رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق به استناد عدم تأدیه نفقه زوجه

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۷۹۰۰۱۵۵
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۶/۰۳
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۹ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست طلاق به استناد عدم تأدیه نفقه زوجه
قاضی	عبدالرضا کریمی صحنه سرائی مصطفی فاتحی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق به استناد عدم تأدیه نفقه زوجه: در صورتی که زوج، شرط نفقه ضمن سند نکاحیه را امضا نماید چنانچه وی به مدت شش ماه از تأدیه نفقه زوجه امتناع نماید و امکان الزام او به تأدیه نباشد، زوجه می تواند با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه نماید.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۲۱/۱۲/۱۳۹۱ خانم و.ب. با وکالت آقای ر.ک. به طرفیت آقای م.و. به خواسته صدور حکم طلاق دعوی طرح کرده است. بدین توضیح: موکله در تاریخ ۱۳۷۹/۱۲/۲۴ در دفترخانه ازدواج شماره ... به عقد دائم زوج آقای م.و. با تعداد سیصد عدد سکه تمام بهار آزادی درآمده است که پس از چند سال زندگی مشترک، حسب اظهارات موکله از ابتدای سال ۱۳۸۸ دچار اختلاف و درگیری شده اند که چند پرونده بر علیه یکدیگر تشکیل و منجر به صدور دادنامه شده است. از سال ۱۳۸۸ زوجین از یکدیگر جدا زندگی می کنند و حتی موکله بیان داشته که هیچ­گونه تماس و نشانی از ایشان ندارد، لذا تقاضای صدور حکم طلاق، در صورت عدم حضور زوج، وکالت طلاق مورد تقاضاست. خواهان آدرس خوانده را در دادخواست تهران خیابان ... پلاک ... واحد ... اعلام کرده است. وکیل خواهان در تاریخ ۳۱/۰۱/۱۳۹۲ اعلام نموده که نه خود و نه موکلش نشانی جدید خوانده را ندارند و خوانده را مجهول المکان اعلام کرده اند و تقاضای رسیدگی با نشر آگهی را نموده است که آگهی انتشار یافته و در آن وقت رسیدگی به تاریخ ۱/۰۴/۱۳۹۲ ساعت ۹ صبح اعلام گردیده است. در تاریخ ۱/۰۴/۱۳۹۲ جلسه شعبه ۲۸۳ دادگاه عمومی ... در وقت مقرر تشکیل گردید. خوانده حضور پیدا نکرده وکیل خواهان اظهارداشته: زوجین در تاریخ ۱۳۷۹/۱۲/۲۴ به عقد دائم یکدیگر درآمده اند، مهریه زوجه سیصد عدد سکه می باشد و تاکنون فرزند مشترکی ندارند و از ابتدای سال ۸۸ اختلافات و درگیری شان اوج گرفته و به دادگاه مراجعه می نمایند. موکله دادخواست مطالبه نفقه به همین شعبه طی پرونده کلاسه ۸۸۰۳۳۱ مطرح نموده که طی دادنامه غیرقطعی ۸۸۰۱۸۶۹- ۱۳۸۸/۰۸/۲۳ محکوم به پرداخت نفقه گردیده و همچنین زوج محکوم به پرداخت مهریه شده است و حتی حکم جلب و حکم به ورود به مخفیگاه و منزل را داریم. ولی آدرس نداریم. علت درخواست طلاق زوجه عدم تهیه منزل مشترک با توجه به دادنامه ۸۸۰۱۶۶۰- ۱۳۸۸/۱۱/۱۱ اصداری از شعبه ۲۸۶ دادگاه خانواده ... است که زوج جهت تمکین زوجه محکوم به تهیه منزل مستقل در شأن زوجه شده است، ولی هنوز منزل توسط زوج فراهم نشده و درخصوص دادنامه فوق اجرائیه ای صادر نشده است و این نشان دهنده این است که زوج منزل ندارد و عدم پرداخت نفقه نیز یکی از دلایل درخواست طلاق بوده و زوجه را در بلاتکلیفی قرار داده و از اواخر سال ۸۸ زوجه اطلاعی از زوج ندارد و زوج از آن زمان مجهول المکان می باشد و با توجه به شروط ضمن عقد که تخلف زوج از شرایط آن محرز است، با بذل دویست عدد سکه طلای تمام بهار آزادی در قبال اخذ طلاق خلع و قبول بذل از سوی زوج مورد تقاضاست. شعبه ۲۸۳ دادگاه عمومی خانواده ... قرار ارجاع امر به داوری را صادر نموده است. خانم و.ب. مادرش به نام ک.م. را به عنوان داور خود تعیین کرده است و مشارالیها نیز قبول داوری کرده. در خصوص تعیین داور زوج که مجهول المکان اعلام شده، آقای ر.ک. تقاضای نشر آگهی نموده است که داور زوجه نهایتا نظر به جدائی آنان داده است. پس از نشر آگهی، به ­لحاظ عدم معرفی داور از ناحیه زوج، دادگاه با اجازه حاصله از تبصره ۲ ماده ۲۸ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱/۱۲/۰۱ رأسا آقای الف.ن. را به ­عنوان داور زوج تعیین کرده است که مشارالیه طی نظریه ای که در صفحه ۵۶ منعکس است، نهایتا مرقوم داشته: ... تلاش اینجانب جهت رفع اختلاف موجود به نتیجه مثبت نگردیده و نظریه خود را به عدم امکان سازش اعلام می نمایم. بالاخره شعبه ۲۸۳ دادگاه خانواده ... به موجب شماره دادنامه ۷۰۲۴۳۱۰۱۰۵۵ مورخ ۱۳۹۲/۰۶/۲۰ مضمونا چنین رأی صادرکرده است: درخصوص دعوی خانم و.ب. با وکالت آقای ر.ک. به طرفیت آقای م.و. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش و الزام زوج به طلاق بدین شرح که وکیل خواهان ... اظهارداشته زوجین در تاریخ ۱۳۷۹/۱۲/۲۴ به عقد دائم یکدیگر درآمده اند و مهریه زوجه سیصد عدد سکه بهار آزادی می باشد و فاقد فرزند مشترک تاکنون می باشند و از ابتدای سال ۱۳۸۸ اختلافات و درگیری شان اوج گرفته و به دادگاه مراجعه می نمایند. موکله دادخواست مطالبه نفقه به همین شعبه طی پرونده کلاسه ۸۸۰۳۳۱ مطرح نموده که دادنامه غیرقطعی شماره ۸۸۰۱۸۴۹ مورخ ۱۳۸۸/۰۸/۲۳ صادر گردیده و نیز زوج محکوم به پرداخت مهریه نیز شده است و حکم جلب و ورود به مخفیگاه زوج بابت مهریه صادر شده، ولی آدرسی از وی ندارند، علت درخواست طلاق عدم پرداخت نفقه ازجانب زوج و نیز عدم تهیه منزل مشترک با توجه به دادنامه شماره ۸۸۰۱۶۶۰ مورخ ۱۳۸۸/۱۱/۱۱صادره از شعبه ۲۸۶ دادگاه خانواده ... است که زوج جهت تمکین زوجه و در رأی تمکین موظف به تهیه منزل مستقل در شأن زوجه شده است، ولی هنوز منزلی فراهم نکرده و اجرائیه ای در مورد تمکین صادر نشده است. یعنی زوج منزل ندارد و دلیل دیگر عدم پرداخت نفقه و قراردادن زوجه در بلاتکلیفی می باشد و از اواخر سال ۱۳۸۸ زوجه اطلاعی از زوج ندارد و زوج مجهول المکان می باشد. با توجه به تخلف زوج از شروط ضمن عقد و با بذل دویست عدد سکه تمام بهار آزادی در قبال طلاق خلع و قبول بذل از سوی زوج تقاضای طلاق نموده است. خوانده به دلیل اعلام مجهول المکان بودن ازجانب وکیل خواهان از طریق نشر آگهی در روزنامه دعوت گردیده، لیکن در جلسات دادگاه حاضر نشده و لایحه ای ارسال ننموده است. دادگاه با ... احراز رابطه زوجیت اصحاب دعوی حسب دلالت مندرجات رونوشت مصدق سند نکاحیه پیوست پرونده به شماره ۶۱۰۷ مورخ ۱۳۷۹/۱۲/۲۴ تنظیمی در دفتر رسمی ازدواج شماره ... حوزه ثبت ... نظر به اصرار وکیل زوجه در امر طلاق در جهت اصلاح ذات البین قرار ارجاع امر به داوری صادر گردید. لیکن سعی دادگاه و داوران انتخابی مثمرثمر واقع نگردید. نهایتا با توجه به استناد وکیل زوجه به تخلف زوج از شروط ضمن عقد از جمله عدم پرداخت نفقه و عدم تهیه مسکن و بلاتکلیفی زوجه و عدم اطلاع وی از زوج و استناد به دادنامه شماره ۸۸۰۱۸۶۹ مورخ ۱۳۸۸/۰۸/۲۳ صادره از این شعبه در پرونده کلاسه ۸۸۰۳۳۱ نظر به اینکه حسب گزارش مدیر دفتر این شعبه در خصوص دادنامه نفقه استنادی زوجه از تاریخ ابلاغ دادنامه تاکنون هیچ­گونه تقاضایی مبنی بر صدور اجرائیه ننموده است، لذا اراده وی جهت مطالبه نفقه معوقه و نیز امتناع زوج از پرداخت نفقه معوقه و عدم امکان الزام زوج به پرداخت آن برای دادگاه محرز و مسلم نمی باشد. در خصوص استناد وکیل زوجه به عدم تهیه مسکن نیز، نظر به اینکه تهیه مسکن ضمن دادنامه صادره در خصوص تمکین به درخواست زوج و به عنوان شرط جهت تمکین زوجه قید گردیده است و مورد درخواست زوجه نبوده و رأی بر محکومیت زوج به تهیه مسکن مستقل براساس درخواست زوجه صادر نشده است. لذا به تنهایی نمی تواند دلیل طلاق از ناحیه زوجه قرار گیرد و درخصوص بلاتکلیفی زوجه و عدم اطلاع وی از زوج نیز خواهان یا وکیل وی دلیلی که این جهت را ثابت نماید، ارائه و ابراز ننموده اند. لذا دادگاه دعوی خواهان را غیرثابت تشخیص و مستندا به ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی و مدلول ماده ۱۹۷ قانون آئین دادرسی مدنی حکم به بطلان دعوی خواهان صادر و اعلام می نماید. رأی صادره حضوری و ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظر در مراجع محترم تجدیدنظر ... است. این دادنامه از طریق نشر آگهی ابلاغ گردید و به آقای ر.ک. در تاریخ ۱۳۹۲/۱۰/۰۱ ابلاغ گردیده است. خانم و.ب. با وکالت آقای ر.ک. در تاریخ ۱۳۹۲/۱۰/۱۷ نسبت به دادنامه ۷۰۲۴۳۱۰۱۰۵۵ یاد شده تجدیدنظرخواهی نموده است که مراتب تجدیدنظرخواهی از طریق نشر آگهی اقدام و نهایتا شعبه ۲ دادگاه تجدیدنظر استان ... به­موجب شماره دادنامه ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۲۰۱۹۹۶ مورخ ۱۳۹۲/۱۲/۰۵ و به شرح مندرج در آن دادنامه بدوی را تأیید کرده است. این دادنامه از طریق نشر آگهی به آقای م.و. ابلاغ و در تاریخ ۱۳۹۲/۰۱/۱۶ به آقای ر.ک. ابلاغ گردیده است. آقای ر.ک. به وکالت از خانم و.ب. در تاریخ ۱۳۹۳/۰۲/۰۶ نسبت به دادنامه ۷۲۲۰۲۰۱۹۹۶ فوق الذکر فرجام خواهی نموده است که پرونده به دیوان عالی کشور ارسال، جهت رسیدگی به شعبه ۱۹ دیوان ابلاغ شده است. کلیه محتویات پرونده به هنگام شور قرائت می شود.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

اعتراض وکیل فرجام خواه بر رأی شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۰۱۹۹۶ شعبه ۲ دادگاه تجدیدنظر استان وارد است. زیرا در سند نکاحیه شماره ... دفتر ... زوج به زوجه وکالت داده در صورتی­که به مدت شش ماه نفقه او را نپرداخته و امکان الزام او به تأدیه نباشد، می تواند با مراجعه به دادگاه خود را مطلقه نماید. حسب محتویات پرونده امر و دادنامه شماره ۸۸۰۶۳۱ مورخ ۱۳۸۸/۰۸/۲۳ متعاقب به شکایت زوجه، زوج محکوم به پرداخت نفقه شده و به علت عدم تأدیه، اجرائیه به شماره ۹۲۱۰۴۲۰۲۴۴۱۰۰۴۱ مورخ ۱۳۹۲/۱۰/۰۱ نیز صادر گردیده است که ظهور بر امتناع زوج به پرداخت نفقه زوجه دارد. مضافا زوجه مدعی است محلی برای سکونت و زندگی مشترک تهیه نشده است، لذا رأی فرجام خواسته به استناد بند (ج) ماده ۴۰۱ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی نقض و رسیدگی به شعبه دیگر همان دادگاه محول می گردد.

مستشاران شعبه ۱۹ دیوان عالی کشور

مصطفی فاتحی- عبدالرضا کریمی صحنه سرائی