رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق خلع از سوی زوجه

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۷۵۰۰۳۰۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۸/۲۵
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۵ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست طلاق خلع از سوی زوجه
قاضی	جعفر قدیانی سید محمود تولیت مرتضی شریفی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق خلع از سوی زوجه: در دعوی طلاق خلع، زوجه می تواند صرفا به کراهت خود نسبت به شوهر استناد کند و کراهت از ناحیه زوجه یک امر درونی است که نیاز به دلیل، مستندات و یا احراز عسر و حرج ندارد. بنابراین اگر زوجه تقاضای طلاق خلع با اعلام کراهت شدید نسبت به زوج طرح کند دادگاه نباید به موضوعات فرعی همچون عسر و حرج پرداخته و با عدم تحقق آن دعوی را رد کند.

رأی خلاصه جریان پرونده

در مقدمه دادنامه شماره ۵۰۰۰۱۴ مورخه ۹۴/۲/۲ صادره از این شعبه وجود دارد. که نهایتا دادنامه فرجامخواسته نقض و جهت رسیدگی مجدد به شعبه هم عرض ارجاع گردیده است. ; با اعاده پرونده به دادگستری استان قم، به شعبه پنجم تجدیدنظر جهت رسیدگی ارجاع گردیده و جلسه رسیدگی در مورخه ۹۴/۳/۶ با حضور طرفین و وکیل زوجه تشکیل گردیده است. خانم پ. ( زوجه ) بدوا اظهار داشته در سال ۸۹ با آقای ص.و. ازدواج کرده و تاکنون زندگی مشترک را شروع نکرده و مواقعه صورت نگرفته است و علت درخواست طلاق عدم تمایل شوهرم به زندگی مشترک بوده و من هم حاضر به زندگی مشترک نیستم زیرا شوهرم اختلالات روانی دارد. سوء رفتار داشته و استقلال مالی ندارد وکیل زوجه ( آقای م. ا. ) اظهار داشته همانطور که در دادگاه بدوی و تجدیدنظر شعبه یک و در فرجامخواهی مطرح شده موکله نسبت به شوهرش به دلایل بدرفتاری و عدم امنیت و عدم تفاهم کراهت شدید دارد و هرگز نمی تواند با وی زندگی کند و با توجه به گذشت بیش از چهار سال از زمان عقد هنوز شوهرش نتوانسته ترتیبی برای جلب رضایت وی بدهد که حاکی از ناتوانی وی برای زندگی مشترک است. لذا طبق موازین قانونی و بند ۲ عقدنامه درخواست طلاق دارد. در ادامه زوجه اظهار داشته نسبت به مهریه اقدام کردم تاکنون یازده سکه از ۳۰۵ عدد سکه مهریه را دریافت کردم مهریه را می بخشم و آنچه را گرفته ام بر می گردانم و هر حق و حقوقی دارم می بخشم. زوج در دفاع اظهار داشته هیچگونه اذیتی نداشته با هم به مسافرت به دهات رفته ایم و یکسال و دو ماه به خانه ایشان می رفتم و شب با هم می خوابیدیم. من کاری نکردم. ایشان رابطه اش قطع شد مادرم و داماد خود را فرستادم که خانم را بیاورند که بعد برادرش گفت حقی به خواهرم نداری و مرا زد و برادرش محکوم به دیه شلاق شد حکم تمکین گرفتم بر فرض که حق و حقوقش را ببخشد طلاق نمی دهم. دادگاه ختم رسیدگی را اعلام کرده و به موجب دادنامه شماره ۵۰۰۲۲۶ مورخه ۹۴/۳/۷ چنین رأی داده است. درخصوص تجدیدنظرخواهی خانم الف. پ. فرزند ح. با وکالت آقای م. ا. از دادنامه شماره ۱۳۵۰ مورخه ۹۳/۸/۲۰ در پرونده کلاسه ۹۱۴ شعبه ۱۵ دادگاه عمومی قم که حسب آن نسبت به دعوی تجدیدنظرخواه به طرفیت آقای م. ص. فرزند ن. به خواسته صدور گواهی عدم امکان سازش جهت طلاق به خاطر سوء اخلاق و رفتار زوج و تحقق عسر و حرج زوجه رأی بر بیحقی صادر شده که طبق دادنامه شماره ۱۱۱۱ مورخه ۹۳/۹/۱۹ شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان قم رأی مذکور تأیید گردیده که پس از فرجامخواهی طبق دادنامه شماره ۱۴ مورخه ۹۴/۲/۲ شعبه ۱۵ دیوانعالی کشور نقض و جهت رسیدگی مجدد به این شعبه ارجاع گردیده ایرادات شعبه ۱۵ دیوانعالی کشور این است که زوج از تاریخ ۸۹/۷/۲۹ تاکنون نتوانسته زمینه زندگی مشترک را که توأم با تفاهم و علاقه باشد فراهم کند و زوجه با اعلام کراهت شدید و تنفر از زوج حاضر نشده با زوج زندگی کند که زوجه تمام مهریه اش را حاضر شده بذل کند و زمینه ایجاد عسر و حرج را زوج فراهم آورده و اینکه زوج با درخواست اجازه ازدواج مجدد عدم تمایل خود را به زندگی مشترک اعلام داشته و به نظر می رسد در چنین حالتی عسر و حرج که نوعا قابل تحمل نیست عارض گردیده و این دادگاه به تمام موارد مذکور و ایرادات شعبه ۱۵ دیوانعالی کشور رسیدگی نموده طبق مفاد صورتجلسه مورخه ۹۴/۳/۶ که از اظهارات طرفین استفاده میشود زوجه موجب ترک مراوده با شوهرش شده ضمن اینکه زوج چندین بار برای ادامه زندگی مشترک آمادگی خود را توسط بستگان اعلام داشته و زوجه سوء رفتاری از زوج که موجب عسر و حرج او باشد عنوان ننموده است که بر همین اساس مطالبه نفقه از ناحیه زوجه رد شده و درگیری زوج با پدر و برادرهای زوجه بوده و زوج جهت ادامه زندگی مشترک اعلام نموده منزل مستقل با وسایل زندگی داشته و دارد و خلاصه زوج خانمش را کالمعلقه قرار نداده است و نمی دهد بلکه زوجه موجب آن است به شرحی که در صورتجلسه مذکور این دادگاه منعکس گردیده. علیهذا براساس ماده ۳۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی دادنامه معترض عنه را تأیید می نماید. دادنامه در مورخه ۹۴/۳/۱۱ به خانم الف. پ. ابلاغ و مشارالیها در مورخه ۹۴/۳/۲۸ با تقدیم دادخواست فرجامخواهی خود را به ثبت رسانده است. در لایحه فرجامی زوجه آمده ۱- همانطور که بارها گفته ام نسبت به فرجامخوانده کراهت شدید دارم و بیش از چهار سال از زمان عقد می گذرد و من در عسر و حرج شدید هستم و هیچ ارتباطی حتی مکالمه بین ما جز چند ماه اول وجود ندارد. نسبت به وی احساس امنیت ندارم. اگر طلاق صورت نگیرد خوف فساد با توجه به جوان بودنم وجود دارد. ابراز علاقه فرجامخوانده کذب محض است درحالیکه درخواست ازدواج مجدد داده و حکم گرفته است. ۲- از شما قضات محترم دیوانعالی کشور عاجزانه خواهش می کنم اینجانب را به عنوان دختر خود فرض کنید که در وضعیت بغرنجی قرار گرفته است. و در عسر و حرج شدیدی قرار دارد نهایتا تقاضا نموده اینجانب را از مخمصه وحشتناک نجات دهند. زوج نیز طی لایحه ای در پاسخ بیان نموده ۱- وکیل زوجه سعی نموده اختلاف سلیقه های فی مابین را به عسر و حرج تبدیل نماید و این کذب محض است. ۲- علیرغم اینکه اجازه ازدواج مجدد گرفته ام به خاطر عشق و علاقه به همسرم مورد استفاده قرار نداده ام. و در مجموع اظهار داشته هیچگونه سابقه کیفری ندارم. همسرم را مورد اذیت قرار نداده ام. از ناحیه پدر و برادرانش مورد ضرب واقع شده ام. لیکن همچنان با عشق به همسرم آماده زندگی مشترک هستم دارای شغل و خانه مستقل می باشم و با طلاق مخالفم تقاضای رد فرجامخواهی را دارم. گزارش پرونده در تاریخ فوق با حضور هیأت شعبه عضوممیز اوراق پرونده سید محمود تولیت قرائت گردید.هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای سید محمود تولیت عضوممیز و اوراق پرونده درخصوص دادنامه شماره ۵۰۰۲۲۶ - ۹۴/۳/۷ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجامخواهی خانم الف. پ. فرزند ح. نسبت به دادنامه شماره ۵۰۰۲۲۶ مورخه ۹۴/۳/۷ صادره از شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان قم که به موجب آن با رأی اصراری و تأیید دادنامه صادره از شعبه ۱۵ دادگاه عمومی قم دعوی فرجامخواه را از جهت درخواست صدور حکم طلاق به لحاظ کراهت شدید نسبت به زوج رد نموده اجمالا وارد و موجه می باشد. زیرا ۱- براساس مفاد دادخواست تقدیمی اولیه زوجه تقاضای طلاق خلع با اعلام کراهت شدید نسبت به زوج را مطرح نموده است. لیکن محاکم بدوی و تجدیدنظر علیرغم تذکر این شعبه نسبت به درخواست زوجه به موضوعات فرعی شامل عسر و حرج و غیره پرداخته و اعلام نموده اند عسر و حرج محقق نگردیده است ۲- مطابق مفاد ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی در طلاق خلع زوجه صرفا می تواند به کراهت خود نسبت به شوهر استناد نماید که در پرونده حاضر نیز از ابتدای طرح دعوی زوجه صراحتا به کراهت شدید خود اشاره نموده است. مضافا به اینکه کراهت اعلام شده از ناحیه زوجه یک امر درونی است و نیاز به مستندات و دلیل و یا احراز عسر و حرج ندارد درحالیکه دادگاه تجدیدنظر سعی نموده نسبت به این موارد و عدم احراز آن استدلال نماید. ۳- اقدام زوج درخصوص اجازه ازدواج مجدد از دادگاه در همان سال ۹۳ ازدواج خود از مصادیق عدم علاقه زوج به ادامه زندگی مشترک است و ادعای او نسبت به علاقه شدید به زوجه با اقدام عملی وی در تحصیل مجوز ازدواج مغایرت دارد. و این اقدام خود می تواند از مصادیق ایجاد کراهت شدید زوجه باشد. ۴- مطابق ماده مرقوم ( ۱۱۴۶ قانون مدنی ) در قبال درخواست طلاق با اعلام کراهت زوجه می بایست مالی را بدهد که شامل عین مهر یا معادل آن و یا بیشتر و کمتر از آن باشد و در مانحن فیه نیز زوجه اولا از مهر گذشت نموده است. ثانیا از سایر حقوق مالی خود شامل نفقه نسبت به پنج سال گذشته ( از سال ۸۹ ) و مضافا حقوقی مثل سهم وی از نصف اموال زوج نیز گذشت نموده است. و اعلام کرده حاضر است یازده سکه که بابت بخشی از مهریه دریافت کرده را اعاده نماید ۵- صرفنظر از موارد مذکور زوج نسبت به میزان حقوق مالی مورد بخشش زوجه اعتراض و یا درخواست دیگری ندارد و صرفا اعلام کرده با طلاق موافق نیست. لذا با توجه به مراتب مذکور موضوع درخواست زوجه از مصادیق ذکر شده در ماده ۱۱۴۶ قانون مدنی بوده و با توجه به صدور رأی اصراری از ناحیه شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان قم با استناد به ماده ۴۰۸ قانون آئین دادرسی مدنی تقاضای رسیدگی به موضوع در هیأت عمومی شعب حقوقی دیوانعالی کشور را دارد. لذا مقرر است پرونده به اداره کل وحدت رویه و هیأت عمومی دیوان عالی کشور ارسال گردد.

شعبه ۱۵ دیوان عالی کشور- رئیس و عضو معاون و عضو معاون

جعفر قدیانی - مرتضی شریفی - سید محمود تولیت