رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقش زوجه در تحقق عسروحرج

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۹۹۰۰۰۹۴
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۴/۱۶
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۶ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	نقش زوجه در تحقق عسروحرج
قاضی	محمد ربانی نژاد جعفرالهی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقش زوجه در تحقق عسروحرج: اگر زوجه با اقدام خود (مطالبه مهریه و زندانی کردن زوج به دلیل عدم پرداخت آن) موجبات عسروحرج را فراهم آورده باشد، جهت طلاق نمی تواند به آن استناد کند.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانم الف. چ. به طرفیت آقای ح. خ. دادخواستی به خواسته صدور حکم به طلاق به لحاظ کراهت و عسروحرج شدید تقدیم دادگستری ایلام نموده است و در شرح آن اظهار داشته برابر سند ازدواج پیوستی همسر شرعی و قانونی خوانده است در تاریخ۱۳۸۸/۹/۲۴ عقد ازدواج منعقد و مدت یک سال زندگی مشترک داشته اند ایشان اول خود را کارمند نیروی اطلاعات معرفی و خود را کارمند حقوق بگیر آن سازمان تلقی نمود و پس از مدتی عدم استطاعت مالی وی موجب گردید که به لحاظ عدم پرداخت اجاره صاحبخانه خانه را تخلیه و از آن تاریخ در منزل پدری به سر می برد و زوج نیز در مقابل دادخواستی را به جهت تقسیط مهریه و تعیین اقساط به دادگاه تقدیم نموده است و در جلسه اول زوجه همان خواسته اولیه را تکرار و اعلام داشته جهت اثبات ادعایم شهود دارم. دادگاه قرار استماع شهادت شهود صادر می نماید و در مورد دادخواست طرفین با توجه به ارتباط موضوع به یکدیگر قرار رسیدگی توأمان را صادر می نماید و همچنین قرار ارجاع امر به داوری را صادر می نماید. داوران نظریه خود را اعلام داشته اند و گفتند زوجه از چهار عدد شمش طلا یک عدد شمش طلا را در قبال طلاق بذل می نماید و موفق به سازش زوجین نشدند. زوجه طی لایحه ای اعلام داشته مدت دو سال و نیم است که بلاتکلیف و حاضر به تمکین است ولی زوج قادر به تأمین مسکن نیست و بیکار است و نمی تواند امرار معاش زندگی کند در حال حاضر در زندان است به دلیل عسروحرج در سختی و مشقت هستم و تقاضای طلاق را دارم. زوج نیز لایحه ای تقدیم گفته در حال حاضر به علت عدم پرداخت مهریه در زندان به سر می برم و حاضر به طلاق همسرم نیستم. مطابق دادنامه شماره۱۰۳۱ از اتهام ترک انفاق برائت حاصل نمودم و همسرم مطابق دادنامه شماره۶۹۷-۱۳۹۱/۴/۱۷ صادره از شعبه خانواده و ۵۹۶-۱۳۹۱/۷/۳۰ صادره از شعبه چهارم تجدیدنظر محکوم به تمکین گردیده که تا بحال تمکین نکرده شعبه۴ دادگاه عمومی حقوقی دادگستری شهرستان ایلام طی دادنامه شماره۰۱۰۴۷-۱۳۹۳/۶/۱۸ حکم بر الزام زوج به طلاق زوجه صادر و اعلام می نماید و با اعلام کراهت از زوج یک قطعه شمش طلا بذل نموده که زوج مبادرت به تقدیم دادخواست اعسار در این خصوص نموده و شهود خود را معرفی نموده. زوج مکلف است تعداد چهار قطعه شمش طلا ر به نحو اقساط بدین ترتیب که قسط اول یک قطعه شمش طلا و سایر اقساط هر سال یک قطعه شمش طلا تا استهلاک کامل مهریه در حق زوجه پرداخت نماید آقای ح. خ. با وکالت خانم ف. خ.م. نسبت به دادنامه صادره فوق الذکر تجدیدنظرخواهی نموده است و در لایحه پیوستی اظهار داشته ترک منزل به اراده شخصی زوج نبوده است بلکه با شکایت خانم الف. چ. و پدرشان وی را به زندان انداخته اند و ترک انفاق منجر به برائت گردیده است و زوج قصد جدایی و طلاق از همسر خود را ندارد. دادگاه شعبه۵ تجدیدنظر استان ایلام طی دادنامه شماره۰۰۷۲۴-۱۳۹۳/۸/۲۲ تجدیدنظرخواهی را وارد ندانسته و دادنامه تجدیدنظرخواسته را عینا تأیید می نماید. آقای ح. خ. با وکالت خانم ف. خ.م. از دادنامه صادره فوق فرجام خواهی می نماید و اظهار می دارد به وکالت از آقای ح. خ. مراتب اعتراض فرجام خواهی موکل را نسبت به دادنامه ۰۰۷۲۴-دادگاه تجدیدنظر که در مقام تأیید دادنامه شماره۰۱۰۴۷ دادگاه عمومی حقوقی صادر گردیده بدین توضیح که شعبه بدوی و قاضی صادر کننده حکم طلاق طی دادنامه شماره۶۹۷-۱۳۹۱/۴/۱۷ خانم الف. را ملزم به تمکین کرده و در دادگاه تجدیدنظر طی دادنامه ۵۹۶-۱۳۹۱/۷/۳۰ قطعی گردیده است لذا خانم الف. چ. بنا به حکم دادگاه ناشزه محسوب و همین امر موجب گردیده تا موکل طبق دادنامه شماره۱۰۳۱-۱۳۹۲/۱۲/۲۷ از اتهام ترک انفاق برائت حاصل نماید. به عبارتی تشخیص دادگاه مبنی بر ترک انفاق به عنوان علتی از عسروحرج زوجه قلمداد گردیده خلاف مقررات قانونی و موازین شرعی است و موکل از تاریخ۱۳۹۲/۸/۳۰ به علت عدم توانایی در پرداخت مهریه در زندان مرکزی محبوس می باشد لذا ترک منزل که از دیگر موارد عسروحرج زوجه قلمداد شده خارج از اراده موکل بوده در این خصوص نیز دفاعیات موکل در شعبه بدوی مورد توجه قرار نگرفته است و دادگاه تجدیدنظر نیز بدون تشکیل جلسه رسیدگی و سریعا اقدام به تأیید دادنامه بدوی نموده است. در دادنامه بدوی موکل محکوم به پرداخت مهریه گردیده در حالیکه در خصوص اندازه و وزن چهارقطعه شمش طلا اظهار نظری نشده و اندازه وزن شمش ها در عقدنامه نیز درج نگردیده است. دادنامه نیز با این ابهام صادر و تأیید گردیده است و در صفحه ۱۷۸ و ۱۷۷ لایحه ای نیز از سوی وکیل زوج تقدیم دادگاه شده و اظهار داشته موکل از تنها محکومیت کیفری(رد مال به مبلغ سیزده میلیون تومان به پدرخانم خود بوده) که مطابق دادنامه شماره۰۰۶۴۷-۱۳۹۳/۹/۳ صادره از شعبه۳ دادگاه تجدیدنظر استان ایلام که پیوست تقدیم می گردد موکل از اتهام مذکور برائت حاصل نموده است و لایحه ای نیز از سوی وکیل زوجه تقدیم دادگاه که ضمیمه پرونده است و پرونده به جهت رسیدگی فرجام خواهی زوج به دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع شده است. هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای محمد ربانی نژاد عضو ممیز و اوراق پرونده و دادنامه شماره ۷۲۴-۱۳۹۳/۸/۱۲ فرجام خواسته مشاوره نموده چنین رأی میدهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در خصوص اعتراض فرجام خواهی آقای ح. خ. با وکالت خانم ف. خ.م. به طرفیت خانم آ. چ. با وکالت آقای غ.م. نسبت به دادنامه شماره فوق صادره از شعبه پنجم دادگاه تجدیدنظر استان ایلام با توجه به محتویات پرونده و مطالب ابرازی زوج و وکیل فرجام خواه، فرجام خواهی وارد به نظر می رسد زیرا محکومیت زوج در امر ادعای کارمند وزارت ... در حدی نیست خلاف شئون خانوادگی زوجه را فراهم نماید و در مورد عسروحرج به وجود آمده برای زوجه این عسروحرج را زوجه خودش با مطالبه مهریه سنگین (چهار شمش طلا) و انداختن وی به زندان به خاطر عدم پرداخت مهریه به وجود آورده است فلذا ضمن نقض دادنامه فرجام خواسته پرونده به استناد بندج ماده ۴۰۱ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی به دادگاه هم عرض صادر کنندۀ رأی منقوض ارجاع می نماید.

شعبه ۲۶ دیوان عالی کشور - مستشار و عضو معاون

جعفر الهی - محمد ربانی نژاد