رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ابراء مهریه قبل از نزدیکی

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۱۲۲۴
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۱۱/۰۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۲ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	ابراء مهریه قبل از نزدیکی
قاضی	قدرت اله طیبی اسلامی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ابراء مهریه قبل از نزدیکی: زوجه تا پیش از نزدیکی تنها امکان ابراء نصف مهریه را دارد و نمی تواند تمام مهریه را ابراء کند.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۱۳۹۳/۱/۲۴ آقای م.ل. به استناد رونوشت مصدق سند ازدواج شماره ... - ۱۳۹۱/۷/۱۳ دفتر ازدواج حوزه ثبتی اسفراین دادخواستی به خواسته صدروحکم طلاق به طرفیت خانم م.الف. تقدیم و توضیح می دهد: حسب تصویر سند پیوست با خوانده ازدواج دائم نموده ام و به دلیل مشکلاتی که پیش آمده و زوجه در زمان عقد می باشد، با تقدیم دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور حکم طلاق را دارم. لازم به توضیح ذیل رونوشت سند ازدواج اعلام می شود (برابر نامه ابراء شماره ۷۶۳۰۵ - ۱۳۹۱/۷/۱۶ دفتر اسناد رسمی ... اسفراین کل تعداد چهار صد و چهارده سکه ها در سند ازدواج شماره ... - ۱۳۹۱/۷/۱۳ به زوج ابراء نموده است و امضاء زوجین، سردفتر ازدواج ...) آقای م.غ. وکیل پایه یک دادگستری با تقدیم وکالت نامه، خود را وکیل زوجه معرفی می کند و نیز خانم م.خ. با ارائه وکالت نامه به عنوان وکیل زوج در پرونده ملاحظه می کند. شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی اسفراین به موضوع رسیدگی و در تاریخ ۱۳۹۳/۲/۲۸ در وقت مقرر با حضور وکلای طرفین و زوجین تشکیل جلسه می دهد. وکیل زوج اظهار می دارد: تقاضای به شرح دادخواست تقدیمی است و توضیح می دهد در حال حاضر موکل متوجه پرونده های مطروحه که زوجه ذینفع درآن است، شده و پرونده ها در دادگاه کیفری استان مطرح است و در صورت ضرورت شماره پرونده ها را ارائه خواهم داد و موضوع پرونده ها با حیثیت و شخصیت موکل مغایر است. زوجه باکره است و در منزل پدرش زندگی می کند. طبق فاکتورهای پیوست شده موکل برای خوانده جهیزیه و طلا خریداری نموده است و در ید او می باشد. زوجه تمام مهریه خود را در قبال نصف یک باب منزل مسکونی که مبایعه نامه آن پیوست می باشد، بذل نموده و دریافت کرده است که با صدور حکم طلاق چون باکره است زوجه مستحق دریافت نصف موضوع مهریه می باشد و در صورت نیاز موکل دارای گواهانی است که در این مورد حاضرند گواهی بدهند (لازم به توضیح تصویر است بیع نامه ادعای آن هم با حروف ریز کاملا خوانا و مفهوم نیست.) موکل مالی ندارد. وکیل زوجه اظهار می دارد: اینجانب تقاضای تحقیق از آقای س. را دارم. ایشان آگاهی کامل و علم به موضوع داشته و با وصف فوق به خواستگاری موکل آمدند و او را به عقد خود درآورده است. با تقاضای زوج موکل بخشی از مهریه خود را گذشت نموده و النهایه ملک را از زوج خریداری کرده است و خریدوفروش ملک ارتباطی به مهریه ندارد. اگر همکارم مدعی نصف مهریه است، در جواب باید گفت بخشی از هزینه های ادعائی از نصف مهریه بیشتر باشد، که این گونه نیست. به هر حال در صورت اجرای طلاق موکل تقاضای حقوق قانونی ازجمله مهریه - جهیزیه (مطابق با قبض اقساطی) و تنصیف و نحله را دارد. دادگاه زوجه را برای معاینه و آزمایش بارداری به پزشکی قانونی معرفی می کند. پزشکی قانونی اسفراین در تاریخ ۱۳۹۳/۳/۱۰ به دادگاه اعلام می کند خانم م.الف. فرزند م. در تاریخ ۱۳۹۳/۳/۷ مورد معاینه قرار گرفت و دستگاه تناسلی نامبرده توسط متخصص زنان معاینه شد. پرده بکارت نامبرده از نوع حلقوی - سالم و غیر مدخوله است. نامبرده در حال حاضر باکره محسوب می گردد و نتیجه آزمایش به عمل آمده وی باردار نمی باشد. دادگاه به طرفین دعوا اخطار می کند گواهان خود را در خصوص تمکین یا عدم تمکین زوجه به دادگاه معرفی کنند. در تاریخ ۱۳۹۳/۳/۱۸ قرار ارجاع امر به داوری را صادر می کند. داور زوج در تاریخ ۱۳۹۳/۴/۲ به دادگاه اعلام می کند تلاش برای صلح و سازش بین زوجین مؤثر واقع نشده است. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۴/۱۷ با حضور وکلای طرفین تشکیل جلسه داده و وکیل زوج تقاضای صدور رأی را می نماید. داور زوجه در صفحه ۴۲ نظریه خود را به دادگاه ارائه می دهد. وکیل زوج در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۲۰ به دادگاه اعلام می کند: زوجه باکره است، مهریه او باید نصف گردد و سهم او شامل ۴/۱ از منزل مسکونی می باشد. زیرا برابر بیع نامه زوجه با بذل مهریه خود، نصف منزل مسکونی را دریافت داشته است. در حالی که باکره است. در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۱۵ مشاور دادگاه توضیح می دهد: چون زوج متقاضی طلاق می باشد و زوجه مهریه خود را ابراء کرده و نظرات داوران عقیده به صدور حکم طلاق را دارم. دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی شماره ۹۷۲ - ۱۳۹۳/۵/۲۶ با شرح دعوای خواهان و اظهارات وکلای طرفین و اینکه زوجه در دوران عقد بسر می برد و باکره است؛ طبق فاکتورهای پیوست طلا و جهیزیه خریداری شده و زوجه تمام مهریه خود را در قبال نصف منزل مسکونی بذل و دریافت نموده است. استدلال می کند: زوجه کل مهریه خود را به زوج ابراء نموده و تلاش داوران منتهی به سازش زوجین نشده و با توجه به نظریه قاضی مشاور دادگاه دعوای خواهان را ثابت دانسته، ضمن صدور گواهی عدم امکان سازش، مستندا به مواد ۱۱۳۳ - ۱۱۴۳ - ۱۱۴۸ - ۱۱۴۳ قانون مدنی دادگاه به خواهان اجازه می دهد که با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق و مسترد نمودن جهیزیه به زوجه، وی را مطلقه نماید. نوع طلاق بائن است. پس از ابلاغ رأی آقای م.ل. با وکالت خانم م.خ. نسبت به آن تجدیدنظرخواهی می کند. شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان خراسان شمالی به موضوع رسیدگی و طی رأی شماره ۸۷۸ - ۱۳۹۳/۷/۶ به استناد مادتین ۳۴۸ و ۳۵۸ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید و استوار می نماید. رأی در تاریخ ۱۳۹۳/۸/۴ به وکیل زوج ابلاغ و خانم م.خ. در تاریخ ۱۳۹۳/۸/۲۱ نسبت به آن فرجام خواهی می کند که پرونده پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و برای رسیدگی به این شعبه ارجاع می گردد.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل است. پس از قرائت گزارش آقای طیبی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده، چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

بر دادنامه فرجام خواسته به جهات ذیل ایراد وارد است:

اولا: با توجه به استناد طرفین دعوا به قرارداد عادی مورخ ۱۳۹۱/۷/۱۶، چون مفاد آن به خصوص موضوع قرارداد، خوانا نیست؛ لذا اقتضاء دارد دادگاه محترم به آنان اخطار نموده تا رونوشت خوانا از آن تهیه و تقدیم نمایند. ثانیا: در ذیل رونوشت سند ازدواج قید شده است: برابر ابراء نامه شماره ۱۳۹۱/۷/۶ دفتر اسناد رسمی شماره ... - حوزه ثبتی اسفراین زوجه کل تعداد چهار صد و چهار سکه را در سند ازدواج شماره ... - ۱۳۹۱/۷/۱۳ به زوج ابراء نموده است. نظر به اینکه ملاحظه رونوشت مصدق از ابراء نامه مذکور ضرورت دارد، لذا به خواهان (فرجام خواه) اخطار شود رونوشت خوانا و کامل آن را تهیه و تقدیم دادگاه نماید، یا رونوشت آن از دفترخانه مذکور مطالبه شود تا موضوع آن مورد بررسی قرار گیرد. ضمنا حسب سند ازدواج تعداد مهریه چهارصد عدد سکه بهار آزادی است. ثالثا: مهریه زوجه علاوه بر سکه های مذکور مبلغ یکصد و پنجاه میلیون ریال در قبال دو برگ چک های اقساطی است که قرار شد زوج به زوجه بپردازد. در پرونده در خصوص مبلغ مذکور بررسی نشده و معلوم نیست آیا زوجه مبلغ یاد شده را وصول کرده است یا نه؟ فلذا ملاحظه سوابق امر و اخذ توضیح از طرفین در این خصوص ضرورت دارد. رابعا: حسب تصویرهای مصدق فاکتورهای پیوست اقلام مربوط به جهیزیه از سوی زوج خریداری شده و وکیل زوج در این خصوص توضیحات لازم را داده است. ولی شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی اسفراین در رأی صادره توضیح می دهد: ... دعوای خواهان را وارد دانسته و ضمن صدور گواهی عدم امکان سازش، مستندا به مواد ۱۱۳۳ - ۱۱۴۳ و ۱۱۴۸ قانون مدنی به خواهان اجازه داده می شود که با مراجعه به یکی از دفاتر رسمی ثبت طلاق و استرداد جهیزیه به زوجه وی را مطلقه نماید. لذا با توجه به فاکتورهای پیوست پرونده، مسترد نمودن اقلام جهیزیه به زوجه که از سوی زوج خریداری شده، توجیه قانونی ندارد و اقتضاء امر این بوده است تا دادگاه در این خصوص از طرفین توضیحات لازم اخذ و سپس مبادرت به اتخاذ تصمیم می نمود. خامسا: حسب مندرجات پرونده زوجه باکره است. لذا به استناد ماده ۱۰۹۲ قانون مدنی به هنگام طلاق از شوهر خود نصف مهریه به او تعلق می گیرد. چنانچه زوج مازاد از نصف را قبلا داده باشد، می تواند مازاد را استرداد کند. از طرفی چون زوجه باکره می باشد، فقط می توانست نصف مهریه که به او تعلق می گیرد ابراء نماید نه تمام مهریه را. مضافا به اینکه روشن نشده است ما به ازاء واگذاری نصف خانه مسکونی چه بوده است و قرارداد عادی هم خوانا و گویا نیست تا موضوع بررسی گردد. لذا بنا به مراتب عنوان شده و جهات نقائص مأخوذه که به طور مستوفی درج گردیده است، رسیدگی در وضعیت فعلی نارسا است و به استناد بند الف ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ رأی فرجام خواسته نقض و پرونده برای رسیدگی مجدد به شعبه محترم اول دادگاه تجدیدنظر استان خراسان شمالی ارجاع می گردد.

رئیس و مستشار شعبه ۱۲ دیوان عالی کشور

طیبی - اسلامی