رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بار اثبات در دعوی مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت

شماره دادنامه	۹۵۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۰۳۸۲
تاریخ دادنامه	۱۳۹۵/۰۵/۲۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	انتقالی
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	بار اثبات در دعوی مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت
قاضی	سیدقدرت الهطیبی حیدرعلی حیدری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره بار اثبات در دعوی مطالبه اجرت المثل ایام زوجیت: زوجه جهت دریافت اجرت المثل ایام زندگی مشترک،نیازی به اثبات قصد عدم تبرع ندارد و صرف بیان قصد عدم تبرع،برای اثبات آن و استحقاق زوجه به دریافت اجرت المثل کافی است؛ از این رو بار اثبات اینکه زوجه بدون قصد دریافت دستمزد، کارهای خانه را انجام داده با زوج می باشد.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

پیرو گزارش مورخ ۱۳۹۵/۲/۲۱ این شعبه در تاریخ ۱۳۹۴/۶/۲۴ خانم ح. س.ز. باستناد تصاویر مصدق نکاحنامه ، شناسنامه ، کارت شناسایی هوشمند ملی ، استشهادیه محلی دادخواستی بخواسته مطالبه اجرت المثل ایام زناشوئی از تاریخ ۶۵/۶/۹ لغایت زمان صدور حکم طبق نظر کارشناس بطرفیت آقای م. م. تقدیم و چنین توضیح میدهد : حسب سند نکاحیه پیوستی در تاریخ ۱۳۶۵/۶/۹ به عقد دائم خوانده درآمدم که ماحصل زندگی مشترک دو فرزند اناث می باشد لذا نظر به اینکه درمدت زناشوئی وظایفی را که شرعا و قانونا از عهده اینجانبه بوده بنا به دستور خوانده انجام داده ام و به قصد عدم تبرع بوده است لذا بدینوسیله و با تقدیم این دادخواست تقاضای رسیدگی و محکومیت خوانده به پرداخت اجرت المثل با جلب نظر کارشناس مورد استدعاست پرونده جهت رسیدگی به شعبه ۱۹ دادگاه عمومی حقوقی خانواده شیراز ارجاع میگردد - شعبه مذکور با تعیین وقت رسیدگی و دعوت اصحاب دعوی و همچنین قرار استماع شهادت شهود درتاریخ ۱۳۹۴/۷/۲۲ با حضور زوجین تشکیل جلسه میدهد ، آقای ع.الف. ح. با تقدیم وکالتنامه ای خود را بعنوان وکیل خواهان معرفی می کند - همچنین خانم م.ر.ب. به آقای س. ص. تقدیم وکالتنامه ای خود را بعنوان وکیل خوانده معرفی میکند - وکیل خواهان اظهار داشت دفاعیات فعلا بشرح دادخواست تقدیمی می باشد و موکله مسجلین استشهادیه تقدیمی خود را جهت اداء شهادت حاضرنموده و تقاضای استماع اظهارات مسجلین را خواستارم - دادگاه از شهود خواهان بشرح اوراق جداگانه صفحات ۱۴ الی ۱۷ پرونده ) تحقیق می کند وکیل خوانده پس از استماع اظهارات شهود اظهار داشت دفاعیات بموجب لایحه ای تقدیم که تقاضای ثبت و ضم آنرا درپرونده دارم - ضمن اینکه شهود معارض موکل معرفی شده است وکیل خواهان مجددا توضیح میدهد ، بمنظور جواب لوایح تقدیمی وکیل محترم خوانده بایستی به عرض برسانم به پیوست فتوکپی تعدادی آراء از شعبات بدوی و تجدید نظر استان تهران تاکنون درخصوص اجرت المثل ایام زناشوئی صادرگردیده است بحضورتان تقدیم می گردد لذا مستفاد از آراء صادره بایستی به عرض برسانم اولا بموجب قسمت اخیر ماده ۳۳۶ از قانون صراحتا قانونگذار تصریح نمود مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است که خود بیانگر این میباشد که اصل عدم تبرع در انجام امور منزل توسط موکله می باشد و خلاف آن بایستی توسط زوج ثابت شود به عبارتی اصل بر تبرعی نبودن انجام ا مور منزل توسط زوجه می باشند بسادگی می توان به عدم قصد موکله را احراز نمود - مثالا وکیل محترم مدعی است که بابت فروش زمین مقادیر پول نزد موکله می باشد - بنابر این خود وکیل محترم مدعی آنست وجه مذکور می باشد و نه بابت اینکه بعنوان اجرت المثل به موکله پرداخت شده است صرفنظر از صحت وسقم ادعای وکیل محترم نیاز به رسیدگی توسط محاکم حقوقی می باشد و از عهده این دادگاه محترم خارج است و موکله مدعی است هیچگونه وجهی توسط خوانده بعنوان امانت نزد ایشان نمی باشد و مبلغی به ایشان پرداخت نشده است لذا با توجه بمراتب معروضه تقاضای رسیدگی و ارجاع امر به کارشناس رسمی دادگستری و سپس صدور حکم بر اساس خواسته مورد استدعاست ، مجددا وکیل خوانده توضیح میدهد همانطور که در تبصره ماده ۳۳۶ قانون مدنی مقرر شده عدم قصد تبرع زوجه باید در دادگاه ثابت شود یعنی اصل بر تبرع است وکسی که مدعی است صراحتا طبق قانون آئین دادرسی مدنی باید ادعای خود را ثابت نماید و همانطورکه بیان داشتم . طبق لایحه پیوست عرف درخصوص مطالبه اجرت المثل کاملا واضح است و عرف دراین خصوص بین خانم های خانه دار وجود ندارد - درخصوص اظهارات شهود خواهان باید به عرض برسانم : چطور ممکن است دختر زوجین از سن ۷ الی ۸ سالگی خودش را یادش باشد درحالی که شهود موکل خواهر ایشان می باشند که ۳۰ سال است درجریان زندگی مشترک زوجین می باشند و همینطور برادر موکل که ایشان نیز از ابتدای ازدواجشان درجریان می باشند درخصوص دستور زوج به زوجه جهت انجام امورخانه داری باید به عرض برسانم حتی زمانی که پدر موکل مریض بودند و خواهروبرادرهای مابین هم قرار گذاشته بودند که هرکدام دوره ای ده روز از پدرشان نگهداری کنند موکل برای اینکه خدای نکرده به همسرش فشار نیاید از این کارامتناع می کند و پدرش را به منزل نمی آورد و حتی از کارهای منزل را همیشه خودش انجام می داده است و هیچ وقت از همسرش نخواسته که کارهای منزل را انجام دهد برسد به اینکه دستور دهد و همسرش همیشه می گفته است من عاشق همسرم هستم و اگر کاری انجام می دهم بخاطر عشق به همسرم می باشد نه مطالبه اجرت مجددا وکیل خواهان اظهار داشت فرزندان موکله که به عنوان شاهد اداء شهادت نموده اند کبیر بوده و مرتبا با والدین خود زندگی کرده اند و از نزدیک درمنزل مشترک حضور فیزیکی داشته اند و از طرفی با علم و اطلاع از اینکه خوانده پدر آنان می باشد مبادرت به اداء شهادت نموده اند و مصون از هرگونه ایراد و اعتراض یا جرح و تعدیل قرارگرفته اند و از طرفی هر چند موکله مدعی است که بنا به دستور خود خوانده که گفت حق نداری از پدرم مراقبت کنی بنده ایشان را درمنزل مشترک نگه نداشته ام و دراین مدت زناشوئی مطیع پدر و مادر شوهرم بوده ام و خواهم بود و دیگر اینکه هر زنی عاشق شوهرش می باشد اما وظیفه ای در انجام کارهای منزل ندارد و نمی توان آنرا با عشق مخلوط کرد .دادگاه پس از استماع اظهارات بعدی طرفین و ملاحظه لایحه های تقدیمی ختم رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره ۹۴۳ - ۱۳۹۴/۷/۲۵ ضمن شرح دعوای خواهان و انعکاس اظهارات وکلای آنان چنین رأی مید هد: با احراز رابطه زوجیت اصحاب دعوی به حکایت رونوشت تصویر مصدق سند نکاحیه به شماره ترتیب ... مورخ ۶۵/۶/۱۰ ثبت دفتر رسمی ازدواج شماره ... شیراز نظر باینکه خواهان دردادخواست خود به اینکه در طول ایام زوجیت تمامی کارهای منزل را بدستور زوج به قصد عدم تبرع انجام داده لذا تقاضای تعیین میزان اجرت المثل آن را نموده است و در جهت اثبات این امر به شهادت شهود متمسک گردیده که دادگاه ضمن صدور قرارمقتضی و استماع اظهارات شهود تعرفه شده از ناحیه خواهان که صراحتا به عدم قصد مادرشان درعدم تبرعی اشاره نموده اند و عینا نقل کرده که از روی شوخی با پدرشان این مطالب را اظهار نموده و ملاحظه اظهارات شهود معارض از ناحیه خوانده و وکیل ایشان که صراحتا و به طور قطعی و یقین نسبت به موضوع دعوی ادای شهادت ننموده اند - صرفنظر از اظهارات طرفین دعوی که مثبت صحت هیچ یک از ادعاهای زوجین نبوده نظر به اینکه معمول زندگی زناشوئی اغلب با محبت و حسن نیت توأم بوده و زوجه امورزندگی زناشوئی را تاکنون به لحاظ اینکه قبل از حدوث اختلاف فیمابین زوجین بدون قصد مطالبه اجرت و یا قصد تبرع انجام میداده و در طول این مدت زناشویی حتی یک مرتبه هم درخواست مطالبه اجرت نداشته که این امر و سایر قرائن منعکس درپرونده دلالت بر قصد تبرع زوجه با اوضاع و احوال محقق در توجه به اماره عدم مطالبه اجرت و قصد آن تاکنون به شرح پیش گفته محلی برای اجرای اصل عدم تبرع باقی نگذاشته مستندا به تبصره ماده ۳۴۶ ( ۳۳۶ ) و مواد ۲۶۵ و ۱۳۱۵ و ۱۳۲۱ از قانون مدنی حکم بر بی حقی خواهان درخواست مطرح شده صادر و اعلام می نماید . این رأی درتاریخ ۱۳۹۴/۸/۱۱ ابلاغ و خانم ح. س.ز. با وکالت آقای ع.الف. ح. درتاریخ ۱۳۹۴/۹/۱۸ نسبت بآن اعتراض و تقاضای فرجامخواهی میکند پرونده جهت رسیدگی بدیوان عالی کشورارسال که به این شعبه ارجاع میگردد.هیأت شعبه درتاریخ بالا تشکیل است پس از قرائت گزارش آقای حیدر علی حیدری عضو ممیزو اوراق پرونده مشاوره و بشرح ذیل و بین الهلالین مبادرت به اتخاذ تصمیم نموده و پرونده را جهت رفع نقص به شعبه مربوطه میفرستد .تصمیم خانم م. ر. و آقای س. ص. طبق وکالتنامه شماره ۲۲۴۵۵۷ سری غ - از سوی آقای م. م. بعنوان وکیل تعیین گردیدند تا در پرونده فیمابین وی با خواهان دخالت نمایند ولی برابر وکالتنامه پیوست و همچنین لایحه ثبت شده شماره ح/۹۴۰۷۸۷ حق فرجامخواهی بنامبردگان تفویض نشده است تا آنان بتوانند درمرحله فرجام خواهی دخالت نمایند لذا حسب مندرجات پرونده ابلاغ دادنامه فرجام خواسته و دادخواست فرجامی و تبادل لوایح به وکلای مذکور صحیح نبوده و چون دادخواست فرجامی به فرجام خوانده ابلاغ نشده لذا انجام تبادل لوایح بر اساس قانون و لایحه فوق الاشعار انجام نگردیده است پرونده در وضعیت فعلی قابل طرح در دیوان عالی کشورنمی باشد به این سبب اعاده تا وفق مقررات قانونی نسبت به تبادل لوایح اقدام و نهایتا ارسال گردد . ;پس از اعاده پرونده به شعبه ۱۹ دادگاه خانواده شیراز دفتر شعبه مذکور با توجه به تصمیم این شعبه و جهات اعاده پرونده در جهت رفع نقص به صدور اخطاریه به شخص فرجام خوانده می نماید متعاقب آن آقای الف. ج. با تقدیم وکالتنامه ای از شخص فرجام خوانده مبادرت به پاسخ لوایح فرجامخواهی مینماید نهایتا پرونده مجددا در جهت فرجامخواهی به دیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع میگردد مشروح مفاد لوایح طرفین بهنگام ملاحظه گزارش مطالعه خواهد شد.هیأت شعبهدرتاریخ بالا تشکیل است پس از قرائت گزارش آقای حیدر علی حیدری عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد: