رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقض رأی به علت عدم رسیدگی به دعوای تقابل

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۸۱۰۰۰۱۰
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۲/۰۷
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۱ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	نقض رأی به علت عدم رسیدگی به دعوای تقابل
قاضی	عبدالرضا کریمی صحنه سرائی قدرت اله صدوقی فر حسینی طباطبایی

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نقض رأی به علت عدم رسیدگی به دعوای تقابل: چنانچه دعوای تقابل در نتیجه دعوای اصلی تأثیر داشته باشد، رسیدگی به دعوای اصلی بدون رسیدگی به دعوی تقابل، به علت عدم رعایت اصول دادرسی و قواعد آمره و حقوق اصحاب دعوی، وجاهت قانونی نداشته و رأی صادره نقض می شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

به حکایت دادخواست الف. به طرفیت آقای ع.الف. و به خواسته صدور حکم به خلع ید از یک قطعه زمین ملکی دولت و قلع وقمع بنای احداثی در آن هرکدام مقوم به بیست و یک میلیون ریال و محکومیت خوانده به پرداخت هزینه های دادرسی اجمالا در مشروحه درخواست ابرازشده پلاک ۴۳۲۴ اصلی بخش یک بیرجند بنام این اداره به مساحت تقریبی ۲۸۶ مترمربع در اراضی شمال شهر بیرجند از سوی خوانده تصرف گردیده بدون آنکه مدرک مالکیت معتبری و یا مجوزی قانونی داشته باشد لذا درخواست حکم به خلع ید و قلع وقمع بنای احداثی و پرداخت کلیه هزینه های دادرسی و حق الوکاله وکیل را داریم این دادخواست ثبت دادگستری بیرجند شده و به شعبه اول حقوقی ارجاع در مورخ ۵/۱/۱۳۹۲ پیوست این دادخواست دلیل سمت ض.د. رئیس اداره خواهان تصویر مصدق سند ثبتی شماره ملک ۴۳۲۴ متصل به شماره . . . شماره ثبت ۸۲۳۸ دفتر ۲۶ صفحه ۵۷۱ بخش یک بیرجند که به تاریخ ۷/۵/۱۳۵۳ در صفحه سوم سند تصریح شده (شش دانگ یک قطعه زمین موات) این دادخواست پس از ثبت شعبه اول حقوقی بیرجند بدون معلوم داشتن وقت رسیدگی یا نظارت با تاریخ ۵/۱۱/۱۳۹۱ از سوی واحد ارشاد و معاضدت قضایی بیرجند) قرار ارجاع امر به کارشناسی به استناد دستورالعمل شماره یک طرح جامع رفع اطاله دادرسی مصوب ۳۰/۷/۸۴ را صادر می نماید ص ۶ نظریه کارشناسی به شماره ۱۳۷ به تاریخ ۸/۱۲/۱۳۹۱ در صفحات ۷ لغایت ۹ پرونده پیوست در نظریه کارشناسی قیدشده (باملاحظه وضع محل و ارائه معرفی ملک مورد دعوی توسط نماینده اداره راه و مسکن و شهرسازی عبارت است از شش دانگ یک قطعه زمین به مساحت ۲۸۶ مترمربع . . . هیچ گونه بنا ساختمانی داخل در زمین مذکور احداث نشده و فقط در حد جنوب دیواری به ارتفاع یک متر فقط سنگ کاری شده و سنگ کاری مذکور بدون ملات سیمان و یا شن و آهک و یا گل احداث شده و یک عدد چهارچوب فلزی در حد جنوب نصب گردیده است) وقت اجلاس رسیدگی ۲۲/۲/۱۳۹۲ مقرر نمایندگان حقوقی خواهان معرفی ص ۱۶ در وقت مقرر اجلاس منعقد صفحات ۲۰ و ۲۱ نمایندگان خواهان همان خواسته دادخواست را دوباره مطرح و دادگاه خطاب به خوانده با توجه به دعوی خواهان و اظهارنظر کارشناس منتخب دادگاه قرائت شده مشروحا دفاعیات خود را بگوئید خوانده پاسخ داده اینجانب طی قولنامه از آقای ع. (ناخوانا) حدود ۲۵ سال پیش ملک مذکور را خریداری نمودم و این ملک و بقیه ملک مالک آقای ع. (ناخوانا) بوده که موجود می باشد و طبق استشهادیه محلی و سابقه ای که داشته زمین مذکور قسمتی از دامداری (ناخوانا) که از زمان گذشته دامداری بوده است و قبلا هم سال های دایر و زراعی دیم بوده است در لایحه پیوست این اجلاس صفحات ۱۷ لغایت ۱۹ که به شماره ۰۰۶۴۰-۹۲ مورخ ۲۲/۲/۹۲ ثبت شده اجمالا به نظریه کارشناس ضم دادخواست (از سوی واحد ارشاد و معاضدت قضایی بیرجند صادرشده) معترض و تقاضای هیئت کارشناسی را دارم زیرا اراضی ملکی بنده جزء اراضی پلاک ۴۳۲۴ اصلی نمی باشد لذا سند رسمی ضم دادخواست ارتباطی به ملک و تصرفات اینجانب ندارد اراضی مورد ادعا جنب . . . است که تصرفات مرا شامل نمی گردد اراضی بنده خروج موضوعی از اراضی مورد ادعای سازمان دارد و داخل در پلاک ۴۳۲۴ نمی باشد تقاضای اخذ پرونده ثبتی و بررسی نحوه ثبت اراضی و ابطال سند رسمی را دارم (این امر مستلزم تقدیم دادخواست بوده) با عنایت به تقدیم دادخواست تقابل در این پرونده تا رسیدگی به دعوی تقابل رسیدگی به دعوی خلع ید و قلع وقمع بنای جایگاه قانونی ندارد (اصل دادخواست تقابل در پرونده امر از صفحات یک لغایت صدور رأی و ختم دادرسی ص ۳۶ ملاحظه نگردید لکن تصویر دادخواست تقابل در صفحات ۴۵ و ۴۶ پرونده محاکماتی ضمیمه است) چون دعوی طاری رابطه مستقیم با دعوی اصلی دارد رسیدگی توأمان را درخواست دارم دادگاه در اخیر اجلاس دادرسی تصمیم گرفته (ص ۲۲ و ۲۱) قرار ارجاع امر به هیئت کارشناسی با عزیمت به محل وقوع ملک و مطالعه پرونده ثبتی و ترسیم کروکی و حدود اربعه ملک و تطبیق با اسناد و نقشه ثبتی و مستحدثات ایجادشده اقدام نمایند اسامی هیئت کارشناسی در رشته امور ثبتی را درج نموده اند پس از توجه دادن مراتب کارشناسی به کارشناسان ص ۲۳ نظریه هیئت کارشناسی ص ۲۶ که به شماره ثبت ۰۱۱۸۳-۹۲ مورخ ۵/۴/۹۲ مرقوم شده (حین شور نیز قرائت می گردد) اجمالا ملک مورد اختلاف یک قطعه زمین شمالا به طول ۱۵ متر سنگ چین شده بدون ملات به باقیمانده ۴۳۲۴ اصلی شرقا ۱- به طول ۷ متر سنگ چینی است بدون ملات به باقیمانده مذکور ۲- به طول ۲۰ متر به دیوار محوطه های ساخته شده جنوبا سنگ چینی است به ارتفاع تقریبا دو متر و درب ورودی به طول نه متر به باقیمانده ۴۳۲۴ اصلی غربا ۱- به طول ۱۸ متر به دیوار منازل ساخته شده ۲- به طول ۷ متر سنگ چینی بدون ملات به باقیمانده پلاک ۴۳۲۴ اصلی به مساحت ۳۰۲ مترمربع فاقد ساختمان و بر روی تپه واقع است جریان ثبتی اراضی پلاک ۴۳۲۴ اصلی بخش دو بیرجند یک قطعه زمین موات . . . بنام دولت به نمایندگی اداره دارایی بیرجند به استناد لایحه ثبت اراضی ۲۸/۵/۳۱ به تصویب کمیسیون مشترک مجلسین رسیده قبول ثبت گردیده آگهی نوبتی آن منتشر و اعتراضی به پرونده ثبتی نرسیده برابر صورت مجلس تمدید شماره ۳۸۲۰-۶/۵/۳۵۳ تحدید حدود پلاک در تاریخ های یکم الی ششم مرداد ۱۳۵۳ به عمل آمده و سند مالکیت در ۷/۵/۱۳۵۳ پس از انجام تحدید حدود به استناد ماده ۲ قانون افراز و ثبت اراضی سازمان مسکن صادر و تسلیم شده ملک مورد اختلاف در محدوده سند مالکیت دولت قرار دارد و فاقد هرگونه اعیان و مستحدثات می باشد ) دادگاه ابلاغیه جهت رؤیت نظر کارشناسی ارسال نموده خوانده استشهادیه شهود ۶ نفر مشعر بر خرید وی از آقای ع.خ. در ۲۹/۳/۱۳۶۸ ابراز و ملک مورد تصرف به صورت دیم زار و توسط وی حصارکشی شده است ص ۲۹ دادگاه با عدم وصول اعتراض ختم رسیدگی را اعلام طی دادنامه شماره ۰۰۳۹۹-۹۲ مورخ ۱۸/۴/۱۳۹۲ (شعبه اول حقوقی بیرجند) ص ۳۶ با گزارش از تحولات پرونده به شرح منعکس دادگاه با اوضاع واحوال موجود قضیه نظر هیئت کارشناسان سه نفره با محل مطابقت داشته لذا دادگاه با احراز مالکیت خواهان بر ملک متنازع فیه و احراز تصرف خوانده بر ملک موصوف و احراز عدم جواز تصرف از ناحیه خوانده بر ملک متنازع فیه و احراز احداث دیوار سنگی در اطراف زمین دعوی خواهان را دارد تشخیص و به استناد مواد ۳۰۷ و ۳۰۸ و ۳۱۱ ق.م. و مفهوم مواد ۳۱۳ ق.م. و مواد ۱۹۸ و ۵۱۹ آ.د.م. رأی به محکومیت خوانده به خلع ید از یک قطعه زمین واقع در محله م. به مساحت ۳۰۲ متر وفق کروکی ترسیمی کارشناسان منتخب دادگاه و قلع وقمع دیوارهای سنگی احداث شده توسط خوانده و مقادیر و حق الزحمه کارشناسی و هزینه دادرسی در حق خواهان محکوم نموده اند.

این رأی در مورخ ۳۱/۴/۹۲ ص ۴۲ به محکوم علیه ابلاغ نامبرده دادخواست فرجامی در مورخ ۲۴/۵/۹۲ به شماره ثبت ۰۱۶۰۰-۹۲ ص ۵۸ تقدیم و متعاقب تبادل لوایح بدین مرجع ارسال داشته اند حین شور دادخواست فرجامی و لایحه تبادل قرائت می شود.

هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید پس از قرائت گزارش آقای سید رسول حسینی طباطبائی عضو ممیز و اوراق پرونده و نظریه کتبی آقای حسین نوروزی دادیار دیوان عالی کشور اجمالا مبنی بر نقض رأی فرجام خواسته دادنامه شماره ۰۰۳۹۹-۹۲-۱۸/۴/۱۳۹۲ تجدیدنظر خواسته مشاوره نموده چنین رأی می دهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

فرجام خواهی آقای ع.الف. نسبت به دادنامه شماره ۰۰۳۹۹-۹۲ مورخ ۱۸/۴/۱۳۹۲ صادره از شعبه اول محاکم عمومی حقوقی بیرجند اجمالا وارد است دعوی طرف فرجام خواه خلع ید و قلع وقمع بنای احداثی است در قبال آن خوانده دعوی در مقام دفاع عنوان نموده دعوی تقابل اقامه نموده است در اجلاس اول دادرسی مورخ ۲۲/۲/۱۳۹۲ لایحه ثبت شده به شماره ۰۰۶۴۰-۹۲ مورخ ۲۲/۲/۱۳۹۲ (صفحات ۱۷ لغایت ۱۹) عنوان نموده.

با عنایت به تقدیم دادخواست تقابل در این پرونده تا رسیدگی به دعوی تقابل رسیدگی به دعوی خلع ید و قلع وقمع بنای جایگاه قانونی ندارد تصویر دادخواست تقابل در صفحات ۴۵ و ۴۶ پرونده محاکماتی ضمیمه است و اظهار عقیده ای در جوانب آن مشاهده نگردید نظر به اینکه در و یا فاقد تأثیر است خواهد بود زیرا دعوی طاری با اصلی لازم التأثیر باشد به حکم اخیر ماده ۱۰۴ آ.د.م. دعوی قابل تجزیه نبوده و دادگاه باید یکجا رأی دهد. نظر به اینکه این امر زمره حقوق اصحاب دعوی و موازین دادرسی و شمول عنوان قواعد آمره است رسیدگی به دعوی طاری از عناوین استلزام دادرسی است به نحوی که تصمیم در هر یک مؤثر در دیگری است با نقض رأی مرقوم به استناد بند ۳ ماده ۳۷۱ آ.د.م. به همان مرجع صدرالذکر ارجاع تا با تمهیدات رسیدگی دعوی طاری و یا تصریح سبب نفی استلزام و مقتضیات دادرسی تأسیس رأی در ثانی نمایند.

مستشاران شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور

کریمی صحنه سرائی حسینی طباطبایی

نظریه اقلیت:

نظر به اینکه دادنامه فرجام خواسته با توجه به سند مالکیت ثبتی فرجام خوانده وفق مقررات اصدار یافته خاصه اینکه دلیل موجهی از ناحیه فرجام خواسته که نقص دادنامه را ایجاب نماید ارائه نگردیده نهایتا به رد فرجام خواهی و ابرام دادنامه فرجام خواسته عقیده دارم.

مستشار شعبه ۲۱ دیوان عالی کشور صدوقی فر