رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رعایت حق دفاع فرجام خوانده در مرحله فرجامی

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۶۱۰۰۴۰۴
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۷/۰۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	رعایت حق دفاع فرجام خوانده در مرحله فرجامی
قاضی	سیروس کیقبادی محمدحیدری قاسمی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره رعایت حق دفاع فرجام خوانده در مرحله فرجامی: در صورتی که وکیل فرجام خوانده، حق دخالت در مرحله فرجامی را نداشته باشد، لازم است دادگاه مراتب فرجامخواهی را به خود فرجامخوانده ابلاغ کند تا چنانچه لایحه دفاعیه ای دارد ارائه کند.

رأی خلاصه جریان پرونده

یکم- بموجب مندرجات پرونده بدوی به کلاسه ۹۱۰۲۶۲ یا ۲۴۸-/۹۱ شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شهرستان م. ۱- خانم ز.الف.ن. با ارائه دادخواست به طرفیت آقای م.ع. بخواسته صدور گواهی عدم امکان سازش (طلاق ) با پیوست کردن تصویر مصدق از دادنامه شماره ۷۰۵-/۸۹-۱۳۸۹/۱۰/۲۹ صادره از شعبه ۱۰۲ دادگاه عمومی جزائی م. در پرونده کلاسه ۸۹۰۵۹۱ یا۳۷۱-/۸۹ ( مبنی بر: محکومیت خوانده( زوج ) بجرم عدم ثبت واقعه نکاح دائم موضوع شکایت خانم ز.ف. به کیفر مقرر که قابل تجدیدنظرخواهی است ) اعلام کرد: دو فرزند پسر ۱۵ ساله و دختر ۱۳ ساله دارند. زوج آدمی شکاک و بددهن است و او را مورد اذیت وآزار مکرر قرار می دهد و او در شرایط سخت روحی و جسمی به سر می برد که تاکنون تحمل کرده ونفقه نمی پردازد و مسکن تهیه نمی کند. دارای سوء رفتار و سوابق کیفری است وسهم الارث اورا از زمین پدری فروخته و... اجاره مسکن استیجاری را نمی پردازد ... او فقط فتوکپی صیغه نامه دارد استدعای رسیدگی وصدور حکم بخواسته مزبور را می نماید .۲-پرونده بدوا درشورای حل اختلاف مطرح و زوج (خوانده) با ارائه لایحه ای با رد اظهارات خواهان واعلام ساختن یک دستگاه ساختمان درحیاط پدرخواهان که پس ازمدتی با توافق به روستا رفتند و پس ازمدتی متوجه تخریب ساختمان شد و مجددا قصدساختن ساختمان دیگری داشت که داماد آنان با حیله و با بیان قصد گرفتن وام قولنامه را بنام خانم او کرد و پول فروش یک دستگاه اتومبیل را خواهان از او گرفت و خانم ادعا می کند او را برای آزمایش بفرستند و... پس ازتشکیل ۴ جلسه مشاوره واصرار طرفین به خواسته های شان بعلت عدم حصول سازش پرونده به دادگستری ارسال و در تاریخ ۱۳۹۱/۴/۵ به شعبه مذکورارجاع گردید.۳- در وقت مقرر رسیدگی ۱۳۹۱/۴/۳۱ خوانده باوجود ابلاغ قانونی اخطاریه اش حاضر نگردید لایحه ای از او برای جلسه مذکور پیوست نمی باشد خواهان حاضر شد واظهار کرد: عیال دوم خوانده است که به اجبار ازدواج کرد و خوانده دارای سن بالا است و عیال اول خوانده زنده است. زوج بد دهان است و حرف های زشت وتهمت می زند ونفقه نمی دهد و فرزندان مشترک نزد اوهستند اصلا تفاهم ندارند زوج اورا زده است ... زوج منکر اعتیاد است اما اعتیاد دارد و او می بیند و حاضر است حقوق مالی خودر ا در قبال طلاق بذل کند ...۴- دستور انجام تحقیقات واستعلام درمورد سوابق خوانده و پرداخت یا عدم پرداخت نفقه و... داده شد . حسب پاسخ استعلام واصله زوج بجرم حمل بدون پروانه چوب و هیزم و ذغال به کیفرهای مقرر محکوم و پس از اجرای حکم پرونده مختومه شد ( صفحات ۱ لغایت ۱۸) بعلاوه برابر پاسخ واصله از زندان شهرستان گ. درمورد مشارالیه باتهامات معنونه سه مورد قرار کفالت صادر و ۴ مورد حکم محکومیت کیفری صادر ... گردید (صفحات ۲۰ و ۲۱ ). نتیجه تحقیقات مامور انتظامی حاکی از اشتغال زوج به کشاورزی و پرداخت نفقه خواهان وداشتن اخلاق خوب وعدم اعتیاد به موادمخدر ضمیمه پرونده است ( صفحه ۲۳ ). ۵- در وقت مقرر رسیدگی ۱۳۹۱/۶/۲۷ خواهان گفت: دعوی وخواسته بشرح دادخواست تقدیمی است چون اخطاریه رانخوانده شهود خود را حاضرنکرد. زوج با طلاق مخالفت کرد وگفت حاضر است مهریه زوجه را بپردازد او گفت یکشب وقتی زوجه بهمراه خواهر خود ... دیر وقت به منزل برگشت او دو سیلی به زوجه زد و ... یکبار که زوجه فیلم مستهجن نگاه می کرد او فیلم را برداشت ... زوجه گفت مدت سه سال با یکدیگر اختلاف دارند ولی از زوج تمکین می کرد ... درحدود یکسال با یکدیگر همبستر نشدند. زوج به منزل تردد می کند و از بچه ها خبر می گیرد و به پسر پول توجیبی می دهد اما به دختر چیزی نمی دهد. چون زوج می خواست او را خفه کند او مدت بیست روز زوج را به منزل راه نمی دهد علاوه بر زدن سیلی، قصد کشتن اورا داشت که دخترشان مانع شد. زوج پاسخ داد: هردو عیال او در روستا زندگی می کردند خواهر خواهان باعث شد تاخواهان برای زندگی به شهر بیاید. زوجه گفت: حاضر به ادامه زندگی با زوج نمی باشد بخاطر بچه ها تحمل کرد حالا که بچه ها بزرگ شدند او طلاق می خواهد و از زوج دلخوشی ندارد. زوج به او تهمت زیاد می زند. زوج مدعی شد که باوجود مخالفت او، زوجه با شوهرخواهر خود ارتباط نامشروع دارد. زیرا او به زوجه گفته خواهر وشوهر خواهر او نباید به این منزل رفت و آمد کنند ولی آنان می آیند و خواهر زوجه در زندگی آنان دخالت می کندوباعث اختلاف آنان شده است. زوجه ضمن تکذیب اظهارات مزبور گفت: زوج باید تهمتی راکه به او زده ثابت کند و... زوج اورا تهدید کرد که با چاقو می زند ... او امنیت جانی ندارد و... اما زوج با طلاق مخالفت کرد. ۶- قرار ارجاع امر به داوری صادر شد( صفحات ۲۴ لغایت ۳۴ ) آقای غ.ک. بعنوان داور زوجه قادر به ایجاد سازش بین طرفین نشد و آقای ی.ح. بعنوان داور زوج نیز قادر به ایجاد سازش بین طرفین نگردید .۷- خانم ط.ف. دارای پروانه پایه دوم از مرکز امور مشاوران حقوقی و وکلاء قوه قضائیه بوکالت از خواهان (زوجه ) وکالتنامه ارائه نمود. ۸- در وقت مقرر رسیدگی ۱۳۹۱/۸/۳۰ خانم وکیل موصوف زوجه با شرح سوءرفتار زوج نسبت به زوجه تقاضای تحقیق از دختر مشترک طرفین را نمود ومشارالیها که ۱۴ ساله است درمورد درگیری پدرش بامادر خود توضیح داد وگفت پدرش مادر اورا کتک زد. مادرش جیغ زد و پدرش گلوی مادر اورا گرفته بود او آنان را جدا کرد یکبار دیگر به مادر اوسیلی زد و نفقه نمی دهد وبه او پول نداده و ... بیشتر نزد کمباین خود است اصلا خانه نیست پدرش زیاد به مادر او فحاشی می کند و پس از فروش خانه متعلق به مادر او مبلغ ده میلیون تومان به مادر او دادومادرش از همان پول خرج را تامین می کند واو نمی تواند کلمات زشتی راکه پدرش می گوید برزبان بیاورد. اما پدر او اظهارات اورا تکذیب کرد و اومدعی شد زوجه هرجا بخواهد برود با آژانس میرود و او به راننده آژانس گفت حق ندارد دنبال آنان بیاید ولی باز می بیند که می آید ... اگر زمین وپول ماشین را به او بدهد او حاضر به طلاق دادن زوجه است در غیر این صورت با طلاق موافق نیست. زوجه اظهار کرد: زمین وپول ماشین دست او نیست او حاضر است پول قرض کندو بدهد و نجات پیدا کند اما پول ماشین راخرج بچه ها کرده است. زوج اظهار کرد: زمین رامی خواهد وپول آن را نمی خواهد ... حدودیک ماه به زنش پول نداده بخاطر اینکه با اودعوا کرده... زوجه مدعی شد زوج مدت۴ ماه هیچگونه خرجی نداده است. ۹- زوجه برابر گواهی پزشکی قانونی درتاریخ معاینه باردار نبوده است. طی دادنامه شماره ۷۸۶-/۹۱-۱۳۹۱/۹/۳۰ با شرح دعوی وخواسته و جریان دادرسی و درج خلاصه اظهارات طرفین و عدم توفیق دادگاه وداوران درایجاد سازش بین طرفین واستماع اظهارات فرزند مشترک طرفین و بذل کلیه حقوق مالی زوجه در قبال طلاق را قرینه ای برای اثبات عسر وحرج زوجه دانسته وادامه وضعیت مذکور را موجب وقوع مفسده تشخیص و با موجه ندانستن مدافعایت زوج (خوانده) با محمول به صحت تلقی کردن دعوی خواهان به استناد مقررات قانونی مقید زوج مکلف به طلاق خلع زوج شد ... رای صادره قابل تجدیدنظرخواهی درمهلت مقرر قانونی اعلام گردید ( صفحات ۳۵ لغایت ۵۴ ). دوم - پس ازتجدیدنظر خواهی زوج موصوف که از طریق زندان ارسال کرد وارائه وکالتنامه توسط آقای الف.ف. دارای پروانه پایه یکم وکالت ازمرکز امورمشاوران حقوقی و وکلاء قوه قضائیه به وکالت از او وارائه لایحه دفاعیه خانم ط.ف. به وکالت از زوجه تجدیدنظرخوانده و ارجاع پرونده به شعبه ۱۱ دادگاه تجدید نظر استان گ. بلحاظ ایراد به نظریه داوران، پیرو تصمیم مورخه ۱۳۹۲/۶/۲ و ارجاع امر به داوری و استماع اظهارات زوجه تجدید نظرخوانده در وقت مقرر رسیدگی ۱۳۹۲/۱۱/۱۶ که تکرار مطالب معنونه قبلی است او افزود درمورد مهریه حکم گرفته و اموال را توقیف کرد ولی حاضراست در قبال طلاق مهریه را ببخشد. زوج تجدیدنظرخواه گفت اگر زوجه زمین وپول ماشین را به او بدهد راضی به طلاق هست. زوجه پاسخ داد: حاضر است پول ماشین را پس بدهد اما نمی تواند زمین را بدهد و او این زمین را را بابت فروش منزل خود گرفته است. زوج خانه را پس بدهد، او زمین را پس می دهد داوران طرفین حضور داشته مقررات داوری به آنان تفهیم و ابلاغ شد آقایان غ.ک. و ح.ن. به عنوان داوران طرفین در نظریه مشترک شان اعلام کردند، قادر به ایجاد سازش بین طرفین نشدند (صفحات ۵۵ لغایت ۸۸). بعدا زوج با ارائه لایحه ای مدعی شد که زوجه او را فریب داده و به قراری که برای استرداد زمین و... داده بود عمل نکرد ...بموجب دادنامه شماره۲۴۰-/۹۳-۱۳۹۳/۰۳/۰۵ با شرح تجدید نظرخواهی بعمل آمده ودرج خلاصه اظهارات طرفین و فرزندشان در دادگاه بدوی با رد اعتراض بعمل آمده به استناد مقررات قانونی مندرج رای تجدید نظرخواسته به الزام زوج به مطلقه کردن زوجه بلحاظ عسر و حرج تایید و به لحاظ بذل کلیه حقوق مالی توسط زوجه نوع طلاق بائن ورای صادره ظرف مهلت قانونی قابل فرجامخواهی اعلام شد (صفحات ۸۹ لغایت ۹۵). سوم - رای مذکور بشرح ظهرصفحه ۹۸ در تاریخ ۱۳۹۳/۰۳/۲۶ به طرفین ابلاغ و فرجامخواهی آقای ع. م.ل. درتاریخ ۱۳۹۳/۰۴/۱۵ ثبت شد مراتب به خانم ط.ف. به وکالت از زوجه فرجامخوانده ابلاغ شد. لایحه ای از او و یا موکله اش پیوست نمی باشد. پرونده به دیوان عالی کشور ارسال وبه کلاسه بالا ثبت وبه شعبه اول دیوان عالی کشور ارجاع شده است .هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای سیروس کیقبادی عضو ممیز و اوراق پرونده در مورد فرجامخواهی مشارالیه نسبت به دادنامه شماره مزبور تجدیدنظری مشاوره نموده چنین اتخاذ تصمیم می نماید:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

باملاحظه جمیع اوراق پرونده وگزارش عضو ممیز درمورد دعوی خانم ز.الف.ن. به طرفیت آقای ع.م.ل. بخواسته صدورگواهی عدم امکان سازش(طلاق) که برابردادنامه بدوی به شماره مرقوم درگزارش عضو ممیز حکم به الزام زوج به مطلقه کردن زوجه بشرح مرقوم صادر و با رد اعتراض زوج موصوف درمرحله تجدیدنظری برابردادنامه فرجامخواسته تایید شده است. چون خانم ط.ف. (وکیل خواهان بدوی) دارای پروانه وکالت پایه دوم از مرکز امور مشاوران حقوقی و وکلاءقوه قضائیه است وحق دخالت در مرحله فرجامی را مطابق ماده ۲۵ آئین نامه اجرائی مربوطه (بشرح ظهر صفحه وکالتنامه رجوع به صفحه ۳۷ ) ندارد و دلیلی بر اینکه دارای پروانه وکالت پایه یکم باشد، ارائه نکرده است. لذا اقتضاء داشته و دارد مراتب فرجامخواهی زوج موصوف به زوجه فرجامخوانده ابلاغ شود تا چنانچه لایحه دفاعیه ای دارد ارائه کند بنا بمراتب در وضعیت موجود پرونده قابل طرح و رسیدگی در دیوان عالی کشور نیست. جهت اقدام قانونی مقتضی و رفع نقص یادشده به مرجع مرسل اعاده می گردد تا تکمیلا به دیوان عالی کشور عودت داده شود .

شعبه اول دیوان عالی کشور - مستشار و مستشار

محمد حیدری قاسمی - سیروس کیقبادی