوم آقای ع. ف. صادر ثبت شده به شماره ۳۳۶۸-۹۲/۹/۱۷ در ایراد به سمت احد از خواهانها بنام اکبر الف.ز. که حسب وصیت نامه عادی مورخ ۷۵/۳/۱۴ تعرفه شده از موصی (یعنی آقای خ. ش.) می باشد چه آنکه مشارالیه مدعیست پذیرش سمت شخص اخیر ملازمه با تنفیذ وصیت نامه مذکور دارد و این در حالیست که اولا وصیت نامه یاد شده در زمره وصیت نامه های عهدی است نه تملیکی ... وصیت عهدی عبارت است از اینکه شخصی یک یا چند نفر را برای انجام امر یا اموری یا تصرفات دیگری مامور نماید (مستفاد از ماده ۸۲۶) از قانون مدنی از طرفی تنفیذ وصیت نامه ناظر به وصیت تملیکی است ... وصیت به زیاده بر ثلث ترکه نافذ نیست مگر با اجازه وراث و اگر بعض از ورثه اجازه کند فقط نسبت به سهم او نافذ است (توجها به ماده ۸۴۳ از قانون اخیرالبیان) که از این حیث دادگاه ایراد خوانده مذکور را نافذ تشخیص نداده در نتیجه به رد آن اظهارنظر می نماید و اما راجع به ایراد ثانی که مدعیست آقای س. ط. که در جلسه ای بعنوان احد از متولیان تعیین و منصوب می گردد که اینجانب در آن جلسه حضور نداشته در ادامه از قرینه لفظی ایراد بعمل آمده چنین مستفاد می گردد که شخص اخیر جهت تولیت مورد نظر و تأیید مشارالیه نبوده و نیست که با رجوع به صفحات ۱۱ و ۱۲ از وقف نامه استنادی عینا چنین آمده است ... اگر بعضی از متولیان جانشین خود را بهر علت و جهتی معین نکردند در این صورت هیئت متولیان باقیمانده مجتمعا می توانند شخصی را که از هر جهت واجد شرایط می باشد بجای وی تعیین نمایند ... بنابراین آنچه که از مرعی و منظر دادگاه از عبارت منتسب به واقفین جهت تعیین متولی متبادر به ذهن می گردد اینکه اجماع متولیان شرط لزوم جهت تعرفه و اعلان متولی اشتراکی از جانب آن دسته از متولیانی است که جانشین خود را معرفی ننموده اند بنابراین از آنجائیکه آقای ط. بعنوان احد از خواهانها تعرفه شده از سوی خوانده ردیف سوم نبوده و نیست در نتیجه از منظر دادگاه واجد سمت تولیت نبوده و نیست در نتیجه ضمن پذیرش ایراد قانونی بعمل آمده از سوی خوانده اخیرالذکر دعوی آقای س. ط. را مطابق قانون مدنی، قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و خاصه وقف نامه استنادی صدرالذکر تشخیص نداده و مآلا بصدور قرار رد آن اظهارنظر می نماید لیکن راجع به سایر خواهانها دادگاه ضمن پذیرش دعوی بعمل آمده و مستندا به ماده ۷۵ از قانون مدنی و ۴ از قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه حکم به تولیت اشتراکی خواهان های فوق نسبت به اداره موقوفه عام حسینیه ...مقیم مرکز و مؤسسات وابسته به آن طبق وقف نامه شماره ۷۱۲۲۷-۵۹/۹/۲۳ دفترخانه ...تهران صادر و اعلام می نماید و اما راجع به دادخواست آقای ع. ف. فرزند غ. با وکالت ش.ص. بطرفیت ۱-اداره اوقاف و امور خیریه ... تهران ۲- س. الف.ط. ۳- م. الف.۴- م. ح. ۵- س. ش. با وکالت ۱-الف. پ. ۲-ج. م.۶ - م. خ.ن. ۷- ح. حسینیه ...مقیم مرکز بخواسته دعوی تقابل مبنی بر صدور حکم دائر بر ممنوع المداخله نمودن خواندگان از اداره موقوفه حسینیه کربلائیهای مقیم مرکز مرتبط با پرونده کلاسه ۹۲۰۹۹۸۰۲۲۶۸۰۰۵۵۴ مطروحه در شعبه ۸ دادگاه حقوقی تهران ؛ اساسا صرفنظر از اینکه در ماهیت امر دعوی اقامه شده نفیا یا اثباتا وفق موازین و مقررات شرعی و قانونی تشخیص می گردد یا خیر آنچه که شایان ذکر است اینکه با فرض پذیرش دعوی خواهان تقابل خواسته ممنوع المداخله نمودن در امر موقوفه مطابق موازین از آثار و نتایج مستقیم حکم تولیت است و این در حالیست که تاکنون جهت خواندگان حکم تولیتی مسبوقا صادر و اعلام نشده است از طرفی پذیرش خواسته خواهانها اصلی مبنی بر نصب تولیت اشتراکی مادامیکه مراحل قانونی خود را جهت قطعیت رای طی ننموده باشد بطور حتم و یقین متضمن فراهم گردیدن موجبات رسیدگی به خواسته تقابل نبوده و نمی باشد ... موقوفاتی که متولی آنها عزل یا فوت می شود تا تشخیص متولی بعدی و موقوفاتی که متولی آنها ممنوع المداخله می شود تا رفع ممنوعیت یا ضم امین در حکم موقوفات بدون متولی است (مستفاد از تبصره ۱ ماده ۴ قانون تشکیلات و اختیارات سازمان اوقاف و امور خیریه) بنابراین همانطوریکه از نص قانون اخیرالبیان مستفاد می گردد اینکه با فرض پذیرش خواسته خواهان تقابل (مبنی بر ممنوع المداخله گردیدن در امور موقوفه) بلاشک ملازمه با احراز و اثبات تولیت اشخاصی دارد که در مانحن فیه و با مداقه در پرونده امر ملاحظه می گردد خواندگان تقابل و خواهانهای اصلی تاکنون توفیقی جهت اخذ حکم تولیت قطعی از مراجع صالح حاصل ننموده اند هر چند حسب دادنامه فوق حکم به تولیت خواهانهای اصلی صادر و اعلام شده است لیکن مطلب حائز اهمیت اینکه رای مذکور می بایست مراحل قطعیت خود را طی نماید و لاغیر لهذا با وصف مراتب فوق دادگاه دعوی خواهان تقابل را با التفات به مراتب فوق الذکر مطابق با موازین تشخیص نداده در نتیجه بصدور قرار رد آن اظهارنظر می نماید.رای صادره ظرف بیست روز قابل تجدیدنظر می باشد.

رئیس شعبه ۸ دادگاه عمومی حقوقی تهران-سیدسعید میردیلمی

رأی دادگاه تجدیدنظر استان

درخصوص تجدیدنظرخواهی آقای س. ط. با وکالت آقای د.بطرفیت تجدیدنظرخواندگان نسبت به دادنامه شماره ۲۶۲ /۹۴ صادره از شعبه ۸ دادگاه عمومی تهران که به موجب آن قرار رد دعوی خواهان بدوی بشرح دادنامه تجدیدنظرخواسته صادرگردیده است نظر به اینکه بشرح صورتجلسه مورخه ۹۰/۱۰/۴ هیئت متولیان حسینیه ... مقیم مرکز آقای س. ط. بلحاظ اینکه آقای ع. الف. (که از ناحیه مرحوم ح. الف. که وفق وقفنامه شماره ۷۱۲۲۷ متولی منصوص بوده تعیین گردیده است)درخارج از کشور بوده ودرجلسات شرکت نداشته است تعیین گردیده لذا دادگاه بلحاظ اینکه آقای ع. الف. نیز بعنوان احد از متولیان حسینیه ...طرف دعوی واقع نگردیده است دادگاه نتیجتا دادنامه تجدیدنظرخواسته را در حیطه تجدیدنظرخواهی بعمل آمده وارد ندانسته همچنین دادگاه با عنایت به اینکه تجدیدنظرخواهی آقای ع. ف. بطرفیت تجدیدنظرخواندگان نسبت به آن قسمت از دادنامه شماره ۲۶۶/۹۴ صادره از شعبه ۸ دادگاه عمومی تهران که به موجب آن ضمن صدور قرار رد دعوی تقابل حکم به تولیت اشتراکی خواهانهای بدوی (به جز آقای س. ط. )نسبت به اداره موقوفه عام حسینیه ....مقیم مرکز بشرح دادنامه تجدیدنظرخواسته صادر گردیده است را وارد ندانسته اعتراض معترضین موصوف را منطبق بر بندهای ج و ه ماده ۳۴۸ قانون آئین دادرسی مدنی ندانسته در نتیجه مستندا به ماده ۳۵۳ و ۳۵۸ همان قانون ضمن رد تجدیدنظرخواهی های بعمل آمده دادنامه تجدیدنظرخواسته را تائید می نماید.این رای قطعی است.

شعبه ۱۳دادگاه تجدیدنظر استان تهران - رئیس و مستشار

​سید ابوالفضل حجازی فر - سیدمحسن قاضی