رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ضمانت اجرای عدم امکان اثبات مهریه

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۱۰۰۰۰۳۹۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۵/۲۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۷ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	ضمانت اجرای عدم امکان اثبات مهریه
قاضی	مرتضی فاضل عزیزالله رزاقی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره ضمانت اجرای عدم امکان اثبات مهریه: الزام به انجام تعهد بابت مهریه فرع بر اثبات آن است و دادگاه باید با صدور قرار اناطه، زوجه را مکلف به اثبات اصل تعهد نماید و در فرض عجز زوجه از اثبات موضوع و فقدان بینه، حق احلاف زوج که منکر می باشد برای زوجه باقی است. بنابراین صدور قرار رد دعوی بدین دلیل، وجاهت ندارد.

رأی خلاصه جریان پرونده

آقای م.ض. با تقدیم دادخواستی به طرفیت خانم م.ر. به خواسته طلاق درخواست رسیدگی نموده، پرونده به شعبه ۶ دادگاه خانواده ... ارجاع، مساعی دادگاه و داوران مؤثردرمقام نبوده، دادگاه طی دادنامه شماره ۰۹۲۱-۱۳۹۲/۰۶/۲۸ رأی به طلاق با پرداخت مهریه و نفقه معوقه و ایام عده و نحله صادر نموده و اضافه کرده است: و در رابطه با دعوی خانم م.ر. به طرفیت زوج دایر به الزام زوج به انجام تعهد دایر به تهیه یک واحد آپارتمان به متراژ ۹۰ متر مربع که حسب ادعا جزء مهریه بوده، لکن بنا به مصالحی در عقدنامه درج نشده است، اعلام نمود با توجه به اینکه مهریه مندرج در سند نکاحیه (یک کیلو شاخه نبات) در شأن زوجه نمی باشد و با عنایت به شهادت شهود، خواسته زوجه را موجه دانسته، زوج را ملزم به انجام تعهد به عنوان جبران کم تعیین شدن مهریه محکوم نموده است و توضیح داده است: عمل به تعهد جز به مهریه نبوده و اجرای طلاق منوط به تهیه آپارتمان نمی باشد. مفاد لایحه وکیل زوجه حاکی است؛ زوج قبل از وقوع عقد شرعی و قانونی، متعهد گردیده بود که بابت مهریه، یک واحد آپارتمان برای زوجه خریداری نماید و سکه تمام بهار آزادی در قباله قید نگردد. مفاد شهادت شهود زوجه حاکی است زوج قبل از عقد با این بیان که در کشور خارجی (بلژیک) ذکر مهریه موجب بروز مشکل می شود، وعده داد که یک واحد آپارتمان برای زوجه تهیه کند و زوجه نیز بر صحت ادعای خویش سوگند خورد. تجدیدنظرخواهی زوج در شعبه اول دادگاه تجدیدنظر رسیدگی دادگاه مزبور با این استدلال که تعهد به تحویل یا پرداخت قیمت یک باب آپارتمان در سند نکاحیه قید نشده است و از سوی دیگر الزام به انجام تعهد بابت مهریه فرع بر اثبات آن است و مادامی که اصل تعهد به اثبات نرسد، انجام آن معنا ندارد؛ این بخش از دادنامه را نقض و قرار رد دعوی صادرنموده است و سایر بخش های دادنامه را تأیید کرده است. فرجام­خواهی زوجه به این شعبه دیوان عالی کشور ارجاع، با قرائت گزارش و ملاحظه نظریه دادیار دادسرای دیوان عالی کشور مبنی بر نقض دادنامه فرجام خواسته، به­شرح زیر اقدام به صدور رأی می گردد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

با توجه به اینکه استدلال دادگاه محترم تجدیدنظر دایر به اینکه الزام به انجام تعهد، فرع بر اثبات اصل آن است، ملازمه ای با نقض رأی بدوی ندارد؛ بلکه دادگاه می بایست عنداللزوم با صدور قرار اناطه، زوجه را مکلف به اثبات اصل تعهد می نمود. از سوی دیگر در فرض عجز زوجه از اثبات موضوع و فقدان بینه، حق احلاف زوج که منکر می باشد برای زوجه باقی است. لذا دادنامه فرجام خواسته شماره ۰۱۶۴۵-۱۳۹۲/۱۲/۲۴ صادره از شعبه اول دادگاه تجدیدنظر استان ... که بدون رعایت موازین صادرگردیده است، با نقص در دادرسی مواجه است و مستندا به بند ۵ ماده ۳۷۱ و بند (الف) ماده ۴۰۱ قانون آئین دادرسی مدنی نقض، رسیدگی مجدد به همان دادگاه ارجاع می گردد.

رئیس و مستشار شعبه ۲۷ دیوان عالی کشور

مرتضی فاضل - عزیزالله رزاقی