رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره طرح دعوا به قائم مقامی

شماره دادنامه	۹۵۰۹۹۷۰۹۰۷۰۰۰۱۶۱
تاریخ دادنامه	۱۳۹۵/۰۴/۳۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	انتقالی
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	طرح دعوا به قائم مقامی
قاضی	محمدهادیعبدالله پور سیدحجت اله میرمجیدی هشجین غلامعلی صدقی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره طرح دعوا به قائم مقامی: در فرضی که شخص با استناد به سابقه معامله مورث خود، به قائم مقامی قهری، دعوایی را طرح می کند ، رابطه حقوقی و وقوع عقد بیع بین مورث خواهان با خوانده برای طرح دعوی کافی است و لزومی ندارد که خواهان شخصا با خوانده رابطه حقوقی داشته باشد.

رأی خلاصه جریان پرونده

در پرونده کلاسه بایگانی ۹۵۰۰۲۸ شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی شهرستان جوانرود آقای الف. الف. به وکالت از آقای ح. ع. دادخواستی به طرفیت آقای الف. ع. به خواسته صدور حکم الزام خوانده به رد عین یک قطعه زمین مزروعی دیم به بندر س.مشاع معادل ۶۰۰۰ مترمربع واقع در پلاک ... اصلی قریه س. با جلب نظر کارشناسی به انضمام خسارت دادرسی مقوم به ۲۱ میلیون ریال تقدیم دادگاه نموده ضمن دادخواست توضیح داده مورث موکل مرحوم ع. ع. حسب خلاصه معاملات تنظیمی در دفترخانه ثبت اسناد رسمی شماره ... پاوه مقدار ۴۳ سهم مشاع آبی از ۳۵۱۳ و چهل سهم از ۲۲۹۷ سهم کل اراضی پلاک ... اصلی قریه س. را از آقای م. م. خریداری نموده است خریدار ع. ع. مورث موکل در سال ۱۳۴۹ دار فانی را وداع گفته و موکل در زمره وراث حین الفوت وی می باشد مع الأسف خوانده دعوی من غیر حق به نحو عدوان اقدام به غصب تصرف سی من معادل ۶۰۰۰ مترمربع از زمین زراعی ابتیاعی مورث موکل نموده و با مراجعات مکرر موکل به نام برده در جهت مسترد نمودن عین مال مغضوب تاکنون فایده ای نداده است لذا مستندا به مواد ۳۱۱ و ۳۱۷ و ۳۲۳ از قانون مدنی و مواد ۵۱۵ و ۵۲۲ از قانون آیین دادرسی مدنی تقاضای صدور حکم به محکومیت خوانده به مسترد نمودن عین مال مغضوب به انضمام خسارات دادرسی را دارم در جلسه ۹۵/۱/۳۰ خواهان اظهار داشت مطالب به شرح دادخواست تقدیمی است تقاضای رسیدگی دارم تقاضای استعلام از مراجع ذی صلاح و استماع شهادت شهود دارم خوانده حاضر نشده لایحه ای نفرستاده دادگاه ختم رسیدگی را اعلام طی دادنامه شماره ۹۵۰۰۳۰۰۰۷۵-۱۳۹۵/۱/۳۰ ضمن انعکاس خواسته خواهان با عنایت به اوراق پرونده ملاحظه می گردد سند استنادی خواهان که به نام پدرش سند مالکیت نمی تواند باشد و مضافا اینکه خواهان احدی از وراث مرحوم ع. است و اینکه متن گواهی حصر وراثت آمده است وراث معرفی شده سند سجلی ندارد و اینکه بین خواهان و خوانده هیچ گونه رابطه حقوقی وجود ندارد لذا خواسته خواهان وارد نمی باشد مستندا به ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی حکم به رد خواسته خواهان صادر می نماید این رأی در تاریخ ۱۳۹۵/۲/۴ به وکیل خواهان ابلاغ شده در تاریخ ۱۳۹۵/۳/۱۳ وکیل خواهان از رأی مذکور فرجام خواهی نموده است وکیل خواهان ضمن بیان مطالب مذکور در دادخواست و جلسه اول دادگاه متذکر شده در جلسه اول دادگاه استعلام از مراجع ذی ربط و تحقیق از شهود را مورد استناد قرار داده است با توجه به اینکه سند رسمی به نام مورث صادر گردیده و از سند مورد معامله فک رهن گردیده و سند نزد موکل نبوده تقاضای استعلام از مرجع مربوطه و استماع شهادت شهود و جلب نظر کارشناسی گردیده. با بیان موارد بیشتر تقاضای نقض رأی فرجام خواسته را نموده فرجام خوانده ضمن درستی رأی فرجام خواسته در بند ۲ لایحه پاسخیه آقای ح. ع. را فرد محجور و دیوانه اعلام و اضافه نموده زمینی از وی تصرف نکرده ام تا عدوان باشد اگر کسی در روستا تأیید کند بنده زمین وی را تصرف کرده باشم فی بهاء و در غیر این صورت تقاضای تأیید رأی را دارم پرونده به کیفیت فوق به دیوان عالی کشور ارسال به این شعبه ارجاع به کلاسه فوق ثبت شده است. لوایح طرفین به هنگام شور قرائت می شود. هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردیده پس از قرائت گزارش عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

صدور رأی فرجام خواسته بدون رسیدگی به دلایل استنادی وکیل فرجام خواه محل ایراد قانونی است زیرا وکیل خواهان در دادخواست تقدیمی ضمن پیوست نمودن برگ خلاصه معامله زمین مورد ادعا تقاضای استعلام از وضعیت ثبتی ملک از اداره ثبت اسناد و املاک و عنداللزوم شهادت شهود و جلب نظر کارشناسی را نموده ولکین دادگاه به هیچ یک از دلایل استنادی توجه و رسیدگی ننموده و استدلال دادگاه به اینکه سند استنادی به نام پدر خواهان سند مالکیت تلقی نمی شود (منظور از آن برگ خلاصه معامله می باشد) بدون استعلام از وضعیت ثبتی ملک که مورد درخواست وکیل خواهان بوده کافی نیست استدلال دیگر دادگاه مبنی بر اینکه رابطه حقوقی بین خواهان و خوانده وجود ندارد نیز محل ایراد است زیرا خواهان با استناد به سابقه معامله مورث خود و دیگر وراث به قائم مقامی قهری خود را به نسبت سهم مالک و دادخواست تقدیم کرده است به عبارت دیگر لزومی ندارد که خود شخصا با خوانده رابطه حقوقی داشته باشد زیرا رابطه حقوقی و وقوع عقد بیع بین مورث خواهان با فروشنده کافی است که خواهان از باب قائم مقامی قهری به طرفیت متصرفین ملک و یا معارضین به عنوان ذینفع طرح دعوی نماید بعلاوه فقد شناسنامه دلیل بر نفی وراثت نیست به خصوص که خوانده هم ایرادی نکرده است بنا به مراتب رأی فرجام خواسته که بدون توجه و رسیدگی به جهات و مبانی فوق صادرگردیده محل ایراد قانونی است با نقض رأی فرجام خواسته مستندا به بند الف از ماده ۴۰۱ قانون آیین دادرسی مدنی پرونده برای رسیدگی به دادگاه صادرکننده رأی منقوض ارجاع می نماید.

شعبه دهم دیوان عالی کشور

رئیس: م. هادی عبدالله پور

مستشار: سیدحجت اله میرمجیدی

عضو معاون: دکتر غلامعلی صدقی