رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج (دادنامه شماره ۹۴۰۹۹۷۰۹۲۵۶۰۰۰۲۲)

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۲۵۶۰۰۰۲۲
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۱/۲۵
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج
قاضی	علی رازینی محسن یکتن خدائی عبدالعلی ناصح حمیددرخشان نیا

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج: تفریق جسمانی بین زوجین ظاهر بر عدم ایفاء وظائف شرعی و قانونی زوج در قبال زوجه است؛ بنابراین درخواست طلاق توسط زوجه به دلیل عسر و حرج ناشی از این امر پذیرفته می شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم خ. ر. با وکالت آقای م. ب. و خانم ف. ج. دادخواستی به خواسته فسخ نکاح به طرفیت آقای الف. ه. با استناد به سند نکاحیه ... مورخ ۱۳۸۵/۳/۱۲ که دلالت بر وجود رابطه زوجیت بین موکل آنان و خوانده از تاریخ مذکور دارد به دادگاه خانواده کرج در تاریخ ۱۳۸۷/۴/۱۶ مطرح نموده اند که پرونده به شعبه ۲۸ خانواده ارجاع شده است در متن دادخواست وکلای خواهان گفته اند مستند به استشهادیه ای که پیوست است خوانده دو سال است ترک زندگی مشترک پس از عقد نمودن موکله نموده و مجهول المکان است موکل در عسر و حرج قرار گرفت لذا درخواست صدور حکم مقتضی را دارد خوانده با تعیین وقت دادرسی از طریق آگهی در روزنامه دعوت به دادرسی شده است در جلسه مورخ ۱۳۸۷/۶/۳۱ که وقت به خوانده طبق مفاد روزنامه منتشره ابلاغ قانونی شده است و لایحه ای نفرستاده و حضور نداشته است وکیل خواهان درخواست رسیدگی به لحاظ ترک زندگی مشترک از سوی زوج در حدود یکسال و مجهول المکان بودن زوج و اینکه او را بدون خرجی رها کرده است و بلاتکلیف گذاشته طلاق موکل خواستار گردیده است و گفته است در صورت طلاق موکل برای حقوق خودش جداگانه اقدام می نماید. دادگاه سئوال کرده است علت ترک زندگی مشترک چیست ؟ ج- نامعلوم است شهود هم دارم تقاضای تحقق از شهود دارم که یکسال است از او بی اطلاع می باشد دادگاه در اوراق ۴۷ و ۴۸ پرونده از شهود تعرفه شده در تاریخ ۱۳۸۷/۶/۳۱ تحقیق به عمل آمده که هر دو گفته اند از اسفند سال ۸۶ زوج را ندیده اند زوجه در خانه پدرش می باشد دادگاه از پزشکی قانونی خواسته است وضعیت زوجه را از نظر بکارت اعلام نمایند که در برگ ۵۹ پرونده اعلام شده است نتیجه تست حاملگی مورخ ۱۳۸۷/۷/۳۰ وی منفی است و در برگ ۵۸ پرونده اعلام شده است بکارت وی از نوع حلقوی است پارگی التیام یافته دارد باکره محسوب نمی شود دادگاه قرار ارجاع به داوری صادر نموده است ولی قرار دادگاه به زوج ابلاغ نشده است دادگاه در برگ ۶۰ پرونده طی شرحی از پاسگاه محل سکونت زوجین که چهار راه ... خیابان ... پلاک ... طبقه سوم بوده است خواسته به طور محسوس و غیرمحسوس تحقیق نماید و راجع به وضعیت فردی و خانوادگی زوج و اینکه آخرین باری که او را دیده اند و محل اعاشه زوجه تحقیق و نتیجه را اعلام نمائید وکیل خواهان در لایحه ای درخواست نموده چون نشانی خواهان تغییر کرده است تحقیق در مورد قضیه میسر نمی باشد در لایحه ای که در برگ ۶۵ پرونده پیوست است وکیل خواهان گفته است زوجین فاقد فرزند مشترک هستند زوجه در عسر و حرج است از ۱۵۰ سکه بهار آزادی مهریه اش حاضر است ۵ سکه در قبال طلاق به زوج بذل نماید در مورد نفقه خودش اقدام خواهد کرد چون زوج زندگی مشترک را ترک نموده و بلاتکلیف همسرش را گذاشته است درخواست صدور حکم دارد دادخواست به خواسته طلاق نیز طی ابلاغیه منتشره در روزنامه محلی ... به خوانده ابلاغ شده است دادگاه در جلسه مورخ ۱۳۸۸/۵/۲۸ که لایحه ای از خوانده واصل نشده است و وکیل خواهان صدور حکم طلاق را به لحاظ ترک زندگی مشترک از سوی زوج به مدت دو سال و نیم خواستار شده است با اعلام ختم دادرسی دادگاه طی دادنامه ۸۵۱۰۸۸/۵/۲۸ رأی خود را مستندا به مواد ۱۱۴۵ و ۱۱۴۳ و ۱۱۱۹ و ۱۱۳۰ قانون مدنی و مراعات قانون اصلاح مقررات مربوط به طلاق مصوب ۱۳۷۱/۸/۲۸ با اثبات تخلف زوج از مفاد سند نکاحیه و احد از عسر و حرج زوجه (به لحاظ ترک زندگی مشترک از سوی زوج) به خواهان اجازه داده است ظرف سه ماه از تاریخ قطعیت رأی با حضور در یکی از محاضر رسمی طلاق خود را با توجه به اختیارات مندرج در سند نکاحیه مطلقه نماید رأی صادره را غیابی اعلام و آن را قابل واخواهی اعلام نموده است. این رأی در تاریخ ۱۳۸۸/۸/۵ از طریق روزنامه ... به خوانده ابلاغ قانونی شده است که ظاهرا اعتراض و واخواهی نسبت به رأی نشده در تاریخ ۱۳۸۸/۱۰/۱۴ درخواست اجرای حکم از ناحیه زوجه صورت گرفته که مراتب به سر دفتر طلاق ... کرج جهت اجرای حکم اعلام شده است در تاریخ ۱۳۹۲/۶/۹ آقای الف. ه. به طرفیت خانم خ. ر. ب. نسبت به دادنامه ۸۵۱/۸۸ صادره از شعبه ۲۸ دادگاه خانواده کرج واخواهی نموده است در متن دادخواست واخواه گفته است اخیرا از دادنامه صادره که به نحو غیابی و برخلاف اصل تناظر صادر گردیده مطلع شده ام هیچ یک از اوراق پرونده به اینجانب ابلاغ شده است محل سکونت وی تهران خیابان ... اعلام شده است و نشانی خوانده نیز در دادخواست تهران ... اعلام شده است و از طرفی در متن دادخواست گفته شده است واخوانده از نشانی پدر وی مطلع بوده ولی او را مجهول المکان اعلام نموده در حالیکه مشارالیها طی دعوی مطروحه در شعبه ... خانواده یک تهران در تاریخ ۱۳۸۹/۸/۲۹ آدرس بنده را به دادگاه اعلام نموده است. که این مورد دلالت بر سوءنیت وی و کذب بودن دعوی مطروحه دارد سپس واخواه در لایحه ای نشانی خوانده را کرج ... اعلام نموده است دادگاه وقت جهت رسیدگی تعیین و طرفین را دعوت نموده است در جلسه مورخ ۱۳۹۳/۲/۱۰ چون نحوه ابلاغ اخطاریه خوانده صحیح نبوده است وقت دادرسی را تجدید کرده است زوج نشانی واخوانده را با توجه به پرونده ای که برای مطالبه مهریه در شعبه ... ارائه داده است اعلام نموده است و دادنامه ۱۷۵۵/۹۲ را نیز پیوست کرده است در لایحه ای که در برگ ۲۶ پرونده واخواه تقدیم نموده است وی گفته است به علت ناسازگاری زوجه مبنی بر انصراف بنده از ادامه زندگی در خارج از کشور و تمایل به ادامه زندگی در کشور زادگاه خود ب. از تشکیل زندگی مشترک منصرف و مرا تحت فشار قرار داده که در کشور انگلستان که سال ها در آن اقامت داشته ام به زندگی ادامه دهیم اما بنده به علت تعلقات به کشور زادگاه خود مخالف این قضیه می باشم که همین قضیه موجب شده ایشان ترک زندگی نموده و این عمل را به صورت غیرحضوری به انجام رسانیده است خواستار نقض حکم طلاق و اعاده وضع به حال سابق می باشم و مصر به ادامه زندگی هستم دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۲/۲۲ به شرح دادنامه ۶۴۱/۹۳ واخواهی زوج را نسبت به دادنامه غیابی ۸۵۱/۸۸ صادره از شعبه ۲۸ دادگاه حقوقی کرج چون اعتراض موجهی که موجب نقض آن شود نسبت به آن به عمل نیامده است و رأی صادره موجها اصدار یافته است ضمن رد اعتراض به عمل آمده مستندا به ماده ۳۰۵ قانون آئین دادرسی مدنی عینا تأیید و استوار نموده است از رأی مذکور آقای الف. ه. تجدیدنظرخواهی در تاریخ ۱۳۹۳/۵/۱۱ به عمل آورده است و در لایحه تجدیدنظر ادعای زوجه را که مدعی شده است ترک زندگی مشترک نموده و نفقه و خرجی نداده است کذب داشته و با استناد به شهادت شهود که ذیل استشهادیه پیوست را امضاء کرده اند صحت ادعای خودش و کذب اظهارات زوجه را ثابت دانسته است و گفته است از تاریخ عقد که مورخ ۱۳۸۵/۳/۱۲ بوده است هم چنان در عقد به سر می بریم و زوجه نیز در آن زمان دوشیزه بوده است ولی با اطلاع اینکه بنده مقیم کشور انگلستان می باشم با من ازدواج نمود و تمامی هدف وی از این وصلت راه یافتن به آن کشور و اقامت در آنجا بود که بنده با توجه به شناخت قبلی از او و اینکه وی ممکن است در آنجا من را رها کند از بازگشت به خارج از کشور انصراف داده و از سال ۸۸ به ایران بازگشته و در وطن خود زندگی می کنم علیرغم اطلاع او طرح دعوی طلاق نموده و مرا مجهول المکان اعلام داشته است و در نشانی مندرج در عقد نامه نیز ساکن بوده ام اطلاع از اینکه طلاق گرفته است یا خیر ندارم نقض رأی صادره را خواستار شده است پرونده جهت رسیدگی به شعبه سوم دادگاه تجدیدنظر استان البرز ارجاع شده است پرونده در تاریخ ۱۳۹۳/۱۰/۲۴ به موجب دادنامه ۱۳۳۰/۹۳ پس از اعلام ختم دادرسی منجر به صدور رأی بدین شرح گردیده است

رأی دادگاه در خصوص تجدیدنظر خواهی آقای الف. ه. به طرفیت خانم خ. ر. نسبت به دادنامه ۶۴۱/۹۳ صادره از شعبه ۲۸ دادگاه خانواده کرج که در مقام تأیید دادنامه غیابی ۸۵۱/۸۸ آن شعبه مبنی بر تجویز اجازه طلاق و مراجعه زوجه به دفاتر رسمی جهت ثبت آن به جهت تخلف زوج از مفاد سند نکاحیه و وقوع زوجه در عسر و حرج صادر گردیده است و در مهلت مقرر قانونی مورد اعتراض تجدیدنظرخواه واقع و طی لایحه اعتراضیه ارسالی تقاضای تجدیدنظرخواهی نموده است با بررسی محتویات پرونده نظر به اینکه تجدیدنظرخواه اعتراض و ایراد مؤثری که موجبات نقض دادنامه معترض عنه را فراهم نماید ارائه نداده و ایرادات ابرازی در حدی نیست که خلل یا خدشه در ارکان آن ایجاد نماید و اظهارات تجدیدنظرخواه در مورد اینکه در پرونده موضوع مهریه نشانی وی مشخص شده و نامبرده مجهول المکان نبوده مؤثر در مقام نیست زیرا با توجه به فاصله زمانی قریب ۴ سال بین رسیدگی به او پرونده احتجاج تجدیدنظرخواه غیر موجه به نظر می رسد و این امر نافی مجهول المکان بودن زوجه در زمان گذشته نخواهد بود بر اساس اظهارات کتبی و حضوری شهود و گزارش مرجع انتظامی در زمان مورد اشاره به مدت طولانی زوج همسر خود را ترک کرده است و به نقص دلایل ابراز شده و توسط تجدیدنظر خوانده دلیلی ارائه نداده است بنابراین من حیث المجموع دادنامه تجدیدنظرخواسته با رعایت اصول و تشریفات دادرسی صادر و فاقد ایراد و اشکال عمده بوده در نتیجه موضوع مشمول هیچ یک از جهات مندرج در ماده ۳۴۸ قانون آئین دادرسی مدنی نبوده ضمن رد تجدیدنظرخواهی تجدیدنظرخواه به تجویز ماده ۳۵۸ قانون مرقوم دادنامه تجدیدنظرخواسته را تأیید می نماید اکنون از این رأی زوج فرجام خواهی نموده است که هنگام شور لایحه تجدیدنظرخواهی وی با گزارش پرونده قرائت می شود. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای عبدالعلی ناصح عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای حمید درخشان نیا دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر صدور رأی شایسته مورد درخواست است در خصوص دادنامه شماره ۱۳۳۰/۹۳ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با توجه به محتویات پرونده و اینکه برابر اظهارات زوجین و مفاد رونوشت سند نکاحیه تاریخ ازدواج بین زوجین سال ۸۵ شمسی بوده است و حسب اظهارات زوجین تاکنون زندگی مشترک زیر یک سقف علیرغم اینکه ظاهرا برابر اظهارنظر پزشکی قانونی زوجه پس از این ازدواج از زوج تمکین داشته چون مدخوله بوده است. زوج هیچگونه اقدامی در جهت شروع زندگی مشترک زیر یک سقف نه در ایران و نه در خارج از کشور برخلاف اظهارات خودش که مدعی است همسرش خواهان زندگی در انگلستان بوده است که با او ازدواج کرده نداشته است و حداقل در این مورد ارائه نداده است بلکه طول این مدت زمان چندین ساله بین آنان تفریق جسمانی وجود داشته که ظاهر بر عدم ایفاء وظائف شرعی و قانونی زوج در قبال زوجه به نظر می رسد و بلاتکلیفی چندین ساله زوجه که حتی در مقاطعی از این ایام زوج نشانی خود را جهت اسکان و تمکین زوجه به وی اعلام نداشته است از موجبات حدوث عسر و حرج بوده که منصرف از استدلال به عمل آمده در رأی فرجام خواسته نشان دهنده حقانیت زوجه بر خواسته و صحیح بودن تشخیص محکم بدوی و تجدیدنظر در آراء صادره می باشد به موجبی جهت نقض مشهود نیست از حیث رعایت اصول و قواعد دادرسی نیز اشکال مؤثر که موجب نقض رأی شود مشهود نگردیده است مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آئین دادرسی مدنی با رد فرجام خواهی به عمل آمده رأی صادره از دادگاه محترم تجدیدنظر ابرام می گردد .

رئیس و مستشار و عضو معاون شعبه ۴۱ دیوان عالی کشور

علی رازینی - عبدالعلی ناصح - محسن یکتن خدایی