رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل ضرب و جرح (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۰۳۹)

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۶۸۰۱۰۳۹
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۱۰/۰۸
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۸ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	درخواست طلاق زوجه به دلیل ضرب و جرح
قاضی	حسن عباسیان کریمپور نطنزی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره درخواست طلاق زوجه به دلیل ضرب و جرح: چنانچه زوجین به مدت طولانی (سی سال) با همدیگر زندگی کرده باشند و تنها یک بار ضرب و جرح مختصری رخ دهد؛ سوء رفتار مستمر محسوب نشده و از موجبات تحقق شرط وکالت در طلاق نیست.

رأی خلاصه جریان پرونده

گزارش پرونده قبلا به عنوان مقدمه دادنامه شماره ۲۱۱ مورخ ۱۳۹۱/۲/۲۱ این شعبه مشعر بر نقض دادنامه شماره ۱۹۰۸ مورخ ۱۳۹۱/۱۰/۲۶ شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان درج گردیده و نیازی به تکرار نیست. خلاصه آن که خانم پ.ف. دادخواستی توسط وکیلش به طرفیت آقای ن.ک. به خواسته طلاق تقدیم نموده و طی آن توضیح داده که در تاریخ ۱۳۶۱/۱۱/۴ با صداقیه یک جلد کلام الله مجید به عقد دائمی و رسمی خوانده درآمده است و به دلیل سوءرفتار زوج و ایراد ضرب وجرح و عدم پرداخت نفقه در عسروحرج قرار گرفته است. زوجه در جلسه رسیدگی شورا اظهار نموده که زوج از تاریخ ۱۳۸۹/۹/۳۱ زندگی مشترک را ترک نموده و به دلیل سوء رفتار و ضرب وجرح خواستار طلاق است و زوج در مقام دفاع اظهار نموده زوجه مرا به خانه راه نداده است و چون منزل به نام زوجه است به من گفته حق زندگی کردن با وی را ندارم. وکیل زوج می گوید دادنامه استنادی زوجه حکایت از ایراد جراحت نداشته بلکه ظاهرا بر اثر مشاجره لفظی فی مابین، ساییدگی مختصری در بدن زوجه ایجاد شده و پس از قسامه حکم صادر شده و زوج منکر کتک زدن است و بر فرض صحت این محکومیت باعث اثبات سوء رفتار مستمر زوج نمی شود. وکیل زوجه گفته است که زوج بدون عذر موجهی زندگی مشترک را ترک نموده و طی این مدت نفقه ای پرداخت نکرده است. ملاحظه رأی کیفری آثار صدمات وارده ناشی از ضرب وجرح در بدن زوجه با توجه به کهولت سن زوجه مصداق بارز عسروحرج است. شعبه ۸ دادگاه خانواده اهواز به موضوع رسیدگی و با توجه به محتویات پرونده و اظهارات و مدافعات طرفین و اخذ نظریه داوران و ملاحظه دادنامه استنادی در مورد محکومیت زوج به اتهام ایراد ضرب وجرح عمدی زوجه با این استدلال که دادنامه استنادی حکایتی از ایراد جراحت نداشته بلکه بر اثر مشاجره لفظی صرفا ساییدگی مختصری در بدن زوجه ایجاد شده و این حکم پس از اجرای مراسم قسامه صادر شده و ضرب و شتمی طبق بند ۴ ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی از مصادیق عسروحرج است که مستمر باشد و با توجه به وضعیت زوجه قابل تحمل نباشد و نظر به اینکه خواهان دلیلی به جز دادنامه استنادی برای اثبات عسروحرج خود ارائه ننموده ادعای خواهان را وارد ندانسته و طی دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۱/۷/۲۰ حکم به رد دعوی زوجه صادر نموده است. وکیل زوجه نسبت به این رأی تجدیدنظرخواهی نموده که پس از انجام تشریفات قانونی، شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان نسبت به موضوع رسیدگی و طی دادنامه شماره ۱۹۰۸ مورخ ۱۳۹۱/۱۰/۲۶ رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید می نماید. وکیل زوجه نسبت به رأی اخیر فرجام خواهی نموده که پس از وصول پرونده به دیوان عالی کشور و ارجاع آن به این شعبه، هیأت شعبه به موضوع رسیدگی و طی دادنامه شماره ۲۱۱ مورخ ۱۳۹۲/۲/۲۱ بنا به علل و جهات منعکس در آن، رأی فرجام خواسته را به لحاظ نقص تحقیقات و رسیدگی مخدوش تشخیص و ضمن نقض آن، رسیدگی مجدد را به همان دادگاه صادرکننده رأی منقوض محول نموده است. در این رأی توضیح داده شده که زوجه دلایل عسروحرج خود را سوء رفتار زوج، عدم پرداخت نفقه و ترک زندگی مشترک از سوی زوج اعلام نموده و لازم است در هر سه مورد تحقیقات لازم صورت گیرد و پرونده های استنادی زوجه در مورد ایراد ضرب وجرح و فحاشی مطالبه و خلاصه مفید آن ها در صورت مجلس قید گردد. در این مرحله شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان وارد رسیدگی مجدد شده و پس از استماع توضیحات زوجه و وکیل وی در جلسه رسیدگی مورخ ۱۳۹۲/۵/۲۶ و مطالبه پرونده استنادی از شعبه ۱۱۱ دادگاه جزائی اهواز و انجام تحقیقات محلی توسط کلانتری ۳۳ اهواز ختم دادرسی را اعلام و تجدیدنظرخواهی وکیل زوجه نسبت به دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۱/۷/۲۰ شعبه هشتم دادگاه عمومی اهواز را وارد ندانسته و طی دادنامه شماره ۶۰۴ مورخ ۱۳۹۳/۰۵/۱۹ رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید نموده است. این رأی در تاریخ ۱۳۹۳/۶/۴ به وکیل زوجه ابلاغ گردیده و نامبرده ظرف مهلت مقرر قانونی، اعتراض و دادخواست فرجامی خود را نسبت به دادنامه اخیر تقدیم نموده که پس از ثبت و تبادل لوایح جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع شده است. گزارش پرونده و لایحه فرجامی هنگام شور قرائت می شود.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجام خواهی خانم پ.ف. با وکالت آقای م.ش. نسبت به دادنامه شماره ۶۰۴ مورخ ۱۳۹۳/۵/۱۹ شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان که در مقام تأیید دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۱/۷/۲۰ شعبه هشتم دادگاه عمومی اهواز اصدار گردیده و متضمن حکم به رد دعوی زوجه فرجام خواه به خواسته طلاق است، وارد و موجه به نظر نمی رسد. زیرا زوجه و وکیل وی در دادخواست تقدیمی و مراحل دادرسی و لوایح ارائه شده با اشاره به سوءرفتار زوج و ایراد ضرب وجرح و فحاشی و ترک انفاق و ترک زندگی مشترک از سوی زوج مدعی عسروحرج زوجه در تداوم زوجیت گردیده و شعبه هشتم دادگاه عمومی اهواز به موضوع رسیدگی و با توجه به محتویات پرونده و اظهارات و مدافعات طرفین و اخذ نظریه داوران و ملاحظه دادنامه استنادی در مورد محکومیت زوج به اتهام ایراد ضرب وجرح عمدی زوجه با این استدلال که دادنامه استنادی حکایتی از ایراد جراحات نداشته بلکه بر اثر مشاجره لفظی صرفا ساییدگی مختصری در بدن زوجه ایجاد شده و زوج منکر کتک زدن بوده و حکم با اجرای مراسم قسامه صادر شده و صرف یک بار محکومیت زوج مصداق سوء رفتار مستمر که برای زوجه غیرقابل تحمل باشد تلقی نمی گردد و زوجه دلیل دیگری برای اثبات ادعایش ارائه ننموده ادعای خواهان را وارد ندانسته و طی دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۱/۷/۲۰ حکم به رد دعوی زوجه صادر نموده است و شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر نیز طی دادنامه شماره ۱۹۰۸ مورخ ۱۳۹۱/۱۰/۲۶ رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید نموده است. متعاقب فرجام خواهی وکیل زوجه نسبت به رأی اخیر و ارجاع پرونده به این شعبه، هیأت شعبه به موضوع رسیدگی و طی دادنامه شماره ۲۱۱ مورخ ۱۳۹۲/۲/۲۱ بنا به علل و جهات منعکس در آن، رأی فرجام خواسته را به لحاظ نقص تحقیقات و رسیدگی مخدوش تشخیص و ضمن نقض آن، رسیدگی مجدد را به همان دادگاه صادرکننده رأی منقوض محول نموده است. در این مرحله شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان وارد رسیدگی مجدد شده و پس از استماع اظهارات زوجه و وکیل وی و انجام تحقیقات محلی توسط کلانتری ۳۳ اهواز و مطالبه پرونده استنادی در مورد محکومیت کیفری زوج به اتهام ایراد ضرب وجرح عمدی زوجه ختم دادرسی را اعلام و تجدیدنظرخواهی وکیل زوجه نسبت به دادنامه شماره ۸۵۱ مورخ ۱۳۹۱/۷/۲۰ شعبه هشتم دادگاه عمومی اهواز را وارد ندانسته و طی دادنامه شماره ۶۰۴ مورخ ۱۳۹۳/۵/۱۹ رأی تجدیدنظرخواسته را تأیید نموده است که بر این تشخیص و استنباط دادگاه خدشه و خللی وارد نگردیده است. کما اینکه زوجین حدود سی سال زندگی مشترک داشته اند و زوج صرفا یک بار به اتهام ایراد ضرب وجرح محکوم به پرداخت دیه شده که زوج منکر کتک زدن بوده و با اجرای مراسم قسامه حکم صادر شده ضمن اینکه در همین پرونده زوج از اتهام ترک انفاق محکومیتی تحصیل ننموده و در مورد اتهام فحاشی نیز حکمی صادر نشده است. مرجع انتظامی نیز در تحقیقات محلی در گزارش مورخ ۱۳۹۲/۶/۷ اعلام نموده زوج در کمال آرامش و به صورت عادی به زندگی خود ادامه می دهد و تاکنون هیچ مورد سوئی از وی با خانواده اش مشاهده نشده است و علت مفارقت جسمانی این بوده که منزل به نام زوجه بوده و حاضر نشده همسرش را به خانه راه دهد و زوجه اقرار نموده که پسر بزرگش حاضر نیست علیه پدرش شهادت بدهد. بنابراین زوجه نتوانسته دلایل قانع کننده برای اثبات عسروحرج خود ارائه نماید. ازاین رو دادنامه فرجام خواسته در حدود اعتراضات مطروحه از ناحیه فرجام خواه فاقد ایراد و اشکال مستوجب نقض بوده و مستندا به ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی، رأی فرجام خواسته ابرام می گردد.

رئیس و مستشار شعبه ۸ دیوان عالی کشور

عباسیان- کریم پور نطنزی