رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نحوه تحقق تدلیس در نکاح

شماره دادنامه	۹۲۰۹۹۷۰۹۰۸۳۰۰۴۵۸
تاریخ دادنامه	۱۳۹۲/۰۹/۱۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۳ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	نحوه تحقق تدلیس در نکاح
قاضی	احمدی انصاری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نحوه تحقق تدلیس در نکاح: برای تحقق تدلیس در عقد نکاح، امر عدمی (سکوت) کافی نبوده و لازم است اقدام عملی انجام پذیرد.

رأی خلاصه جریان پرونده

در تاریخ ۲۳/۶/۹۰ آقای ق.م. با وکالت آقای ح.ف. دادخواستی به طرفیت خانم م.ج. به خواسته فسخ نکاح مورخ ۲۶/۹/۸۸ به شماره ۸۴۲۰۲۴ تنظیمی دفترخانه ... حوزه آبیک تقدیم دادگستری آبیک نموده و وکیل خواهان توضیح داده است که خوانده در ۲۶/۹/۸۸ به عقد دائم خوانده در آمده است و با اینکه مدت ها قبل از این وصلت به عارضه هپاتیت از انواع پیشرفته آن مبتلا بوده است و موکل هیچ گونه شناختی از وضع سلامت وی نداشت به هنگام ازدواج و مراسم نامبرده و عقد هیچ گونه اطلاعاتی از عارضه مزبور در اختیار موکل قرار نداده است و درنتیجه وصلت مزبور در حالی به انجام رسیده است که عارضه یادشده کاملا از دید موکل مخفی نگاه داشته شده است به لحاظ وضعیت عارضه هپاتیت و اثر آن در امر سلامت خود خوانده و احتمال سرایت آن به موکل بر مبنای تشخیص پزشکان و به لحاظ اثر در حاملگی و بچه دار نشدن و مکتوم نگاه داشتن این امر از دید موکل این امر را القا می نماید که خوانده و خانواده وی از نا آگاهی موکل سوءاستفاده نموده اند. ... و این امر زمانی آشکار می گردد که یک ماه پس از ازدواج خانواده خوانده وی را به بهانه ای به خانه برده و بی خبر به بیمارستان اعزام و در قبال سؤال موکل هم واقعیت را پنهان نموده اند تا اینکه موکل خود به بیمارستان رفته و حقیقت را از طریق بیمارستان درمی یابد علی هذا با عنایت به مراتب معنونه و وقوع تدلیس استدعا می دارد با استعلام از بیمارستان امام خمینی و احیانا ارجاع به پزشک متخصص در خصوص مدت عارضه مزبور و عوارض ناشی از آن به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی صادر فرمایید ، شعبه اول دادگاه عمومی حقوقی آبیک عهده دار رسیدگی به پرونده می شود و آقای ح.ق. به وکالت از خوانده معرفی و در پرونده مداخله می نماید و طی ارسال لایحه ای بیماری عنوان شده را از عیوب موجبات فسخ عقد نکاح ندانسته و تقاضای رد دعوی خواهان می نماید ، جلسه دادگاه در تاریخ ۵/۹/۹۰ در وقت مقرر با حضور وکلای طرفین تشکیل می گردد وکیل خواهان به شرح دادخواست تقدیمی خواسته را توضیح می دهد ، وکیل خوانده هم بیان می دارد مطالب به شرح لایحه تقدیمی است و به فرض اینکه خوانده مبتلابه بیماری عنوان شده باشد این بیماری موجبی برای فسخ عقد نکاح نیست و در ماده ۱۱۲۳ قانون مدنی موارد فسخ احصاء گردیده است و بیماری فوق از موارد فسخ نمی باشد. ... ، دادگاه از بیمارستان کسری کرج استعلام می نماید که اعلام دارند خانم م.ج. در خصوص هپاتیت در آن بیمارستان بستری بوده است یا خیر و در صورت مثبت بودن پاسخ تاریخ ابتلا به این بیماری را نیز اعلام دارند که در پاسخ اعلام می گردد خانم ج. در تاریخ ۷/۱۲/۸۹ در این مرکز تحت جراحی میومکتومی قرارگرفته است و در خصوص ابتلای به بیماری هپاتیت طبق مستندات پرونده به تشخیص دکتر معالج ایشان (+H b s A g ) مثبت می باشد مراتب جهت اطلاع و اقدام مقتضی ایفاد می گردد ، مجددا دادگاه از بیمارستان مذکور راجع به زمان ابتلای به بیماری هپاتیت استعلام می کند که در پاسخ اعلام می شود. ... طبق مستندات پرونده اطلاعی از زمان و شروع بیماری مزبور موجود نمی باشد ، دادگاه متعاقبا ختم رسیدگی را اعلام و به شرح دادنامه شماره ۱۰۰۵۲۳۲۴/۳/۹۱ خلاصتا و مفادا با این استدلال که زوجین در خصوص و وجود ضایعه یا عدم آن صحبتی به بیان نیاورده اند و به سکوت برگزار کرده اند و در تحقق تدلیس امر عدمی کافی نبوده و لازم است اقدام عملی انجام پذیرد. ... ، دعوی را غیر وارد تشخیص و رأی به رد دعوی خواهان صادر می کند ، آقای ح.ف. نسبت به رأی صادره تجدیدنظرخواهی می کند و در لایحه اعتراضیه خلاصتا اعلام می دارد خیار تدلیس در عقد نکاح طبق قانون مدنی پذیرفته شده است... و طبق نظر اکثر فقهای عظام هم جهت ایجاد تدلیس نیاز به اقدام عملی قبلی از سوی زوجه نیست بلکه صرف عدم اعلام عیوب پنهان توسط زوجه تدلیس محقق می شود. ... و تقاضای نقض رأی صادره را می نماید ، رسیدگی در مرحله تجدیدنظر به شعبه چهارم دادگاه تجدیدنظر استان قزوین محول می گردد و این دادگاه در تاریخ ۸/۷/۹۱ در وقت فوق العاده اوراق پرونده را بررسی و ختم رسیدگی را اعلام و به موجب دادنامه شماره ۸۹۳۹/۷/۹۱ رأی تجدیدنظر خواسته فاقد ایراد عنوان و با رد تجدیدنظرخواهی آن را تأیید می کند ، آقای ق.م. با وکالت آقای ح.ف. از رأی دادگاه تجدیدنظر فرجام خواهی به عمل می آورد و پرونده پس از ابهام مقررات راجع به تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع می گردد که به هنگام شور مشروح لایحه اعتراضیه فرجام خواه قرائت خواهد شد.

هیأت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای انصاری عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی می دهد.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

از ناحیه فرجام خواه ایراد و اعتراض موجه و مؤثری که نقض دادنامه فرجام خواسته را ایجاب نماید به عمل نیامده است و از حیث مراعات اصول دادرسی نیز اشکال در حدی نیست که نقض رأی را موجب گردد علی هذا در وضعیت حاضر دادنامه موصوف به شماره ۹۰۰۸۹۳۹/۷/۹۱ صادره از شعبه چهارم دادگاه تجدیدنظر استان قزوین خالی از اشکال و ایراد مؤثر بوده و ابرام می گردد.

رئیس شعبه ۲۳ دیوان عالی کشور مستشار

انصاری احمدی