رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره عسر و حرج زوجه ناشی از محکومیت کیفری زوج

شماره دادنامه	۹۵۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۰۲۵
تاریخ دادنامه	۱۳۹۵/۰۲/۰۵
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	انتقالی
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	عسر و حرج زوجه ناشی از محکومیت کیفری زوج
قاضی	محمد ربانی نژاد جعفرالهی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره عسر و حرج زوجه ناشی از محکومیت کیفری زوج: معیار تحقق عسر و حرج زوجه به علت حبس زوج، صرف محکومیت وی به ۵ سال حبس است و نه تحمل حبس به این میزان؛ بنابراین آزادی زوج پیش از اتمام محکومیت وی مانع از تحقق عسر و حرج زوجه نیست.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در تاریخ ۹۲/۳/۱۶ خانم فرجام خواه دادخواستی مبنی بر تقاضای صدور حکم طلاق به طرفیت آقای فرجام خوانده تسلیم دادگستری هرسین نموده که به شعبه اول دادگاه عمومی آن شهرستان ارسال شده است. شعبه مذکور موضوع را به معاونت امور اجتماعی سازمان بهزیستی ارجاع داده و آن مرکز اعلام نموده است. به دلیل زندانی بودن زوج وی حاضر به حضور در جلسه مشاوره نبوده است. دادگاه طرفین را دعوت نموده است. زوجه وکیل معرفی کرده است. وکیل زوجه طی لایحه ای اختصارا بیان داشت: زوج به علت محکومیت قطعی به بیش از ۵ سال حبس و مدت۴ سال متوالی ترک منزل موجب تحقق شرط ضمن عقد و عسروحرج زوجه شده است. زوج نیز وکیل معرفی نموده است جلسه دادگاه در تاریخ۹۲/۱۱/۶ با حضور احدی از وکلای طرفین تشکیل شد وکیل زوجه حاضر نشده است. وکیل زوج بیان داشت موکل به حبس بیش از ۵ سال محکوم شده است اما پس از سپری شدن سه سال حبس با عفو آزاد شد ولی بند۶ شرط ضمن عقد محقق نشده است. تبصره الحاقی به ماده۱۱۳۰ ق.م هم به علت عدم عسروحرج زوجه محقق نگردیده است. چون زوج منزل مستقل دارد و قادر به پرداخت نفقه می باشد.خواهان در دادگاه حاضر شد و بیان داشت: زوج به جرم حمل مواد مخدر به ده سال زندان محکوم شد در حال حاضر در زندان قزل حصار کرج زندانی است و برای ادعای خود شاهد دارم تقاضا دارم از وی استماع شهادت بشود. از شاهدی که معرفی نموده تحقیق شد وی نیز ادعای زوجه را تأیید کرده است. ص ۱۸ دادگاه از زندان قزل حصار کرج استعلام نموده است. پاسخ داده شد که آقای میرزا ظ.ز. با قرار بازپرسی شعبه۲ در تاریخ ۸۹/۸/۱۰ به اتهام نگهداری ۱۹/۵۰ گرم هروئین به زندان معرفی گردیده و در تاریخ ۹۲/۹/۲۳ از این مرکز آزاد شده است. ص ۲۴ دادگاه قرار ارجاع امر به داوری صادر کرده است. داوران توفیقی در سازش بین زوجین نداشته اند. دادگاه طرفین را برای تعیین تکلیف حقوق مالی زوجه و حضانت طفل مشترک دعوت نموده است. در تاریخ ۱۳۹۳/۴/۱۱ تکلیف نفقه جهیزیه و مهریه زوجه و حضانت طفل روشن شد و دادگاه با اعلام ختم رسیدگی طی دادنامه شماره۲۶۶-۹۳/۴/۱۱ با این استدلال که محکومیت قطعی زوج به پیش از ۵ سال محرز است و از مصادیق شق ۳ تبصره ۲ ماده۱۱۳۰ق.م می باشد عسروحرج زوجه احراز گردیده است و حکم به الزام زوج به طلاق زوجه صادر نموده است.از این رأی توسط وکیل زوج تجدیدنظرخواهی شد و پرونده به شعبه ۲۰ دادگاه تجدیدنظر استان ارجاع شده است. خلاصه ایراد وکیل زوج این است: تحقق شق ۳ تبصره ذیل ماده۱۱۳۰ ق.م زمانی است که زوج به بیش از ۵ سال محکوم شود و در زندان بوده باشد و حال آنکه موکل پس از ۳ سال آزاد شده است و عسروحرج همسرش رفع گردیده است. وکیل زوجه پاسخ داده که در شق ۳ تبصره ذیل ماده۱۱۳۰ق.م ملاک محکومیت است نه تحمل کیفر، دادگاه تجدیدطی حکم شماره۶۷۸-۹۳/۷/۱۷ با این استدلال زوجه بر اساس تحقق بند۶ شروط ضمن عقد طرح دعوی نموده است و ادله استنادی در رأی بدوی از مبحث مورد نظر خروج موضوعی دارد. لذا با نقض رأی بدوی حکم به بطلان دعوی خواهان صادر کرده است. از این رأی زوجه فرجام خواهی نموده و پرونده به این شعبه ارجاع شده است. مطالب طرفین در این مرحله مفادا تکرار مطالب گذشته می باشد. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای جعفر الهی عضو ممیز و اوراق پرونده و دادنامه شماره ۶۷۸-۹۳/۷/۱۷ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی میدهد: