رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره حدود اعتبار شرط ضمن عقد وکالت

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۸۳۰۰۰۹۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۲/۲۱
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۳ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	حدود اعتبار شرط ضمن عقد وکالت
قاضی	انصاری جعفری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره حدود اعتبار شرط ضمن عقد وکالت: از آنجائی که عقد وکالت از عقود جایزه محسوب است شرط اسقاط حق عزل وکیل ضمن عقد وکالت نیز جایز بوده و لازم الوفاء نیست مگر اینکه موکل در ضمن عقد خارج لازم، حق عزل وکیل را از خود سلب کند که در آن صورت لازم الرعایه است.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۷/۱۰/۹۰ خانم ن.ق. با وکالت خانم پ.س. دادخواستی به طرفیت آقای م.ب. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد بند ب عقد تقدیم دادگستری ملایر نموده و وکیل خواهان توضیح داده است که موکله همسر شرعی و قانونی خوانده می باشد با توجه به وکالت نامه تنظیمی در خصوص مطلقه نمودن زوجه و نظر به اختلافات حاصله فی مابین زوجین تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش به استناد بند ب عقدنامه دارد رسیدگی به شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی ملایر ارجاع می گردد و جلسه دادگاه در تاریخ ۱۶/۱۱/۹۰ با حضور وکیل خواهان تشکیل می گردد و خوانده علی رغم ابلاغ وقت حضور پیدا نمی کند وکیل خواهان اظهار می دارد بنا به تقاضای موکله و به استناد وکالت نامه تفویضی از ناحیه زوج به ایشان به شماره ۷۵۵۰۴ - ۲/۱۲/۸۵ تقاضای طلاق موکله را دارم وکالت تام الاختیار است با توجه به اینکه ادامه زندگی مشترک برای موکله به دلیل سوء معاشرت زوج مقدور نیست استدعای صدور رأی به شرح خواسته را دارم دادگاه قرار ارجاع امر به داوری صادر می کند زوجه داور خود را معرفی ولی زوج در مهلت تعیین شده داور معرفی نمی کند و دادگاه با تقاضای وکیل زوجه برای زوج داور انتخاب می نماید، در این خلال آقای س.ع. مقدور نیست استدعای صدور رأی به شرح خواسته را دارم دادگاه قرار ارجاع امر به داوری صادر می کند زوجه داور خود را معرفی ولی زوج در مهلت تعیین شده داور معرفی نمی کند و دادگاه با تقاضای وکیل زوجه برای زوج داور انتخاب می نماید در این خلال آقای س.ع. به عنوان وکیل زوج انتخاب می گردد و وکالت نامه تقدیم دادگاه و ضمیمه پرونده می گردد گواهی پزشکی قانونی مبنی بر عدم بارداری زوجه نیز پیوست می شود و دادگاه نهایتا پس از اخذ نظر داوران ختم رسیدگی را اعلام و به شرح دادنامه شماره ۰۰۴۲۴ - ۲۵/۴/۹۱ توجها به اظهارات وکیل خواهان در اصرار به طلاق و عدم هرگونه دفاع از ناحیه خوانده و وکیل وی و لحاظ وکالت نامه بلاعزل که زوج جهت طلاق به زوجه داده است و حق طلاق را به وی تفویض نموده است دعوی زوجه را وارد تشخیص و مستندا به ماده واحده قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق و مواد ۱۱۱۹ و ۱۱۴۵ و ۱۱۴۶ قانون مدنی و ذیل بند ۵ از ماده واحده قانون الحاق یک تبصره به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی گواهی عدم امکان سازش (طلاق) صادر می نماید و نوع طلاق را به علت بذل یک عدد سکه بهار آزادی از مهریه توسط زوجه به زوج خلعی اعلام می کند و قید می نماید زوجه می تواند با ارائه دادنامه به احد از دفاتر رسمی طلاق با وکالت مندرج در عقدنامه خود را مطلقه نماید و رأی صادره را غیابی اعلام می کند آقای م.ب. با وکالت س.ع. نسبت به رأی غیابی صادره واخواهی می کند و دادگاه در تاریخ ۲/۸/۹۱ با حضور وکلای زوجین به درخواست واخواهی رسیدگی می نماید وکیل واخواه (زوج) اظهار می دارد موکل در برهه ای از زمان مبتلای به اعتیاد مواد مخدر شده بود و خوانده با سوءاستفاده از این موقعیت موکل را به دفترخانه اسناد رسمی برده با هماهنگی دفترخانه وکالت در طلاق از موکل اخذ نموده است و موکل به هیچ وجه قصد طلاق نداشته و ندارد و تقاضای ابطال وکالت نامه به استناد ماده ۱۹۳ قانون مدنی نموده که در همین شعبه مطرح رسیدگی است وکیل واخوانده اظهار می دارد شخص واخواه با میل و اراده خود به محضر مراجعه و وکالت نامه موضوع پرونده را تنظیم کرده است و وکالت اعطایی با قصد و رضا بوده است . . . دادگاه پرونده استنادی راجع به وکالت نامه را ملاحظه و معلوم گردید که پس از تقدیم دادخواست توسط زوج دایر بر ابطال وکالت نامه به لحاظ عدم پیگیری و عدم حضور در دادگاه منتهی به صدور قرار ابطال دادخواست گردیده است دادگاه متعاقبا ختم رسیدگی را اعلام می کند و طی دادنامه شماره ۰۰۹۹۸ - ۲۵/۹/۹۱ واخواهی را رد و دادنامه واخواسته را تأیید می کند زوج با وکالت آقای س.ق. از این رأی تجدیدنظرخواهی می نماید و مطالب قبلی را که در مرحله واخواهی اعلام کرده است را تکرار می نماید و رسیدگی در مرحله تجدیدنظر به شعبه ششم دادگاه تجدیدنظر استان همدان محول می گردد و این دادگاه نیز پاره ای اقدامات قضایی معمول و سرانجام ختم رسیدگی را اعلام و با این استدلال که گرچه وکیل زوج در دادخواست تجدیدنظرخواهی اعلام داشته است که دادخواست فسخ وکالت نامه مورد بحث را مطرح کرده اند لیکن علی رغم ابلاغ قانونی جهت اخذ توضیح پیرامون دعوی مذکور حاضر نشده اند مضافا به اینکه در ذیل وکالت نامه زوج حق عزل وکیل را از خود سلب و اسقاط نموده است تجدیدنظرخواهی را غیر وارد عنوان و دادنامه تجدیدنظر خواسته را تأیید می کند آقای س.ع. به وکالت از زوج نسبت به رأی دادگاه تجدیدنظر فرجام خواهی به عمل می آورد و پرونده پس از انجام تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع می گردد که به هنگام شور مشروح دادخواست فرجام خواه قرائت خواهد شد.

هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای انصاری عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

دادنامه فرجام خواسته مخدوش و جریان به درستی مشخص و معلوم نمی باشد زیرا خواسته زوجه استیذان اعمال وکالت نامه شماره ۷۵۵۰۴-۲۰/۱۲/۸۵ دفتر اسناد رسمی . . . حوزه ثبتی ملایر بوده که به موجب آن فرجام خواه (زوج) به زوجه جهت اقدام به طلاقش وکالت اعطاء نموده است هرچند در وکالت نامه مزبور زوج حق عزل وکیل را از خود اسقاط کرده است لیکن از آنجائی که عقد وکالت از عقود جایزه محسوب است شرط ضمن آن نیز جایز و لازم الوفاء نمی باشد مگر اینکه موکل در ضمن عقد خارج لازم حق عزل وکیل را از خود سلب کند و در آن صورت لازم الرعایه است که اوراق پرونده حکایت روشنی از این امر ندارد و با توجه به اینکه موکل (زوج) دعوی ابطال وکالت و مألا عزل وکیل را مطرح نموده است مقتضی بوده دادگاه راجع به نحوه تنظیم سند وکالت و چگونگی اسقاط حق عزل وکیل از ناحیه موکل و احیانا استعلام از دفترخانه مربوطه و یا اخذ توضیح از سردفتر موضوع را روشن و سپس مبادرت به انشاء رأی می نمود علی هذا وضعیت حاضر به جهت اشعاری رأی صادره قابلیت تأیید را ندارد و نقض می گردد و رسیدگی مجدد به همان دادگاه صادرکننده رأی منقوض محول می گردد.

رئیس شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور مستشار

انصاری جعفری