رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تردید در دائم یا موقت بودن عقد نکاح

شماره دادنامه	۹۵۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۰۰۴۵
تاریخ دادنامه	۱۳۹۵/۰۲/۱۵
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	انتقالی
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	تردید در دائم یا موقت بودن عقد نکاح
قاضی	مسعودکریم پور نطنزی حسن عباسیان جعفرپوربدخشان

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تردید در دائم یا موقت بودن عقد نکاح: در دعوای اثبات زوجیت، اگر در وقوع اصل عقد اختلاقی نبوده و صرفا گفتگو در مورد دایم یا موقت بودن آن باشد، با توجه به غلبه نکاح دائم بر نکاح موقت، اصل بر دوام زوجیت است.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۹۴/۵/۱۴ خانم م. الف. بطرفیت آقای ک. الف.پ. دادخواستی بخواسته اثباتزوجیت فیمابین خواهان و خوانده موضوع عقدنامه دائم عادی مورخ ۹۳/۳/۲ با مهریه تعیین شده پنجاه عدد سکه تمام بهار آزادی و یک جلدکلام اله مجید و غیره تقدیم و ضمن ارائه تصویرعقد نامه عادیو استناد به شهادت شهود در متن دادخواست توضیحداده کهدر مورخ ۹۳/۹/۲ با مهریهتعیین شدهبه عقد دائم خوانده دعویدر آمدم و در زمان عقد سه نفر شاهد حضور داشتند و تعداد کثیریهم مطلع بر عقد دائم بوده اند و بعد از عقد روابط همسر داریما شروع گردید و مدت چهار ماه روابطمشارالیه با اینجانبخوب بوده و نسبتبه وی تمکین نموده امبتدریجرفتار و اخلاق ایشانتغییر کرده و نفقه پرداخت ننمودهو مرا ترکنموده و حالیه مسائل همسرداری را کتمان و نادیده گرفته و منکر زوجیت دائم شده این در حالی است که قاری صیغه عقد خود حضور دارد و موضوع عقد نامه را صحه خواهد گذاشت فلذا صدور حکم بر اثبات زوجیت دائم فیمابین موضوععقدنامهمورخ ۹۳/۳/۲۰ و ثبت آن در یکی از دفاتررسمی ثبتی استان مورد استدعاست . دادخواست مطروحه در شعبه چهارم دادگاه عمومی یاسوج ثبت و مورد رسیدگی قرار میگیرد . آقای ص. الف. وکیلپایه یک دادگستری با تقدیم وکالتنامه از جانب خوانده اعلام وکالت نموده است . جلسه اول دادرسی بتاریخ ۱۳۹۴/۶/۱۵ با حضور طرفین دعوی و وکیل خوانده تشکیل گردید در این جلسهخواهان مطالب خود را به شرح دادخواست بیان نموده و سپسوکیل خواندهاظهار داشت موکل موکدا منکر عقد دائم است و قرائن موجود حکایت از مدت دارا بودن عقد (عقدموقت ) است از جمله ۱- اگرعقد نکاحدائم منعقدشده و عاقد صلاحیت انعقاد عقد و دفتر ثبت ازدواج داشته چرا روند قانونی و رویه عقد دائم از جمله آزمایش خون و ثبت در شناسنامه و غیره صورت نگرفته ۲- چرا عقد در دفتر خانه و در حضور شهود و بطور قانونی و معمول صورت نگرفته و در خانه ای شخصی و در حضور تعداد اندکی صورت گرفته است ۳- چطور نکاحیه ای که بر اساس آن شاکیه در محکمه کیفری طرح دعوی کرده فاقد مهر دفتر خانه است حال نکاحیه ای که الان در دست خواهان است ممهور به مهر دفتر خانه است ۴- چگونه از موکل در عقد نامه رسمی و دائمی (طبق ادعای خواهان) اثر انگشت گرفته نشده آن هم وقتیکه موکلبیسواد بوده است. ۵- چطور عقد نامه فقط در یک نسخه منعقد شده و در دسترس موکل قرار نگرفته است فلذا با عنایت به موارد معنونه آنچه مشخص است اینکهعقد صورتگرفته بین خواهان و خوانده عقد نکاح موقت بوده که طبق اظهارات موکل مدت آن ۶ ماه بوده که سه ماه آن از طرف موکل بذل شده استاز طرفی با عنایت باینکهصاحب خانه ای که عقد در خانه ایشان صورت گرفته و شاهد عقد بوده حاضربه ادای شهادت در دادگاه بوده است و احضار ایشان بنام ظ. الف. مورد استدعاست ضمنا ایشان در محکمه کیفریادای شهادت نموده که شهادت نامه ایشان درکلانتری ۱۳موجود است و شاهد دیگر موکل ص. فرزند م. ش. است تقاضایاحضار ایشان را دارم . فلذاتقاضایصدور حکمبر رد دعوی خواهان مورد استدعاست . سپس دادگاه قرار استماع گواهی گواهان طرفین را صادر نموده و در این اثناآقای ر. پ. وکیل پایه یکدادگستریبا تقدیم وکالتنامه از جانب خواهاناعلام وکالتنموده است . در جلسهدادرسی مورخ ۹۴/۷/۶ که با حضور طرفین دعوی ووکلای آنان و نیز شخص عاقد بنام ع. ش. تشکیل گردیده بدوا عاقد یاد شده اظهار داشت قبول دارم که عقد توسط اینجانب جاری گردید و عقد هم به صورت دائم بوده و قرار بود بروند از دادگاه با توجه باینکه همسر دومش بوده مجوز بگیرند بعد بیایند ثبت کنیم و نسبت به آزمایش یا عدم آزمایش خود اطلاعی ندارم ولی به صورت قطع و تعیین صیغه جاری شده بین طرفین دائمی بوده نه موقت . سپس دادگاه از شهود تعرفه شده استماع گواهی بعمل آورد. آقای ظ. الف. ۳۳ ساله اظهار داشت بنده با آقای ک. الف.پ. رفیق بوده ام بمن گفته خانمی دارم مریض می باشد اگر خانمی سراغ دارید بمن معرفی کنید من هم خانم م. الف. را معرفی نمودم و در نهایت در منزل خودم ج. توسط حاج آقای ع. ش. عقد به صورت دائم جاری شدبا مهریه پنجاه سکه تمام بهار آزادی حتی خودم شیرینی گرفته ام و استفاده نمودند و یک ماه باهم بودند بعد اختلاف آنان شروع شد و زوج مدعی شده که عقد موقت می باشد شما را نمی خواهم و در خصوص مکتوبه ای که در دست آقای ک. الف. می باشد علت این اظهاراتاز ناحیه بنده مبنیبر نوع عقدبه صورت موقتبا توجه باینکههر روزی که آقای الف. یک برنامه داشتندو خانم نسبت [بمن] فحاشی و بد و بیرا می گفتند که مقصرش شما بودید و من هم گفتم بروید شاکی شویدولی خانم توجهینمیکردند من هم بر اثرناراحتی آن مطلب را نوشتم در کلانتریو در برابر کلام اله مجید دروغ بوده و آن مطالب را پس میگیرم و دروغ بوده است . شاهد دوم بنام خانم ف. الف. نیا همسر آقای الف. اظهارداشت در برابر کلام اله مجیددر زمان عقد خانم م. الف. فقط خودم با شوهرم و حاج آقای ش.و خواهر خانم الف. و آقای الف.پ. در منزل خودمان بودیم که صیغه عقد دائم را حاج آقاجاری نمودند و قرار بود ه بروند دفتر و محضر عقد را ثبتی و رسمی کنند ولی در نهایتنرفتند و اختلافآنها شروعشد . مطمئن هستم عقد دائم بوده . شاهدسوم خانم ط. الف. متولد ۱۳۶۲ خواهر خواهان اظهار داشت روزی که عقد جاری شد دامادمان آقای ظ. الف. زنگ زدندو گفتند خواهرت می خواهند عقد کنند بیائید منزل ما من هم رفتمو آقای الف. و خانمش ف. الف.و حاج آقا ش. و خواهرم حضوردارند که محضر دار خانم را عقد نمودند و پنجاه سکه بهار آزادی تمام هم زدند . پس ازاستماع اظهارات شهود دادگاه اظهارات خوانده و وکلای طرفینرا در صورتمجلس منعکس نموده و سر انجامبا اعلام ختم رسیدگی بموجب دادنامه شماره ۴۶۵ مورخ ۹۴/۷/۱۱ پس از ذکر خواسته خواهانبا استدلال اینکه اولا: با توجه به تصویر مصدق سند عادی مورخ ۹۳/۳/۲۰ که با حضور عاقد در شعبهو تحقیق از وی نوع عقد و صیغه جاری شده را دائم بیان نموده و سند را تایید نموده و مضافا شهودی کهذیلسند عادی را امضاء نموده اند نوععقد را دائم شهادت داده اند نه موقتو آقای ظ. الف. که اظهاراتیدر کلانتری و طبق تصویرصورتجلسهپیوستی مبنی بر اینکهعقد موقت بوده از آن اظهارات انصراف و آن اظهاراترا در شعبه رد نموده و انگیزه اش از بیان آن مطالبرا با توجه به ناراحتیکه بین ایشان و زوجه به وجود آمده مطرح نموده و از طرفی اصل در عقد دائمی است مگر اینکه قیدی وجود داشته باشد که آن را موقت تلقی کرد که در سند عادی هیچگونهاشاره ای به موقت بودن یا تعیین وقتوجود ندارد لذا خواسته خواهان را به حق تشخیص و مستندا به مواد ۱۲۵۷ و بند های ۲ و ۳ و ۴ ماده ۱۲۵۸ قانون مدنی حکم به اثبات زوجیتو رابطه زوجیت بین خواهان و خواندهو مستندا به ماده ۲۰ قانون حمایت خانواده مصوب سال ۱۳۹۱ حکم به الزامخوانده به ثبت واقعه ازدواج دائم وفق مفاد سند عادی مورخ ۹۳/۳/۲۰ با مهریهمقرر پنجاه عدد سکه تمام بهار آزادی صادر نموده است . پس از ابلاغ رای صادره وکیل خوانده محکوم علیه نسبت به آن تجدیدنظر خواهی نموده که پس از طی نشریفات قانونی شعبه دوم دادگاه تجدیدنظراستان کهکیلویه و بویر احمد بموضوعرسیدگی و طی دادنامه شماره ۱۱۸۷ مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۱۴ با عنایت به سند عادی ارائه شده مورخ ۹۳/۳/۲۰ که تصویرمصدق آن پیوست می باشد و به صراحت عاقد به دائمی بودن آن اشاره نموده است و با تحقیق بعمل آمده از عاقدو گواهانی که ذیل عقدنامه را امضاء نموده اند دائمی بودن آن تایید گردیده است و دلیلی که نشانگر موقت بودن عقد باشد از سویتجدید نظر خواه ارائه نگردیده و در پرونده وجود ندارد و عدم رعایت تشریفات قانونی در تنظیم عقد نامه دلیل بر منقطع بودن آن نمی باشد لذا اعتراض تجدید نظر خواه را غیر موجه و دادنامه تجدید نظر خواسته را موافق موازین قانونی و اصول آئین دادرسی تشخیص و ضمن رد اعتراض مطروحه دادنامه تجدیدنظر خواسته را تایید نموده است . دادنامه اخیرالصدور در تاریخ ۹۴/۱۰/۲۰ به وکیل تجدیدنظر خواه ابلاغ شد و نامبرده در تاریخ ۹۴/۱۱/۱۱ با تقدیم دادخواست نسبت به آن فرجام خواهی نموده که پس از تبادل لوایح و وصول پرونده به دیوان عالی کشور جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است . دادخواست فرجامی و لایحه جوابیه بهنگام شور قرائت میگردد.هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای حسن عباسیان عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رای می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

اعتراضات آقای ک. الف.پ. با وکالت آقای ص. الف. نسبت به دادنامه شاره ۱۱۸۷- ۹۴ مورخ ۱۳۹۴/۱۰/۱۴ شعبه دوم دادگاه تجدید نظر استان کهکیلویه و بویر احمدکه در جهت تایید رای بدوی متضمن حکم به اثبات رابطه زوجیت دائم فیمابینمتداعیینو الزامفرجام خواه به ثبت واقعه ازدواجدائم با مهریه تعیین شدهانشاء گردیده با توجه به جامع اوراق پرونده وارد و موجه نیست زیرا مدلولنکاحنامه شرعی مورخ ۹۳/۳/۲۰ پیوست پرونده که بامضاء طرفین دعوی و نیزشخص عاقدرسیده و عده ای بعنوان شهود ذیل آن را گواهی نموده اند و اصالتآن هم مصون از اعتراض فرجام خواه باقیمانده صراحتدارد کهعقد نکاح فیمابینمتداعیینبنحو دائم جاری گردیده و شخص عاقدبنام شیخ ع. ش. هم با حضوردر دادگاهبشرح صورتجلسه دادرسی مورخ ۹۴/۷/۶ صریحا و با قطع و تعیین گواهی نموده که صیغه جاری شده بین طرفیندعوی عقد دائم بوده نه موقت وهم چنینمسجلیننکاحنامهمدرکیه هم که در محضردادگاه از آن استماع گواهی بعمل آمدهباتفاق دائم بودن عقد نکاح فیمابینمتداعیین را مورد تایید و تصدیق قرار داده اند مضافا باینکه وکیل فرجام خواه در مدافعات خود در مراحل دادرسی اصل واقعه نکاح فیمابین موکل خود و فرجام خوانده را پذیرفته و مورد تایید قرار داده و صرفا مدعی موقت بودن آن می باشد که چون در نکاح با توجه به غلبه دائمی بودن نکاح بر موقت بودن آن ، اصلبر دوام زوجیتبوده و وکیل فرجام خواه دلیل معارض اصل که موجب اسقاط آن باشد اقامه و ابراز ننموده لذا مطابق اصل ، ادعای وکیل فرجام خواه مبنی بر موقت بودن نکاح بین طرفین دعوی بلحاظ عدم اثبات آن وجاهت قانونی نداشته و بالعکس ادعای فرجام خوانده مبنی بر دائمی بودن نکاح ثابت خواهد بود بنابراین و با توجه به ادله پیش گفته ، نکاح دائم فیمابین طرفین دعوی ثابت و مدلل بوده و از این رو دادنامه های بدوی و فرجام خواسته که متکی بر ارزیابی ادله اثباتی و مبتنی بر استنباط و تشخیص دادگاه بوده و با توجه به مجموع اوراق و محتویات پرونده و استدلال منعکس در آراء صادره موجها و منطبق بر موازین قانونی اصدار یافته و از حیث ماهوی و از جهت رعایت اصول و قواعد دادرسی ایراد و اشکال موثر در تخدیش بر آراء مرقوم مترتب نبوده و اعتراضات وکیل فرجام خواه در حد و کیفیتی نیست که بمبانی استنباط و تشخیص دادگاه و مالا اساس دادنامه فرجام خواسته خلل و خدشه ای وارد و موجبات نقض آن را فراهم سازد فلذا ضمن رد فرجام خواهی فرجام خواه مستندا بماده ۳۷۰ قانون آئین دادرسی مدنی دادنامه فرجام خواسته ابرام می گردد.

رئیس شعبه هشتم دیوان عالی کشور: حسن عباسیان مستشار: مسعود ک. پورنطنزی عضومعاون: جعفر پوربدخشان