رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسروحرج

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۲۵۶۰۰۱۴۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۲/۳۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسروحرج
قاضی	علی رازینی عبدالعلی ناصح سید قاسم کوه کمری حمیددرخشان نیا

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسروحرج: سوء رفتار زوج در صورتی که ناشی از سوء رفتار زوجه باشد، موجب تحقق عسر و حرج و مجوز درخواست طلاق از سوی زوجه نیست.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم ن. خ.ن. فرزند س. در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۲۱ دادخواستی به طرفیت شوهرش ف. ص.س. فرزند الف.ح. به خواسته طلاق به دلیل عسر و حرج تقدیم دادگاه خانواده تهران ( ونک ) می نماید که به شعبه ۲۷۲ ارجاع می شود اولین جلسه رسیدگی در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۲۵ با حضور خواهان انجام می شود. خواهان اعلام می کند خواسته من به شرح دادخواست است شوهرم فحاشی و کتک کاری می کند و دائما به مادرش متکی است و همیشه می گوید ندارم برای من پرونده اخلاقی درست کرده و آبرویم را برده است. اطاق خواب خود را از من جدا کرده است یک دختر شش ساله داریم مهریه ام را در دادگاه اصفهان مطالبه کرده ام و در جریان رسیدگی است و حاضرم صد سکه از سیصد سکه مهریه را در قبال طلاق بذل نمایم. در اینجا خوانده با تأخیر وارد جلسه می شود و اظهار می دارد تمام ادعاهای زوجه دروغ است. هرچند درآمد من کم بوده ولی نفقه ایشان را پرداخت کردم. پرونده خلاف اخلاق وی نیز ساختگی نیست شاهد بر مراوده نامشروع ایشان داشتم و خود پسره هم اقرار و اعتراف به رابطه با ایشان نمود و این مسئله در بین فامیل پخش شده و همه می گفتند زیر سر این خانم بلند شده است. البته از زمانیکه مرا به خانه راه نداد من هم نفقه ندادم حاضر به طلاق نیستم. وکیل خوانده نیز اظهار نمود پرونده کیفری مورد اشاره منتهی به صدور حکم شده است. و در مورد محکومیت ایراد ضرب نیست طرفین با هم درگیر بوده اند و برای زوجه ۸ برابر زوج دیه تعیین شده یعنی خانم خیلی بیشتر از آقا کتک زده است. ضمنا تصویر دادنامه شعبه ۱۱۰۵ جزائی تهران به تاریخ ۱۳۹۳/۲/۳۱ مبنی بر محکومیت زوجین در رابطه با ایراد ضرب و جرح نسبت به یکدیگر و تصویر مدارک بانکی مبنی بر پرداخت وجوهی از سوی زوج به زوجه بعنوان نفقه که بالغ بر دهها برگ می باشد و تصویر دادنامه مورخه ۱۳۹۳/۹/۱۰ شعبه ۲۷۲ دادگاه حقوقی مبنی بر الزام بر تمکین زوجه و تصویر دادنامه مورخه ۱۳۹۲/۱۱/۵ دادگاه تجدیدنظر مبنی بر تأیید دادنامه مورخه ۱۳۹۲/۸/۱۵ شعبه ۱۰۸۲ دادگاه جزائی تهران دایر بر محکومیت زوجه و شخصی به نام م. ف. دایر بر صدور حکم مجازات به شلاق به جهت رابطه نامشروع مادون زنا از سوی وکیل خوانده ضمیمه پرونده شده است. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۲۵ قرار ارجاع به داوری صادر می کند و آقای م. ش. بعنوان داور زوج و آقای س. خ.ن. بعنوان داور زوجه تعیین می شوند و داوران در تاریخ ۱۳۹۳/۷/۸ و ۱۳۹۳/۷/۱۴ نظرات خود را کتبا اعلام می نمایند و درج پرونده می شود و بالاخره در تاریخ ۱۳۹۳/۹/۱۵ دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و به شرح زیر مبادرت به صدور حکم نمود:در خصوص دادخواست خانم ن. خ.ن. به طرفیت همسر دائمی خود ف. ص.س. با وکالت و. ع. بخواسته صدور حکم الزام زوج به طلاق به جهت عسر و حرج ناشی از سوء رفتار و مفارقت عملی طولانی مدت دادگاه با توجه به تصویر مصدق سند رسمی ازدواج و سایر محتویات پرونده رابطه دائم زوجیت بین طرفین را محرز کرده و بدوا ایشان را به سازش دعوت کرده است لیکن به دلیل عدم سازش موضوع به داوری ارجاع و لیکن داوران نیز در اصلاح ذات البین توفیقی نداشته و گزارش خود را به دادگاه تقدیم نموده اند. علی هذا با توجه به دادخواست تقدیمی و توضیحات خواهان و اینکه طبق دادنامه شماره ۲۲۹ صادره از شعبه ۱۱۰۵ دادگاه جزایی تهران خوانده به اتهام ایراد ضرب و جرح در حق خواهان به پرداخت دیه محکوم شده و همچنین طرفین دعاوی متعدد علیه یکدیگر مطرح کرده و حدود دو سال است عملا جدا از یکدیگر زندگی می کنند و حتی خواهان به جهت شکایت خوانده از وی مبنی بر رابطه نامشروع محکوم شده و با این وضعیتی که بین طرفین حاکم است شقاق بین ایشان محرز و امکان ادامه زندگی مشترک وجود ندارد لذا با توجه به مراتب عسر و حرج زوجه برای دادگاه محرز می باشد لذا مستندا به مواد۲۶، ۲۹، ۳۲ و ۳۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ و ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی ، حکم الزام زوج به طلاق را صادر و اعلام می دارد زوجه پس از انقضای مهلت فرجام خواهی یا ابلاغ رای فرجامی می تواند با مراجعه به احد از دفاتر رسمی طلاق نسبت به اجرای صیغه طلاق از نوع خلع و بائن اقدام نماید احراز شرایط شرعی صیغه طلاق با سردفتر می باشد و در خصوص حقوق مالی زوجه و تعیین تکلیف فرزندان دادگاه به شرح ذیل مبادرت به اخذ تصمیم می نماید. زوجه تعداد ۲۳۰ سکه از ۳۰۰ سکه کل مهریه را در قبال طلاق بذل کردند و نسبت به اجرت المثل ، جهیزیه و نفقه ادعایی ندارند. حضانت فرزند مشترک تا ۷ سال با مادر است و پدر هفته ای ۲۴ ساعت حق ملاقات خواهد داشت . برابر تبصره ماده ۳۳ قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۱ ، سردفتر در اجرای صیغه طلاق در صورت امتناع زوج نمایندگی دارد . مدت اعتبار این حکم شش ماه پس از تاریخ ابلاغ رای فرجامی یا انقضاء مهلت فرجام خواهی است. رای دادگاه حضوری بوده و ظرف۲۰ روز پس از ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در دادگاه تجدیدنظر استان تجدیدنظر است.پس از ابلاغ دادنامه زوج در فرجه قانونی تجدیدنظرخواهی می نماید در لایحه تجدیدنظرخواهی اهم اعتراضات موارد زیر است اینکه مستند اصلی زوجه در عسر و حرج دادنامه محکومیت زوج در رابطه با ایراد ضرب است و ملاحظه دادنامه نشاندهنده این است که این درگیری طرفینی بوده و زوجه بیشتر از زوج محکوم شده است و چه بسا زوجه عمدا درگیری را شروع کرده تا وسیله محکومیت زوج را فراهم کند اینکه ادعای زوجه در مورد ترک انفاق با توجه به مدارک بانکی ارائه شده در مورد واریز وجوه به حساب زوجه صحت ندارد اینکه جدائی عملی ناشی از مطالبه مهریه از سوی زوجه است و خودش سبب این امر است. پرونده جهت رسیدگی به شعبه یازدهم دادگاه تجدیدنظر تهران ارجاع می شود و دادگاه با ملاحظه پرونده و لوایح طرفین در تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۶ طی دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۸۰۲۱۷۲۰۰۵۹۷ به شرح زیر دادنامه بدوی را تأیید می کند:تجدیدنظر خواهی آقای ف. ص.س. با وکالت آقای و. ع. بطرفیت خانم ن. خ.ن. از دادنامه ۱۴۲۹مورخه ۱۳۹۳/۹/۱۵ شعبه محترم ۲۷۲ دادگاه خانواده تهران که بموجب آن حکم به الزام زوج به طلاق همسرش به لحاظ عسر و حرج صادر گردیده وارد نمیباشد زیرا رای بر اساس مقرات و موازین قانونی صادر شده و ایرادی از حیث ماهوی یا شکلی به آن وارد نیست و استدلال محکمه محترم بدوی و نیز مستندات آن صحیح میباشد و تجدیدنظر خواه دلیل یا دلایلی که موجبات نقض و یا بی اعتباری دادنامه را فراهم نماید ارائه ننموده لذا بنا به مراتب دادگاه مستندا به قسمت اخیر ماده ۳۵۸قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی مصوب ۱۳۷۹/۱/۲۱ ضمن رد اعتراض معترض عنه را عینا تائید مینماید رای دادگاه بموجب مادتین ۳۶۷و۳۹۷ قانون فوق الذکر ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ فرجام پذیر در دیوانعالی کشور است .دادنامه تجدیدنظر در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۹ به وکیل زوج ابلاغ می شود که وی در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۲۵ فرجامخواهی می نماید. نتیجتا پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع گردیده است ضمنا لوایح طرفین مبنی بر فرجامخواهی و پاسخ آن در هنگام شور قرائت خواهد شد. ضمنا زوج لایحه دیگری تقدیم دیوان نموده که به موجب آن ادعا نموده یک دانگ از منزل موروثی پدری را نیز به زوجه منتقل نموده که به بخشی از مهریه بوده است.هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای علی رازینی عضوممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای حمید درخشان نیا دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر صدور رأی شایسته مورد استدعاست درخصوص دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۸۰۲۱۷۲۰۰۵۹۷ تجدیدنظرخواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

نظر به اینکه سوء رفتار زوج بر طبق مدارک ارائه شده ناشی از سوء رفتار زوجه بوده است مثلا مورد ایراد ضرب قرار گرفتن زوجه که مستند اصلی خواسته وی می باشد در یک درگیری طرفینی که زوج بیشتر کتک خورده است اتفاق افتاده یعنی زوجه می توانست از ادامه درگیری خودداری کند و مقصود زوج نبوده است یا سردی وی و جدا کردن رختخواب متعاقب رابطه خلاف اخلاق زوجه با فرد بیگانه از طریق تماس تلفنی و غیره بوده است که در این رابطه محکومیت حاصل نموده است. علیهذا نه عسر و حرجی که موضوع ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی است تحقق یافته نه سوء معاشرت در حد تحقق بند الف از شروط عقدنامه علهیذا فرجامخواهی زوج وارد است و به استناد بند ۲ ماده ۳۷۱ قانون آئین دادرسی مدنی دادنامه نقض و پرونده جهت رسیدگی و صدور حکم مجدد در شعبه هم عرض اعاده می شود. و مناسب است در صورت اصرار زوجه به طلاق بر مبنای عسر و حرج بخش قابل توجهی از مهریه و از جمله ملک منتقل شده به وی در ضمن ازدواج به زوج بذل می شود تا اینگونه طلاق ها موجب تجری سایر افراد نسبت به ناسازگاری به همسر و ایجاد روابط تلفنی با اجنبی به انگیزه گرفتن طلاق با تملک قسمت قابل توجهی از مهریه نشود.

رئیس و مستشار و عضومعاون شعبه ۴۱ عالی کشور

علی رازینی - عبدالعلی ناصح - سید قاسم کوه کمری