رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اختلاف در دائمی یا موقت بودن عقد نکاح

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۷۰۰۰۱۵۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۳/۱۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۰ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	اختلاف در دائمی یا موقت بودن عقد نکاح
قاضی	هادی عبداله پور غلامعلی صدقی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره اختلاف در دائمی یا موقت بودن عقد نکاح: در صورت تردید در دائم یا موقت بودن عقد نکاح، اصل بر دوام زوجیت است.

رأی خلاصه جریان پرونده

به تاریخ ۴/۷/۹۱ خانم ف.ش. با وکالت آقای ج.ی. به طرفیت خانم ها و آقایان ف.ک. و ط.ک. و ه.ق. و ن.پ. و ش.پ. دادخواستی به خواسته صدور حکم مبنی بر اثبات زوجیت تقدیم دادگاه های عمومی قائم شهر نموده و در متن دادخواست توضیح داده موکله در تاریخ ۲۶/۱۱/۸۳ با مرحوم الف.پ. ازدواج غیررسمی انجام داده و به زوجیت دائم با آن مرحوم در آمده است و به خاطر مشکلات نتوانسته اند واقعه عقد را ثبت نمایند تا اینکه زوج در ۲۶/۱/۹۱ فوت نموده است و استشهادیه و عقدنامه پیوست می گردد مادر و تعدادی از برادران و فرزند ارشد آن مرحوم م.پ. نیز شاهد و گواهی به زوجیت دائم موکله با آن مرحوم می دهند با استناد به ماده ۱۰۶۲ قانون مدنی تقاضای صدور حکم به اثبات زوجیت مورد استدعاست دادخواست به شعبه چهارم آن دادگاه ارجاع گردیده است. دادگاه مرجوع الیه وقت رسیدگی معین طرفین دعوت گردیدند آقای م.ط. به وکالت از خانم ط.ک. وارد دعوی گردیده است و لایحه ای به شماره ۰۰۴۰۱۶۴۴ مورخ ۲۰/۸/۹۱ تقدیم نموده است که خلاصه آن این است که سند ارائه شده به عنوان عقدنامه به صورت دست نویس بوده و عبارات آن حکایت از عقد موقت دارد و حاکی از آن است که کلمات در زمان واحد نوشته نشده است چون در عقد دائم فسخ وجود ندارد عبارت حق فسخ برای طرفین که در عقدنامه نوشته شد صرفا در عقد موقت معنا دارد و چون زوج مرحوم شد عقد موقت نیز منتفی گردید در وقت رسیدگی مورخ ۱۲/۱۰/۹۱ طرفین و وکلای آن ها حاضر گردیدند وکیل خواهان ادعای خود را به شرح دادخواست بیان نموده از خواندگان حاضر ازجمله مادر مرحوم الف.پ. (زوج) و دیگر خواندگان ش.پ. ن.پ. اظهار داشتند خواهان زوجه دائم متوفی الف.پ. است وکیل خوانده ردیف خانم ط.ک. دفاعا اظهاراتی نمودند که تکرار متن لوایح پیش گفته می باشد دادگاه در تاریخ ۱۹/۱۰/۹۱ ختم رسیدگی اعلام و به شرح دادنامه شماره ۰۰۰۲۱۱۵ با توجه به محتویات پرونده و اظهارات طرفین و اینکه بعضی از خواندگان عقد دائم را قبول دارند و همچنین بعضی دیگر از خواندگان اصل عقد را قبول دارند و اظهار می دارند که موقت هست که خوانده ردیف پنجم اظهار می دارد مدت نوزده سال است که پدرم را ندیده ام بنابراین نمی تواند در مورد عقد دائم یا موقت اظهارنظر نماید و اظهارات وکیل خوانده که اظهار می دارد بعضی از نوشته جات قلم خوردگی دارد فقط در قسمت چاپی که عقدنامه موقت بوده است به جای موقت خط خوردگی و دائم قیدشده است که اصل عقدنامه ملاحظه گردیده و به رؤیت وکیل نیز در جلسه رسیده است و اینکه ایراد گرفته اند که در دفتر مخصوص با حضور دو شاهد باید ثبت شود به علت داشتن همسر اول خواهان نتوانست در دفتر ثبت نماید و دو شاهد نیز شاید وجود داشته است و این موارد دلیل بر موقت بودن عقد نمی باشد و آقای وکیل فقط در مورد قلم خوردگی موقت ; که چاپی می باشد و با خودکار نوشته شده است اظهار داشته که جعل شده است درصورتی که خود وکیل اصل سند را مشاهده کرده است که کلیه خطوط و نوشته جات توسط یک خط نوشته شده است خودش نیز قبول دارد بنابراین موضوع جعل منتفی است و اینکه در عقد ازدواج اصل بر دائم بودن عقد است و موقت بودن نیاز به قید موقت و مدت دارد که در عقدنامه فوق الذکر چنین موضوعی مشاهده نشده است به استناد مواد ۱۰۷۵ و ۱۰۷۶ و ۱۰۷۷ قانون مدنی حکم به اثبات زوجیت دائم خوانده و مورث خواندگان را در حق خواهان صادر نموده است از این رأی پس از ابلاغ توسط خانم ط.ک. با وکالت آقای م.ط. تجدیدنظرخواهی شده که جهت رسیدگی به شعبه یازدهم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران ارجاع گردیده شعبه مرجوع الیه سند عقدنامه را جهت احراز اصالت و تقارن زمانی متن و مندرجات آن به کارشناس رسمی دادگستری رشته خط ارجاع نموده که کارشناس منتخب اصالت متن و مندرجات را تأیید نموده است دادگاه تجدیدنظر برابر دادنامه شماره ۰۰۷۷۳ مورخ ۱۲/۸/۹۲ با رد تجدیدنظرخواهی دادنامه تجدیدنظر خواسته را تأیید کرده است از این رأی آقای ع.پ. به وکالت از خانم ط.ک. فرجام خواهی نموده که پس از تبادل لوایح که هنگام شور قرائت می شود به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع گردیده است.

هیئت شعبه پس از ملاحظه گزارش عضو ممیز به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می نماید:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در خصوص فرجام خواهی خانم ف.ک. با وکالت آقای ع.پ. نسبت به دادنامه شماره ۰۰۷۷۳ مورخ ۱۲/۸/۹۲ صادره از شعبه یازدهم دادگاه تجدیدنظر استان مازندران نظر به اینکه اصل زوجیت فی مابین فرجام خوانده خانم ف.ش. و مرحوم م.پ. مورد قبول تمامی وراث می باشد و ادعای فرجام خواه مبنی بر موقت بودن ازدواج متکی بر هیچ دلیل و مدرک قانونی و شرعی نمی باشد و حتی کمترین اشاره ای راجع به مدت دار بودن عقد ازدواج نشده است درحالی که مطابق اصول و قواعد شرعی اصل بر دوام ازدواج می باشد و از طرفی هیچ دلیلی بر بی اعتباری و فقدان اصالت سند عادی ازدواج مورخ ۲۶/۱۱/۸۳ موجود نمی باشد بلکه به عکس حسب نظریه کارشناس رسمی دادگستری متن و مندرجات نوشته فوق دارای اصالت می باشد بنا به مراتب مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی با رد فرجام خواهی به عمل آمده دادنامه فرجام خواسته ابرام می گردد.

رئیس شعبه ۱۰ دیوان عالی کشور عضو معاون

عبداله پور صدقی