رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تعریف و ملاک عنن

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۰۶۲
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۲/۲۱
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۶ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	تعریف و ملاک عنن
قاضی	الهی محمد ربانی نژاد

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره تعریف و ملاک عنن: عنن یعنی ناتوانی آمیزشی و اصطلاحا بر مرضی که موجب ضعف در انتشار آلت به نحوی که عاجز بر ایلاج و دخول باشد اطلاق می گردد. لذا ملاک عجز از ایلاج و دخول است که یکی از علت های آن ممکن است عدم انتشار آلت باشد و ممکن است آلت انتشار داشته باشد ولی به علت مرض دیگر قادر به دخول نباشد

رأی خلاصه جریان پرونده

خواهان زوجه خانم س.م. فرزند ق. ۲۶ ساله خانه دار طی دادخواست تقدیمی به ریاست محترم مجتمع قضایی دادگستری شهرستان اسلامشهر پیوست فتوکپی سند نکاحیه به طرفیت خوانده، شوهرش آقای ج.ب. تقاضای صدور حکم به فسخ نکاح به لحاظ ابتلاء زوج به عیب عنن نموده و توضیح داده طبق سند نکاحیه خوانده محترم همسر شرعی و رسمی بنده می باشد و قریب یک سال از آغاز زندگی مشترکمان می گذرد ولیکن ایشان قادر به انجام وظایف زناشویی و نزدیکی نیستند و در حال حاضر باکره می باشم لذا به استناد ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی درخواست رسیدگی و صدور حکم مبنی بر فسخ نکاح مورد استدعاست و پرونده پس از تشریفات ثبت و ارجاع در شعبه ۴ دادگاه خانواده دادگستری اسلامشهر مطرح و وکیل خواهان در جلسه اولیه اظهار داشته خواسته به شرح دادخواست می باشد و زوج به لحاظ بیماری عنن قادر به زناشویی نمی باشد و موکله بعد از گذشت یک سال از ازدواج هنوز باکره می باشد و وکیل زوج اظهار داشته موکل در زمان شروع زندگی مشکلی پیداکرده ولیکن بعد از مراجعه به پزشک معالجه و خوب شده است وجهت اثبات آن حاضر است به پزشک قانونی معرفی شود و وکیل زوجه نیز درخواست معرفی زوج به پزشک قانونی نموده است و دادگاه وی را به پزشک قانونی معرفی که در پاسخ اعلام داشته نامبرده فاقد عنن می باشد و کاهش تمایل جنسی ایشان به واسطه بزرگی خفیف در غده هیپوفیز است که با مصرف دارو و زیر نظر پزشک تحت کنترل درمی آید و شعبه چهارم دادگاه خانواده اسلامشهر پس از تحقیقات انجام شده در دادنامه شماره ۰۰۱۴۸۷-۲۱/۶/۹۱ در خصوص دادخواست خانم س.م. با وکالت خانم م.م. به طرفیت آقای ج.ب. با وکالت آقای ق. به خواسته فسخ نکاح توضیحا که خواهان به استناد فتوکپی مصدق سند نکاحیه حکایت از علقه زوجیت بین طرفین دارد به لحاظ بیماری عنن زوج تقاضای فسخ نکاح نموده و زوج و وکیلش بیماری عنن را انکار و پزشک قانونی نیز اعلام داشته که زوج فاقد بیماری عنن است لیکن کاهش تمایل جنسی ضعیفی به واسطه بزرگی خفیف در غده هیپوفیز است که با مصرف دارو قابل درمان است و زیر نظر پزشک معالج تحت کنترل درمی آید وکیل زوجه اظهار داشته که در طول یک سال زوج قادر به عمل زناشویی نبوده است. دادگاه با توجه به اظهارات طرفین و اینکه زوج هرچند دارای بیماری عنن نیست لیکن در طول یک سال با وضعیت اعلام شده مواجه بوده و زوجه از این بابت در عسر و حرج است لذا دادگاه ادعای خواهان را ثابت تشخیص و به استناد وحدت ملاک ماده ۱۱۲۲ قانون مدنی حکم به فسخ نکاح بین زوجین صادر نموده است که از ناحیه زوج مورد اعتراض واقع شده و طی دادخواست تجدیدنظر و لایحه پیوست تقاضای تجدیدنظر نموده است لذا پرونده در شعبه ۶۰ دادگاه تجدیدنظر استان تهران مطرح و پس از تحقیقات از طرفین در دادنامه شماره ۰۰۰۲۱۰۳-۲۶/۱۲/۹۱ تجدیدنظرخواهی را وارد دانسته است زیرا اولا خواسته خواهان در دادخواست تقدیمی صدور حکم به فسخ نکاح به لحاظ وجود عیب عنن در زوج می باشد درحالی که وجود چنین عیبی در زوج احراز نگردیده و نظر پزشک قانونی دلالت بر عدم وجود عنن دارد. ثانیا در دادنامه تجدیدنظر خواسته نیز صراحتا به نبود عیب عنن تأکید نموده ولیکن عدم وجود هیچ گونه رابطه ای در طول یک سال زندگی مشترک را دلیل بر عسر و حرج وی تلقی و حکم به فسخ نکاح صادر نموده است که با قطع نظر از اینکه موضوع از موارد فسخ نکاح نمی باشد و زائد بر میزان خواسته خواهان در مرحله نخستین است لذا ضمن پذیرش تجدیدنظرخواهی و نقض دادنامه تجدیدنظر خواسته حکم به بی حقی خواهان صادر نموده است. متعاقبا زوجه خانم س.م. طی دادخواست فرجامی با وکالت خانم م.م. نسبت به دادنامه دادگاه تجدیدنظر مذکور اعتراض و طی دادخواست فرجامی و لایحه پیوست فرجام خواهی نموده است به شرح درخواست و زوج آقای ج.ب. نیز لایحه ای در پاسخ در دادخواست فرجامی مذکور تقدیم و ضمیمه پرونده گردیده است بدین جهت پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه (۲۶ دیوان عالی کشور) ارجاع گردیده است.

هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای رضا انصاری عضو ممیز و اوراق پرونده و دادنامه شماره ۲۱۰۳-۲۶/۱۲/۹۱ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با توجه به محتویات پرونده های بدوی و تجدیدنظر، دادنامه فرجام خواسته مخدوش است زیرا: ۱- اینکه زوج در مدت یک سال زندگی مشترک قادر به انجام مواقعه نشده است مسلم است. ۲- اینکه پزشکی قانونی بیان داشته است که زوج عنن ندارد ولی عدم توانایی وی به مواقعه دارای علت دیگر است که با دارو و درمان حل می شود. ۳- نظریه پزشکی قانونی یک نظر کارشناسی است که نباید متناقض باشد و در صورت تناقض یا عدم انطباق به اوضاع واحوال محقق و معلوم قاضی موظف به عمل کردن به آن نمی باشد. (ماده ۲۶۵ ق.آ.د.م. ) و در مانحن فیه صدر نظر با ذیل نظر متناقض می باشد زیرا در صدر می گوید: زوج عنن ندارد ولی ذیل می گوید عدم توانایی مواقعه علت دیگری دارد؟! و عدم توانایی مواقعه جز عنن چیز دیگری نمی باشد. ۴- در فتوای مقام معظم رهبری حفظه الله در تعریف عنن آمده است ملاک عنن ناتوانی آمیزشی است مطلق (ص ۱۰۳ کتاب ره توشه قضایی) ۵-امام ره هم ص ۲۹۳ تحریرالوسیله فرمود: مرض موجب ضعف آلت از انتشار به نحوی که عاجز بر ایلاج و دخول باشد. با این وصف ملاک عجز از ایلاج و دخول است که یکی از علت های آن ممکن است عدم انتشار آلت باشد و ممکن است آلت انتشار داشته باشد ولی به علت مرض دیگر قادر به دخول نباشد. علی هذا رأی فرجام خواسته نقض و رسیدگی به شعبه دیگر از دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع می گردد.

مستشار شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور عضو معاون

الهی ربانی نژاد