رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره موارد صدور حکم به طلاق رجعی

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۱۳۱۵
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۱۱/۲۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۲ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	موارد صدور حکم به طلاق رجعی
قاضی	قدرت اللهطیبی حیدرعلی حیدری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره موارد صدور حکم به طلاق رجعی: صدور حکم به طلاق رجعی و تعیین عده، تنها در دعوی طلاق اقامه شده از سوی زوج صادر می شود. زیرا اگر طلاق از سوی زوجه، رجعی تلقی شود با رجوع زوج، حکم دادگاه بی اثر شده و امر عبثی خواهد بود.

رأی خلاصه جریان پرونده

الف: در تاریخ ۱۳۹۳/۲/۱۵ خانم ش. الف. بوکالت از خانم الف. م. باستناد تصاویر مصدق سند نکاحیه شناسنامه - کارت ملی- وکالتنامه شماره ....، استعلام از کمپ ب.- پرونده کلاسه ۳۲ مطروحه در شعبه سوم دادیاری دادسرای آبادان- نظریه پزشکی قانونی دادخواستی بخواسته صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق بطرفیت آقای ن. الف.ب. تقدیم و چنین توضیح، می دهد، موکل به موجب سند نکاحیه شماره ....در دفترخانه شماره ....هواز به عقد شرعی و قانونی خوانده محترم درآمده است. ۲- خوانده محترم کلیه شروط ضمن عقد نکاح را پذیرفته است و در ضمن وکالتنامه شماره ....مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۸ نیز شرایط دیگری را متقبل شده است که در صورت تخلف از شرایط مندرج در وکالتنامه فوق حق توکیل به غیر جهت اجرای صیغه طلاق را به موکل را اعطاء نموده است. ۳- نظر به اینکه خوانده موکل را مورد ضرب و شتم قرار داده است (پرونده مطروحه در شعبه سوم دادیاری آبادان) و همچنین دارای اعتیاد شدید به مواد روانگردان نیز می باشد (نامه کمپ ...ضم دادخواست) تخلف نامبرده از شرایط مندرج در وکالتنامه فوق محرز و محقق گردیده است. ۴- علیهذا با تقدیم این دادخواست صدور گواهی عدم امکان سازش جهت اجرای صیغه طلاق مورد استدعاست. ب: خانم ش. الف. بوکالت از خانم الف. م. باستناد تصاویر سند نکاحیه دادخواست دیگری بخواسته صدور حکم بر سلب حضانت و سرپرستی فرزند مشترک بنام النا به لحاظ عدول از موارد مندرج در وکالتنامه شماره ....توسط خوانده بطرفیت آقای ن. الف.ب. تقدیم که هر دو پرونده جهت رسیدگی به شعبه نوزده خانواده شهرستان اهواز ارجاع می گردد. خانم ب. ح. با تقدیم وکالتنامه ای خود را بعنوان وکیل زوج معرفی می کند. شعبه مذکور در تاریخ ۱۳۹۳/۴/۲ با حضور وکلای طرفین و خواهان تشکیل جلسه می دهد. خواهان اظهار داشت خواسته بشرح دادخواست تقدیمی می باشد. وکیل خوانده اظهار داشت اولا وکالتنامه ای که ضمیمه دادخواست شده در خصوص طلاق نبوده است در وکالت نامه دیگری که مربوط به طلاق است موکل فعلا اعتیاد ندارد و وکالتنامه مشروط به اعتیاد و ضرب و جرح بوده است لذا خواسته خواهان را قبول ندارم. وکالتنامه تقدیمی توسط خواهان مشروط به احراز و اثبات مواردی چند گردیده است که در خصوص بحث اعتیاد نامه کمپ ب.مبنی بر ترک اعتیاد نشانگر ترک اعتیاد موکل می باشد و در خصوص بحث ضرب و جرح نیز با عنایت به اینکه خواهان صرفا مبادرت به ارائه نامه پزشکی قانونی بدون ارائه حکم قطعی دادگاه نموده است و بدیهی است صرف ارائه نامه پزشکی قانونی اثبات کننده ضرب و جرح از ناحیه موکل نمی باشد لذا تقاضای رد دعوی خواهان مورد استدعاست، دادگاه قرار ارجاع امر به داوری را صادر می کند داور زوجه طی نظریه مورخ ۱۳۹۳/۵/۵ نظریه خود را بدادگاه تقدیم نموده است داوران زوجین مجددا بشرح نظریه مورخ ۱۳۹۳/۵/۲۰ نظریه داوری خود را بدادگاه ارائه می نمایند دادگاه مجددا در تاریخ ۱۳۹۳/۹/۵ با حضور طرفین و وکیل خواهان و خوانده تشکیل جلسه می دهد وکیل خواهان اظهار داشت نامه پزشکی قانونی مبنی بر ضرب و جرح و نامه کمپ اعتیاد که زوج در آن بستری بوده است نیز ضمیمه است و همچنین پرونده مطروحه در شعبه سوم آبادان نیز منجر به صدور رأی گردیده است که موید این ادعاست نظر باینکه زوج حق طلاق به زوجه داده است لذا با توجه به اینکه شرایط مندرج در آن را رعایت ننموده است تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش مورد استدعاست. سپس وکیل خوانده اظهار داشت در خصوص وکالت ثبتی به زوجه و اعتیاد و ضرب و جرح به عمل آمده طبق گواهی پزشکی قانونی معروض می دارد موکل ادعاهای زوجه را قبول ندارد بستری شدن زوج در کمپ ترک اعتیاد برای ترک قرص متادون بوده که در جریان پروسه ترک اعتیاد مصرف شده است و در خصوص پرونده ضرب و جرح نیز باید گفت که تاکنون حتی رأی بدوی پرونده صادر نگردیده است و حتی اگر بنا بر ادعای وکیل زوجه صادر گردیده باشد بدیهی است که هنوز قطعی که مستند دعوا باشد نمی باشد لذا تقاضای رد دعوی را دارد دادگاه پس از استماع اظهارات بعدی وکیل خواهان و اظهارات زوج و ملاحظه تصویر دادنامه غیابی شماره ۹۰۴- ۱۳۹۳/۷/۹ شعبه ۱۰۲ دادگاه عمومی (جزایی) آبادان از جهت تعیین نفقه و اجرت المثل ایام زوجیت قرار کارشناسی صادر می کند اقای کارشناس منتخب طی نظریه شماره ۹۳۲۰۲ میزان نفقات معوقه و ایام عده و اجرت المثل ایام زندگی مشترک معادل یازده میلیون و سیصد و چهار هزار و یکصد تومان تعیین می نماید، وکیل زوج طی لایحه ثبت شده شماره ۱۱۹۱- ۱۳۹۳/۱۰/۱۴ بدادگاه اعلام می کند مراتب اعتراض موکل نسبت به نظریه کارشناسی را اعلام می دارد زوجه خود زندگی مشترک را ترک و تقاضای طلاق داده است بطوریکه در پرونده نفقه مطروحه در همان شعبه محترم به علت اقرار زوجه به عدم بازگشت به زندگی مشترک وی محکوم به بی حقی در خصوص نفقه گردیده است (دادنامه شماره ۴۵۷- ۱۳۹۳/۴/۳۰ پیوست) لذا عدم تمکین وی محرز و مسلم است و استحقاق نفقه به ایشان محل اشکال می باشد و از سوی دیگر مبالغ تعیین شده توسط کارشناس محترم از عرف و روال مبالغ تعیینی در این خصوص فراتر بوده (متناسب با سطح درآمد موکل که کارمندی بیش نیست و سطح شان زوجه و اینکه ایشان فقط یک فرزند داشته که آن هم سالها پس از ازدواج به دنیا آمده است نمی باشد،... (برابر تصویر دادنامه غیابی شماره ۹۰۴- ۱۳۹۳/۷/۹ آقای ن. الف.ب. به اتهام ایراد ضرب و جرح عمدی به زوجه و دیه در حق زوجه محکوم شده است) حسب گواهی پزشکی قانونی استان خوزستان نتیجه آزمایش خانم الف. م. فرزند س. منفی گزارش گردیده است، سردفتر اسناد رسمی ....اهواز طی نامه شماره ۱۹۴۰- ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ بدادگاه اعلام می کند اعتبار وکالت سند شماره ....و ....مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۸ تا تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۹ به قوت و اعتبار خود باقی است. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۱۷ در وقت فوق العاده تشکیل جلسه می دهد و با برررسی پرونده ختم رسیدگی را اعلام و طی دادنامه شماره ۱۶۷۲- ۱۳۹۳/۱۲/۲۰ ضمن شرح دعوای خواهان و احراز رابطه زوجیت و انعکاس اظهارات وکلای طرفین چنین رأی می دهد: با توجه به محتویات پرونده از جمله وکالتنامه شماره ....و ....مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۸ دفترخانه اسناد رسمی شماره ....اهواز و دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۶۲۱۱۲۰۰۹۰۴ شعبه ۱۰۲ دادگاه جزائی آبادان و اظهارات خواهان و اینکه خوانده با وصف ابلاغ قانونی در جلسه حاضر نشده و در قبال ادعای خواهان دفاع بعمل نیاورده است (زوج در جلسه مورخ ۱۳۹۳/۹/۵ صفحه ۳۲ پرونده در جلسه شرکت داشته است عضو ممیز و اوراق پرونده) و اینکه دادگاه و داوران سعی و تلاش خود را در جهت صلح و سازش معمول داشته اند ولی موثر واقع نگردیده لذا در مورد تخلف خوانده از شرایط مذکور (ایراد ضرب و جرح زوجه) محقق گردیده است لذا به استناد ماده ۱۱۱۹ قانون مدنی حکم بر تحقق شرط (ایراد ضرب و جرح زوجه توسط زوج) و به خواهان اذن به مراجعه به یکی از دفاتر رسمی طلاق در اجرای ثبت صیغه طلاق نسبت به وکالت مأخوذه در دفترخانه شماره ....به شماره ....و .....اعطاء می نماید. ۱-زوج می بایست مهریه زوجه به تعداد هزار و سیصد و شصت و دو نیم سکه بهار آزادی و مهر سنه حضرت زهرا (س) را به زوجه پرداخت نماید. ۲- اجرت المثل ایام زندگی مشترک از تاریخ ۱۳۸۲/۱۲/۱۳ لغایت ۱۳۹۳/۱/۲۵ به مبلغ هشت میلیون و یکصد و چهار هزار و یکصد تومان و نفقه ایام عده مبلغ نه میلیون ریال که زوج می بایست پرداخت نماید. ۳- زوجین دارای فرزند مشترک به نام ا. که به لحاظ عدول زوج از موارد مندرج در وکالتنامه شماره فوق حضانت و سرپرستی آن با زوجه و زوج هر هفته روزهای پنج شنبه از ساعت ۹ صبح تا جمعه عصر ساعت ۱۷ حق ملاقات فرزند مشترک را دارند محل تحویل قبل و بعد از ملاقات کلانتری محل سکونت طفل می باشد. ۴- حسب جوابیه پزشکی قانونی به شماره .... مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۱ زوجه باردار نمی باشد نوع طلاق رجعی می باشد و عده این طلاق سه طهر بعد از اجرای صیغه طلاق بوه و احراز شرایط اجرای صیغه طلاق به عهده مجری آن بوده مدت اعتبار این گواهی سه ماه از تاریخ ابلاغ دادنامه قطعی می باشد پس از ابلاغ رأی آقای ن. الف.ب. با وکالت خانم ب. ح. نسبت بآن اعتراض و تقاضای تجدیدنظر خواهی می کند. شعبه ۱۵ دادگاه تجدیدنظر استان خوزستان نسبت به موضوع رسیدگی و با اعلام پایان رسیدگی در وقت نظارت طی رأی شماره ۹۸۴- ۱۳۹۴/۶/۳۰ دادنامه تجدیدنظرخواسته را عینا تأیید می کند این رأی در تاریخ ۱۳۹۴/۷/۶ ابلاغ و اقای ن. الف.ب. با وکالت خانم ب. ح. در تاریخ ۱۳۹۴/۷/۲۷ نسبت به آن اعتراض و تقاضای فرجامخواهی می کند پرونده جهت رسیدگی پس از تبادل لوایح بدیوان عالی کشور ارسال که به این شعبه ارجاع میگردد. مشروح مفاد لوایح طرفین بهنگام ملاحظه گزارش قرائت خواهد شد. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل است. پس از قرائت گزارش آقای حیدرعلی حیدری عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده چنین اتخاذ تصمیم می نماید

رأی شعبه دیوان عالی کشور

بر دادنامه فرجام خواسته بجهات زیر ایراد وارد است ۱-خواهان و وکیل مشارالیها از تمام صفحات عقدنامه و شروط ضمن عقد نکاح تصویر تهیه و بدادگاه تقدیم ننموده اند تا در مورد استفاده از شروط مقید در آن بررسی شود. ۲-متقاضی طلاق زوجه می باشد در رأی صادره برای مشارالیها نفقه ایام عده تعین شده است که منطبق با موازین قانونی نیست. ۳- تقاضای طلاق از سوی خواهان (فرجام خوانده) طرح شده به علت تخلف از شرایط مندرج در وکالتنامه های .....و .....مورخ ۱۳۸۹/۷/۲۸ در حالیکه سردفتر اسناد رسمی ....اهواز در پاسخ استعلام طی نامه شماره ۱۹۴۰- ۱۳۹۳/۱۱/۲۷ بدادگاه اعلام می کند اعتبار وکالت سند شماره های فوق تا تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۲۹ بوده یعنی قبل از صدور حکم بدوی در صورتیکه دادنامه شماره ۱۶۷۲- مورخ ۱۳۹۳/۱۲/۲۰ صادر شده است دادگاه در این خصوص و موضوع اعلام شده توسط دفترخانه تحقیقی ننموده است و معترض آن نگردیده است ۴-دادگاه نوع طلاق را رجعی اعلام کرده ، طلاق رجعی مختص مرد است نه زوجه اگر طلاق رجعی باشد با رجوع زوج این امر بی نتیجه و امر عبثی است وضعیت طلاق به وضعیت سابق تکرار می شود. ۵- با توجه به مفاد دادنامه شماره ۴۵۷- ۱۳۹۳/۴/۳۰ شعبه ۱۹ دادگاه خانواده شهرستان اهواز مبنی بر رد دعوی مطالبه نفقه زوجه و استدلال دادگاه مذکور به اینکه "شرط تعلق نفقه تمکین زوجه از همسر خود می باشد و خواهان (زوجه) دلیلی بر عدم تمکین خود را توجیه نماید ارائه ننموده است" دادگاه میبایست در این خصوص و موضوع تمکین زوجه تحقیقات لازمه معمول و مشخص مینمود عدم تمکین زوجه بر چه اساس بوده و آیا حکمی در این خصوص صادر شده یا نه و بعد به سراغ اجرت المثل می رفت- و از طرفی وکیل زوج نیز نسبت به استحقاق و نیز میزان اجرت المثل اعتراض و تقاضای هیئت کارشناسی را نموده است دادگاه در این خصوص اقدامی به عمل نیاورده است فلذا بنا بمراتب فوق و جهات اعلام شده بشرح موارد احصاء شده رأی صادره ناقص و نارسا تشخیص باستناد بند الف ماده ۴۰۱ قانون آئین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور مدنی دادنامه فرجام خواسته نقض و پرونده جهت ادامه رسیدگی به همان شعبه ارجاع می گردد.

شعبه ۱۲ دیوانعالی کشور- رئیس و مستشار

قدرت اله طیبی - حیدرعلی حیدری