رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر بذل مهریه در تحقق عسر و حرج

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۰۲۱۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۳/۳۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۸ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	اثر بذل مهریه در تحقق عسر و حرج
قاضی	مسعودکریم پور نطنزی حسن عباسیان سیروس کیقبادی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اثر بذل مهریه در تحقق عسر و حرج: بذل مهریه در مرحله فرجام خواهی، موثر در عسر و حرج زوجه نبوده و درخواست طلاق توسط وی به دلیل مذکور قابل پذیرش نیست.

رأی خلاصه جریان پرونده

شماره پرونده : ۹۳۰۹۹۸۰۲۰۲۵۰۰۷۵۰ شماره دادنامه : ۹۴۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۰۲۱۸ تاریخ : ۱۳۹۴/۰۳/۳۰ خلاصه جریان پرونده خانم ب. س. در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۱۱ دادخواستی به طرفیت همسرش آقای غ. م. به خواسته طلاق تقدیم نموده که شعبه ۲۵۵ دادگاه عمومی تهران تحت پرونده شماره ۹۳/۷۵۰ عهده دار رسیدگی شده است . خواهان در دادخواست تقدیمی توضیح داده که به موجب سند رسمی ازدواج شماره .... مورخ ۱۳۸۷/۵/۱۹ دفتر ازدواج شماره .... حوزه ثبتی تهران با صداقیه ۵۰۰ سکه بهار آزادی به عقد دائمی و رسمی خوانده در آمده ام . در حال حاضر قادر به ادامه زندگی مشترک نبوده و به لحاظ عسر و حرج تقاضای رسیدگی و صدور حکم طلاق دارم . اولین جلسه رسیدگی دادگاه به تاریخ ۱۳۹۳/۶/۹ با حضور زوجین تشکیل می گردد . زوجه اظهار میدارد همسرم مرا تهدید می کند و مرا از خانه بیرون کرده و قفل درب را عوض می کند. قادر به ادامه زندگی مشترک نیستم . همسایگان در جریان امر هستند زوج در مقام دفاع اظهار می دارد همسرم را دوست دارم و با طلاق مخالفم . زوجه طی دادنامه شماره ۷۴۳ مورخ ۱۳۹۳/۵/۲۵ شعبه ۲۵۷ دادگاه عمومی تهران محکوم به تمکین شده است و دعوی مطالبه نفقه معوقه زوجه نیز طی دادنامه شماره ۱۳۰۰ مورخ ۱۳۹۲/۸/۲۶ شعبه مذکور محکوم به رد شده است . زوجه می گوید حاضرم یک سکه از مهریه ام را در قبال طلاق بذل نمایم و الباقی را در آینده مطالبه خواهم کرد . در مورد جهیزیه و نفقه بعدا مطالبه می نمایم . زفاف انجام شده ولی فرزند مشترکی نداریم . در این مرحله دادگاه مبادرت به صدور قرار ارجاع امر به داوری نموده که پس از تعیین داوران و طی تشریفات ، نظر آنها که مفادا حکایت از عدم توفیق در برقراری صلح و سازش بین زوجین دارد، ارائه می شود . دادگاه طی شرحی از شعبه ۲۵۷ دادگاه عمومی تهران نتیجه رسیدگی به پرونده های تمکین و نفقه را استعلام می نماید . شعبه مذکور در پاسخ مورخ ۱۳۹۳/۶/۱۲ اعلام نموده که زوجه محکوم به تمکین شده و حکم صادره غیابی بوده و از سوی زوجه مورد واخواهی قرار گرفته است . دادگاه به مددکاری اجتماعی ماموریت می دهد تا با مراجعه به محل سکونت زوجین در خصوص بیرون نمودن زوجه از منزل مشترک توسط زوج تحقیق نماید . مددکار اجتماعی در گزارش مورخ ۱۳۹۳/۶/۱۸ اعلام نموده که به محل سکونت زوجین مراجعه کرده ولی همسایگان اظهار بی اطلاعی نموده اند و یکی از همسایگان اظهار داشته سر و صدایی از زوجین نشنیده است . زوجه طی لایحه ای به دادگاه توضیح داده که در طول پنج سال زندگی مشترک با خوانده مورد آزار و اذیت روحی و به ندرت جسمی قرار گرفته و به علت حفظ آبرو و امید حل مشکلات اقدامی نکردم ولی اخیرا اقوام و دوستان در جریان امر قرار گرفته اند و حاضرند شهادت بدهند که در شرایط سختی از قبیل عدم پرداخت نفقه ، بدبینی و شکاک بودن زوج ، عدم ارتباط و صله رحم با اقوام ، جلوگیری از فعالیت های اجتماعی بنده ، بد اخلاقی و ایجاد تنش در خانه و تهدید های ایشان و نگهداری سلاح سرد بمنظور تهدید و ایجاد رعب و وحشت و توهین و تحقیر و چندین بار اخراج بنده از منزل و تعویض قفل درب منزل قرار دارم . شش نفر ذیل این لایحه را امضاء کرده اند . زوجه در لایحه دوم خود توضیح داده که همسرم متناوبا بیکار بوده و هر شغلی را بعد از مدتی رها کرده یا با سوء رفتار خود و ایجاد درگیری در محل کار باعث اخراج خود شده است . زندگی ما دائما با نا امنی مواجه بوده است . زوج در مورد تهیه مسکن و تامین هزینه های زندگی غیر مسئولانه رفتار می کند . قبل از ازدواج شاغل بوده ام ولی زوج مانع از اشتغالم شده و خرجی نمی پردازد . همسرم با برادرش که در یک ساختمان زندگی می کنیم همواره درگیری دارد و حتی در این رابطه برادر همسرم چندماه زندانی شد . زوج سوء ظن و بد دلی دارد و به هر بهانه ای شروع به فحاشی و بدرفتاری و توهین می نماید . با این شرایط دچار افسردگی و اضطراب شده ام و به لحاظ عسر و حرج خواستار طلاق هستم در جلسه بعدی رسیدگی دادگاه به تاریخ ۱۳۹۳/۹/۱۹ شهادت شش نفر از شهود طرفین استماع می گردد . آقای ب.س. ۳۰ ساله برادر زوجه اظهار می دارد اختلافات موجود به علت بداخلاقی زوج و خساست ایشان است . وی علاقه چندانی به حضور در خانه ندارد . اغلب اوقات خود را با دوستانش می گذارند . بارها قول داده در رفتارش تجدید نظر کند ولی به همسرش بی توجه است . خانم ن. ع. ۳۷ ساله به عنوان شاهد زوجه اظهار می دارد زوج در خانه بداخلاقی می کند . همسرش را تامین مالی نمی کند و به او اجازه رفت و آمد نمی دهد . خانم ا. ش. ۴۸ ساله اظهار می دارد زوجه تامین جانی و مالی ندارد . از طرف زوج مورد آزار و اذیت و توهین قرار می گیرد . بار ها زوجه را به منزل مادرش فرستاده و خیلی بد اخلاق و شکاک است . خانم س. ک. ۳۹ ساله اظهار می دارد به کراهت شاهد ناراحتی و شکایات زوجه بوده ام . زوج در محله به بد اخلاقی و رفتارهای زشت معروف است نیازهای عاطفی و مادی زوجه را بر آورده نمی کند و شایستگی عنوان شوهر را ندارد . آقای ح. ق. ۴۵ ساله شاهد زوج اظهار داشته داماد خانواده ز. می باشم . زندگی آنها از نظر اقتصادی کم و کسری ندارد حدود ۱۰ ماه است که زوجه زندگی مشترک را ترک نموده است . زوج در آژانس مسافرتی کار می کند . آقای ر. ق. ۳۴ ساله شاهد دوم زوج اظهار میدارد دوست قدیمی زوج می باشم . زوجه اصرار دارد شاغل باشد و زوج با این امر مخالف است و اختلاف آنها شروع شده است . زوج راننده آژانس بوده و یک منزل استیجاری با امکانات مناسب دارد . دادگاه ختم دادرسی را اعلام و با توجه به محتویات پرونده و اظهارات طرفین و احراز رابطه زوجیت و اینکه مساعی دادگاه و داوران در جهت ایجاد صلح و سازش مفید و موثر واقع نگردیده و زوجه با اشاره به سوء رفتار زوج و عدم احساس مسئولیت در قبال همسر و عدم تهیه منزل مستقل و عدم پرداخت نفقه و توهین و تهدید و شکاک بودن و بیرون کردن زوجه از منزل توسط زوج مدعی عسر و حرج خود در تداوم زوجیت گردیده و زوج در مقام دفاع اعلام نموده که با طلاق مخالفم ادعای خواهان را وارد دانسته و طی دادنامه شماره ۱۵۸۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۲۳ مستندا به مواد ۱۱۱۹ و ۱۱۲۹ و ۱۱۳۰ و ۱۱۳۳ و ۱۱۴۶ قانون مدنی و مواد ۲۶ تا ۳۳ قانون حمایت خانواده . حکم طلاق جهت اجرای صیغه طلاق در قبال بذل یک سکه از مهریه صادر می نماید . مدت اعتبار این گواهی شش ماه از تاریخ قطعیت اعلام می شود. پس از ابلاغ این رای به زوج ، خانم آ. ش. به وکالت از وی مبادرت به تجدید نظر خواهی نموده و در لایحه خود توضیح داده که زیاده خواهی و توقعات بیش از حد زوجه باعث بروز اختلافات شده ولی زوج بخاطر علاقه قلبی به زوجه حاضر به طلاق نیست . زوجه هیچ دلیلی برای عسر و حرج خود ارائه ننموده است . از یک طرف محکوم به تمکین شده وازطرف دیگر دعوی نفقه وی محکوم به رد شده است . مددکار اجتماعی تهیه منزل توسط زوج را تایید نموده اند همسایگان بر خلاف ادعای زوجه در مورد اختلاف زوجین اظهار بی اطلاعی کرده اند . زوجه نیز طی لایحه ای بموارد مطروحه در لایحه ای بموارد مطروحه در لایحه تجدیدنظر خواه پاسخ می دهد . شعبه ۴۰ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به موضوع رسیدگی و تجدیدنظر خواهی وکیل زوج نسبت به دادنامه شماره ۱۵۸۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۲۳ شعبه ۲۵۵ دادگاه عمومی تهران را وارد دانسته و توضیح داده که زوجه هیچگونه دلیلی برای اثبات ادعایش مبنی بر عسر و حرج یا تحقق شروط ضمن عقد ارائه نداده فلذا طی دادنامه شماره ۲۰۱۸ مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ ضمن نقض رأی تجدیدنظر خواسته حکم به بطلان دعوی زوجه صادر نموده است . این رأی در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۱۳ به زوجه ابلاغ گردیده و نامبرده ظرف مهلت مقرر قانونی اعتراض و دادخواست فرجامی خود را نسبت به دادنامه اخیر تقدیم نموده که پس از ثبت و تبادل لوایح جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است . گزارش پرونده و لایحه فرجامی هنگام شور قرائت می شود . هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای مسعود کریمپورنطنزی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجامخواهی خانم ب. س. نسبت به دادنامه شماره ۲۰۱۸ مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ شعبه ۴۰ دادگاه تجدیدنظر استان تهران که در مقام نقض دادنامه شماره ۱۵۸۶ مورخ ۱۳۹۳/۹/۲۳ شعبه ۲۵۵ دادگاه عمومی تهران اصدار گردیده و متضمن حکم بر بطلان دعوی زوجه فرجامخواه به خواسته طلاق است ، وارد و موجه بنظر نمی رسد زیرا زوجه در دادخواست تقدیمی و مراحل دادرسی و لوایح ارائه شده با اشاره به سوء رفتار زوج و عدم احساس مسئولیت در قبال زوجه و عدم تهیه مسکن مستقل و عدم پرداخت نفقه و توهین و تهدید و فحاشی نسبت به زوجه و بیرون کردن زوجه از منزل مشترک و تعویض قفل درب منزل و بداخلاقی و شکاکیت و بی توجهی کامل نسبت به زوجه مدعی عسر و حرج خود در تداوم زوجیت گردیده و شعبه ۲۵۵ دادگاه عمومی تهران به موضوع رسیدگی و با توجه به محتویات پرونده و اظهارات و مدافعات طرفین و اخذ نظریه داوران و استماع شهادت شهود ادعای خواهان را وارد دانسته و مبادرت به صدور حکم طلاق با شرایط مندرج در رأی نموده است ولی شعبه ۴۰ دادگاه تجدید نظر استان تهران با این استدلال که زوجه هیچ گونه دلیلی برای اثبات ادعایش مبنی بر عسروحرج یا تحقق شروط ضمن عقد ارائه ننموده ضمن نقض رأی تجدیدنظر خواسته حکم بر بطلان دعوی زوجه صادر می نماید که بر این تشخیص و استنباط دادگاه تجدیدنظر خدشه و خللی واردنگردیده است کما اینکه اولا: زوجه دلیلی برای اثبات سوء رفتار زوج وعسروحرج خود ارائه ننموده و حکم مبنی بر محکومیت زوج به اتهام ایراد ضرب و جرخ عمدی زوجه یا توهین و تهدید و یا محکومیت وی به پرداخت نفقه معوقه زوجه صادر نشده است ثانیا: زوجه طی دادنامه شماره ۷۴۳ مورخ ۱۳۹۳/۵/۲۵ شعبه ۲۵۷ دادگاه عمومی تهران محکوم به تمکین شده است ثالثا: دعوی مطالبه نفقه زوجه طی دادنامه شماره ۱۳۰۰ مورخ ۱۳۹۲/۸/۲۶ شعبه مذکور محکوم به رد شده است . تنها دلیل زوجه برای اثبات ادعایش استناد به شهادت بوده که شهود زوج نیز در مقابل اظهارات زوجه را تایید نکرده اند. مددکار اجتماعی نیز در دوفقره گزارش خود اعلام نموده که همسایگان از اختلاف زوجین اظهار بی اطلاعی کرده اند و زوج منزل مناسب تهیه کرده ولی زوجه حاضر به همکاری نشده است . زوجه در مراحل دادرسی علیرغم اظهار کراهت نسبت به زوج صرفا حاضر گردیده یک سکه از مهریه اش را بذل نماید که تناسبی با ادعای وی نداشته ولی در لایحه فرجامی اعلام نموده که حاضر است کل مهریه اش را بذل نماید که در این مرحله موثر در مقام نیست . بنابراین دادنامه فرجامخواسته در حدود اعتراضات مطروحه از ناحیه فرجامخواه فاقد ایراد و اشکال مستوجب نقض بوده و مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آئین دادرسی مدنی . رأی فرجامخواسته ابرام می گردد.

رئیس و مستشاران شعبه ۸ دیوان عالی کشور

حسن عباسیان - مسعود کریم پور نطنزی - سیروس کیقبادی