رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نوع عقد نکاح در فرض اختلاف

شماره دادنامه	۹۴۰۹۹۷۰۹۰۷۲۰۰۴۷۵
تاریخ دادنامه	۱۳۹۴/۰۴/۲۹
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۱۲ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای حقوقی
موضوع	نوع عقد نکاح در فرض اختلاف
قاضی	قدرت اله طیبی حیدرعلی حیدری

رای شعبه حقوقی دیوان عالی کشور درباره نوع عقد نکاح در فرض اختلاف: در اختلاف زوجین نسبت به دائم یا موقت بودن نکاح، اصل بر دائمی بودن آن است.در فرض اثبات زوجیت و با توجه به اصل دائمی بودن نکاح در صورت اختلاف زوجین در این خصوص، اگر اصالت سند عادی که در آن میزان مهریه تعیین شده ثابت نشود، رابطه زوجیت دائم طرفین بدون ذکر مهریه احراز می شود.

رأی خلاصه جریان پرونده

پیرو گزارش مورخ ۱۳۹۳/۵/۱ : در تاریخ ۱۳۸۹/۴/۲۴ خانم م. ب. با وکالت آقای ح. ق. وکیل پایه یک مرکز امور مشاوران حقوقی قوه قضائیه باستناد ۱- تصویر مصدق عقد نامه ۲- گزارش بیمارستان دایر بر تولد فرزند و معرفی خوانده بعنوان پدر فرزند مشترک ۳- شهادت شهود ۴- گواهی آزمایش خون ۵- اظهارات ساکنین مجتمع آپارتمان محل سکونت زوجین به عنوان مدیر ساختمان – اظهارات نگهبان ساختمان دادخواستی بخواسته اثبات رابطه زوجیت به طرفیت آقای پ.گ. تقدیم و توضیح میدهد خوانده به موجب سند عادی نکاحیه مورخ ۱۳۸۵/۷/۲۴و گواهی دفتر ازدواج و معرفی نامه مربوطه به آزمایش خون بعمل آمده از زوجین موکله را به عقد دائم خود با مهریه ( دویست عدد سکه بهار آزادی) درآورده است مأمورین کلانتری حسب تحقیق محلی که انجام داده اند – گزارش کرده اند نامبردگان زن و شوهر میباشند – برابر اظهارات نگهبان ساختمان محل سکونت زوجین ، آنها سه سال در مجتمع آپارتمان ... زندگی میکرده اند و زوج بعنوان مدیر آن ساختمان انتخاب شده و ساکنین حاضرند در این مورد شهادت بدهند خوانده در بیمارستان محل تولد فرزند مشترک خود را بعنوان پدر طفل معرفی کرده و مراتب را امضاء کرده است تقاضای انجام آزمایش DNA هم میشود لذا با تقدیم دادخواست تقاضای رسیدگی و صدور حکم وفق خواسته میشود شعبه هفتم دادگاه عمومی خانواده شیراز به موضوع رسیدگی و در تاریخ ۱۳۸۹/۸/۱ با حضور وکیل خواهان و در غیاب طرفین تشکیل جلسه داده و وکیل خواهان اظهار میدارد تقاضا وفق دادخواست تقدیمی است و خواسته موکل خود را تکرار مینماید دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی غیابی ۷۶۶-۱۳۸۹/۸/۶ با شرح دعوای خواهان و اینکه خوانده نسبت بدعوای مطروحه در دادگاه حضور نیافته و از خود دفاعی ننموده است و با توجه به تصویر عقدنامه شرعی و سایر مدارک ابرازی که دلالت بر وقوع عقد نکاح بین خواهان و خوانده داشته فلذا باستناد ماده ۱۹۸ قانون آئین دادرسی مدنی ( مصوب سال ۱۳۷۹) حکم به اثبات زوجیت بین خواهان با خوانده را صادر مینماید آقایان الف.ر. ب.ف. و ع. د. وکلای پایه یک دادگستری با تقدیم وکالتنامه خود را وکیل آقای پ. گ. معرفی میکنند پس از ابلاغ رأی آقای پ. گ. با وکالت آقایان ع. د. و الف.ر. ب.ف. نسبت به آن واخواهی مینمایند دادگاه در تاریخ ۱۳۹۰/۷/۶با حضور احد از وکلای واخواه و واخوانده و وکیل او تشکیل جلسه میدهد بدوا وکیل واخواه اظهار میدارد اعتراض موکل بشرح لایحه تقدیمی است وکیل خوانده اظهار میدارد تا همین تاریخ زوج با زوجه زندگی میکرده است اگر نامبرده در دادگاه حضور می یافت مطلب روشن میشد – شباهت نزدیک بین او و فرزند مشترک وجود دارد در قبض تلفن همراه نام و مشخصات زوج در آن درج شده است وکیل واخواه اظهار میدارد بدوا ایراد شکلی وجود دارد در خصوص مدارک عادی ارائه شده توسط واخوانده اول درخواست ارائه اصل آن را دارم و مدارک مورد انکار موکل است دادگاه ضمن صدور استماع شهادت شهود خواهان به وکیل خواهان اخطار میکند اصول اسناد را ابراز نماید وکیل واخواه طی لایحه مورخ ۱۳۹۱/۴/۱۸ضمن ایراد نسبت به سند ابرازی و نحوه وقوع عقد ازدواج و انکار موکل خود تقاضای ارجاع امر به کارشناس را درخواست میکند دادگاه در تاریخ ۱۳۹۱/۴/۱۸با حضور وکلای طرفین و واخوانده تشکیل جلسه میدهد احد از وکلای واخواه اظهار میدارد نام موکل من پ. گ.است ولی دعوا علیه پ. گ. طرح شده است لذا دعوا متوجه موکل نیست واخوانده از سند سجلی بنامهای س. و م. ب. استفاده نموده لذا هنوز هویت واقعی و دقیق وی بعنوان خواهان معلوم نیست زیرا نامبرده با سند س. ب. گذرنامه اخذ نموده است و چند بار از کشور خارج شده است تقاضای بررسی این امر را دارم زیرا اگر دعوای خواهان ( واخوانده ) درست باشد در زمان خروج از کشور اذن شوهر لازم است و سند ازدواج ادعائی را موکل تصدیق نکرده است در نتیجه ایجاب و قبول بالفعل هم صورت نگرفته است و موکل نیز ایجاب و قبول را مورد انکار قرار میدهد و اصل سند هم از سوی وکیل واخوانده ابراز نشده است تقاضا دارد از اداره گذرنامه و اداره ثبت احوال در مورد واخوانده بنامهای مختلف استعلام گردد ضمنا واخوانده گواه خود را بدادگاه معرفی نکرده است دادگاه پس از خاتمه محاکمه و قبل از اتخاذ تصمیم به تقاضای وکیل واخوانده بلا فاصله تشکیل جلسه میدهد و از شهود معرفی شده در اوراق جداگانه تحقیق میکند خانم س. ب. خواهر واخوانده اظهار میدارد خواهرم با واخواه (خوانده) ازدواج نمودند و فرزند هم مال آنهاست نام خواهرم م. ب. است ولی در منزل او را س. صدا میزنند خواهرم متولد ۱۳۵۸ است و با شوهرش بخارج از کشور مسافرت نمودند نام عاقد آقای ظ. خواهرم قبلا شوهر داشته ولی از او طلاق گرفته است آقای خ. ث. اظهار میدارد بنده ده سال است که داماد زوجه هستم و در این مدت شاهد زندگی مشترک آنها بوده ام در روز عقد حضور داشتم فرزند مشترک متعلق به زوجین است آقای پ. ث. اظهار میدارد من از بچگی میدانستم آنها با هم زن و شوهر هستند و در عروسی آنها بوده ام و فرزند هم متعلق به آنها است و با هم به مسافرت میرفته اند حسب گواهی زایشگاه بیمارستان ... بشماره ۸۱۰۳۵- ۱۳۸۸/۱۰/۱۲ اعلام میشود جنس نوزاد پسر میباشد و نام مادر م. ب. است ولی در قسمت نام پدر سفید میباشد و تاریخ تولد نوزاد ۱۳۸۸/۱۲/۱میباشد دادگاه از اداره گذرنامه و اداره ثبت احوال به ترتیب استعلام میکند آیا خانم س. ب. و یا خانم م. ب. و یا خانم م. ب. با شناسنامه شماره ... الف ... و شناسنامه سریال ... دارای گذرنامه میباشد یا خیر و با رضایت همسرش از کشور خارج شده و تاریخ آن کدام است و دارای شناسنامه با مشخصات مذکور میباشد یا خیر ؟ کلانتری ... در تاریخ ۱۳۹۱/۲/۲۵گزارش مأمور تحقیق در محل را بدادگاه ارسال میدارد حسب گزارش اعلام میشود از همسایگان مجتمع مسکونی ... تحقیق گردید آنها اظهار میدارند خانم م. ب. و آقای پ. گ. با هم زن و شوهر هستند و ۸ سال میباشد در این محل سکونت دارند و شوهر را کاملا میشناسم خانم ... اظهار میدارد در تاریخ ۱۳۹۱/۴/۲۰خودم به چشم خود دیدم که به منزل رفت و آمد میکرد و بخانه اش سرکشی میکرد و خودم مدت پنجسال در این محل سکونت دارم آقای م. ت. اظهار میدارد بین زن و شوهر هیچ مشکلی مشاهده نکردم آنها را کاملا میشناسم رئیس پلیس امنیت عمومی استان فارس در تاریخ ۱۳۹۱/۲۲ بدادگاه اعلام می کند خانم م. ب. دارای گذرنامه بشماره ... -۱۳۹۰/۸/۱۲ با ارائه طلاقنامه (گذرنامه) را دریافت نموده است ولی طی نامه ۱۳۹۱/۴/۲۴ به دادگاه اعلام مینماید خانم س. ب. فاقد هر گونه سابقه صدور گذرنامه میباشد اداره ثبت احوال شیراز حسب نامه مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۴ بدادگاه اعلام مینماید شناسنامه شماره سریال ... چهار مربوط به خانم م. ب. بعلت اینکه محل صدور آن ف. میباشد لذا برای کسب اطلاعات ایشان بایستی با اداره ثبت احوال ف. مکاتبه شود ضمنا برابر اعلام مرکز رایانه شناسنامه به سریال ... نامعتبر میباشد (هیچ گونه رکوردی یافت نمیشود) دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی شماره ۰۰۷۲۰-۱۳۹۱/۴/۲۷با توجه به گزارش مأمور کلانتری و تحقیقات انجام شده و پاسخ استعلام واصله از ادارات ثبت احوال و پلیس امنیت و اطلاعات عمومی استان فارس اعتراض واخواه را وارد ندانسته و دادنامه غیابی را عینا تأیید و استوار مینماید پس از ابلاغ رأی آقای پ. گ. با وکالت آقای الف.ر. ب.ف. نسبت به آن تجدیدنظرخواهی میکند شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان فارس به موضوع رسیدگی و در تاریخ ۱۳۹۲/۵/۱۶ با حضور طرفین و وکیل تجدیدنظرخواه تشکیل جلسه میدهد دادگاه از تجدیدنظرخوانده نشانی عاقد آقای ظ. را پرسش میکند که نامبرده محل اقامت او را بدادگاه اعلام میکند زوجه اظهار میدارد اگر تجدیدنظرخواه شوهرم نیست چرا هر پنجشنبه و جمعه به منزل من میآید من بحکم دادگاه برای فرزندم شناسنامه گرفتم و وی الان ۶ ساله است دادگاه وقت دادرسی را تجدید و طرفین و آقای سید خ.ظ. را برای رسیدگی دعوت میکند و در تاریخ ۱۳۹۲/۵/۲۷با حضور تجدیدنظرخواه و وکیل او و تجدیدنظرخوانده تشکیل جلسه میدهد در ورقه مجزا از آقای سید خ. ظ. ۴۳ ساله شغل ... تحقیق میکند نامبرده اظهار میدارد در سال ۱۳۸۵ من عقدنامه باین نمونه را نداشتم از سال ۱۳۸۷من این فرم را داشته ام من کلا عقدهای دائم را در دفترچه ای که در دستم میباشد یادداشت میکنم و با ملاحظه در آن دفتر در تاریخ ۱۳۸۵/۸/۲۴ عقدی (را) اصلا درج نکردم دادگاه خطاب نمود که تجدیدنظرخوانده سئوال میکند شما در کجا عقد شده اید نامبرده اظهار میدارد در منزل حاجی آقا ظ. در خیابان ... بود اظهار میدارد نه من هیچ زمانی منزلم در گمرک نبوده است نامبرده اظهار میدارد دست خط و امضاء و مثلا قید کلمه دائمی دست خط من نیست ولی در ( خطوط و امضاء یادم نمیآید) که بگویم امضاء من هست یا خیر حتما اواخر سال ۱۳۸۹ مهر و برگه های سفید عقد نامه ام را سرقت کرده اند که پرونده در اداره آگاهی موجود میباشد من امضاء شهود را حتما در ذیل عقدنامه میگیرم دادگاه استماع اظهارات آقایان ث. و ث. را ضروری تشخیص و به خواهان (تجدیدنظرخوانده) اخطار میکند شهود فوق را بدادگاه معرفی کند دادگاه در تاریخ ۱۳۹۲/۶/۱۹ در وقت مقرر با حضور وکیل تجدیدنظرخوانده و وکیل تجدیدنظرخواه تشکیل جلسه میدهد در اوراق جداگانه از شهود احضار شده تحقیق می کند از آقای پ. ث. خواهر زاده خانم ب. تحقیق میکند نامبرده اظهار میدارد من در عقد طرفین حضور نداشتم چون چند سال با هم زندگی می کنند معلوم است که زن و شوهر هستند دادگاه در تاریخ فوق مجددا از آقای سید خ. ظ. ۴۳ ساله شغل ... تحقیق میکند از نامبرده سئوال میکند آیا خانم ب. و آقای پ. گ. جهت اجرای صیغه نکاح دائم به شما مراجعه نموده و شما صیغه را قرائت کرده اید ج- امضاء و خط شبیه امضاء ... است اگر کارشناسی شود بهتر است البته علت اینکه در آن جلسه قبلا انکار کردم به خاطر این بود که خانم گفت منزلمان ... بود در حالیکه منزل ما ... نمیباشد ولی نزدیک ... هست – س – آیا دقیقا یادتان هست که زوجین ادعائی به شما مراجعه کرده اند ج- محال است من بدون زوج عقد کرده باشم س – آیا شما زوج را بیاد دارید ؟ ج- من تا حالا هزار نفر بمن مراجعه کرده اند پس از تحقیق از نامبرده وکیل تجدیدنظرخواه اظهار میدارد با توجه به اینکه هم در ... اول و هم تا جلسه قبل از بیان عاقد مبنی بر اینکه ... در سال ۱۳۸۵ضمن عقدنامه ای نداشته ام و این عقدنامه در سال ۱۳۸۷تهیه نموده که عینا اظهار نمود۰۰۰ این عقدنامه ها حاضر میباشد در همین لحظه بود که تجدیدنظرخوانده ادعای جدیدی را مطرح نموده این عقد نامه ها حاضر میباشد و این ادعا مبنی بر اینکه ما در سال ۱۳۸۵سند نکاحیه دیگری داشتیم ولیکن در سال ۱۳۸۷یا ۱۳۸۸مجددا مراجعه نمودیم و عاقد سند دیگری را که همین سند ارائه شده میباشد برای ما ۰۰۰ که بنده در همین جلسه از عاقد سئوال نمودم آیا شما سند خلاف واقع تنظیم می نمایید اظهار نمود خیر با توجه به اینکه سند ارائه شده به عنوان مستند اولیه تجدیدنظرخواه در سال ۱۳۸۵اصلا وجود خارجی نداشته است از دادگاه درخواست اتخاذ تصمیم شایسته را دارم وکیل تجدیدنظرخوانده اظهار میدارد در عقد نکاح عقد رضایی است نه تشریفاتی لذا خیلی از زوجین ممکن است صاحب فرزند باشند اما نکاح آنها به ثبت نرسیده باشد دادگاه با ملاحظه دلائل و قرائن میتواند حکم بر اثبات رابطه زوجیت با توجه به وجود فرزند مشترک بین زوجین صادر نماید از دادگاه محترم میخواهم تا از خود زوج سئوال نماید که آیا به در ساختمانی که موکله در آنجا ساکن است میباشد و شبهای متوالی در نزد ایشان حضور داشته اند یا خیر و رابطه زوجیت با خانم م. ب. را قبول می نماید اظهارات شهود مبنی بر اینکه موکل اظهار میدارد با زوجین در مسافرت رفته و در یک منزل غذا می خوردند و مراوده داشته و حتی آنها را به عنوان زن و شوهر میشناسند قبول دارند یا خیر؟ تجدیدنظرخواه اظهار میدارد مدیر ساختمان باید ۰۰۰ که من به هیچ وجه و عنوان مدیر ساختمان نبوده ام و هیچ رابطه ندارم منکر دوستی و رابطه می باشم تجدیدنظرخوانده اظهار میدارد عقد اول سال ۱۳۸۴یا ۱۳۸۵بوده بدون مهریه و بعد توافق کردیم ۲۰۰ عدد سکه مهریه کند که پیش آقای ظ. رفتیم از اول خطبه عقد را خواندند با مهریه ۲۰۰ سکه بهار آزادی ۰۰۰ که روی عقدنامه است خودش ارائه داد و آقای ظ. آنرا مهر کرده دادگاه بدوا نظر آقای م. ر. مستشار محترم را اخذ که نامبرده با تشریح موضوع و جریان واقعه عقد اول در سال ۱۳۸۴یا ۱۳۸۵و عقد بعدی با مهریه ۲۰۰ عدد سکه بهار آزادی نتیجتا استدلال میکنند عقد اول مفوضه البضع بوده و تا زمانیکه عقد اول باقی است عقد جدید با مهریه مذکور محقق نمیشود و آثاری بر آن بار نیست و اعتقاد به نقض رأی دادگاه نخستین را دارم ولی اکثریت با اعلام ختم رسیدگی طی رأی شماره ۰۰۷۹۸-۱۳۹۲/۷/۱۳ استدلال میکنند با توجه به مندرجات پرونده و آراء صادره غیابی و بعد حضوری از دادگاه نخستین و تحقیقات انجام شده توسط کلانتری ... رابطه زوجیت فیمابین اصحاب دعوا محرز است لذا مستندا بماده ۳۵۸ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ دادنامه تجدیدنظرخواسته را استوار مینمایند و توضیح میدهند در خصوص میزان مهریه قطع نظر از اینکه موضوع خواسته خواهان بدوی نبوده چون اصالت سند تعیین مهریه محرز نیست لذا اثبات رابطه زوجیت دائم طرفین دعوا بدون اظهارنظر در خصوص مهریه میباشد رأی در تاریخ ۱۳۹۲/۸/۹ به وکیل آقای پ. گ. ابلاغ و آقای م.ب. به وکالت از سوی نامبرده در تاریخ ۱۳۹۲/۸/۲۶ نسبت به آن فرجامخواهی می کند که پرونده پس از تبادل لوایح به دیوانعالی کشور ارسال و برای رسیدگی به این شعبه ارجاع میگردد لوایح طرفین به هنگام قرائت گزارش و شور مطالعه خواهد گردید. این شعبه بشرح بین الهلالین دادنامه فرجام خواسته را نقض و برای رسیدگی مجدد به شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان فارس ارسال میکند : (رأی شعبه) بر دادنامه فرجامخواسته بجهات ذیل ایراد وارد است: ۱- نظر باینکه آقای سید خ. ظ. فرزند ح. ۴۳ ساله شغل ... در تاریخ ۱۳۹۲/۵/۲۷ اظهار داشته ( ... من این نمونه عقد نامه را نداشتم از سال ۱۳۸۷من این فرم را داشته ام من کلا عقد دائم را از دفترچه ای که در دستم میباشد یادداشت می کنم و با ملاحظه در آن دفتر در تاریخ ۱۳۸۵/۲/۲۴ عقدی اصلا درج نگردیده است و تجدیدنظرخوانده در قبال سئوال دادگاه مبنی بر اینکه (شما در کجا عقد شده اید اظهار میدارد در منزل حاجی آقا ظ. در خیابان ... در یک کوچه تنگی بود ولی آقای ... اظهار میدارد نه من هیچ زمانی منزلم در ... نبوده است و نامبرده اظهار میدارد دست خط و امضاء مثلا قید کلمه دائمی دستخط من نیست ولی در خصوص امضاء یادم نمی آید که بگویم امضاء من هست یا خیر ...) در حالیکه از نامبرده در تاریخ ۱۳۹۲/۶/۱۹تحقیق بعمل آمد اظهار میدارد (۰۰۰ از شما سئوال میشود آیا خانم ب. و آقای پ. گ. جهت اجرای صیغه نکاح دائم به شما مراجعه نموده اند و شما صیغه را قرائت کرده اید جواب می دهد امضاء و خط شبیه امضاء من است اگر کارشناسی شود بهتر است البته علت اینکه در آن جلسه قبلا انکار کردم بخاطر این بود که خانم گفت منزلتان در ... بوده در حالیکه منزل ما ... نمیباشد ولی نزدیک ... هست. آیا شما زوج را بیاد دارید جواب می دهد من تا حالا هزار نفر به من مراجعه کرده اند.) بنابه مراتب فوق اظهارات عاقد که در دو مرحله از وی تحقیق شده با یکدیگر مغایرت دارد حتی نامبرده اظهار نموده است اگر کارشناسی شود بهتر است گویا تردید مشارالیه در خصوص عقدنامه استنادی میباشد لذا اعتبار دادن به آن و استناد به اظهارات وی مخالف مقررات و فاقد توجیه قانونی است و نمیتواند مبنای صدور حکم قرار گیرد ۲- در جلسه دادرسی مورخ ۱۳۸۹/۸/۱ وکیل زوجه به پرونده کلاسه ۳۲۹/۸۸/۸ شعبه هشتم دادگاه به خواسته ثبت واقعه ازدواج که منتهی به صدور رأی شده است استناد نموده لذا ملاحظه نتیجه رسیدگی پرونده مذکور و درج خلاصه ای از آن در پرونده جریانی برای ایضاح امر ضرورت دارد. ۳- برابر تصویر مصدق نامه مرکز بهداشت شهرستان شیراز مرکز تحقیقات تالاسمی آقای پ. گ. و خانم م. ب. برای انجام آزمایش از جهت تالاسمی و از نظر مرفین و ابتلاء به بیماریهای آمیزشی و شرکت در کلاس مشاوره قبل از ازدواج و انجام واکسیناسیون زوجه ، مراجعه و نتیجه آن اعلام شده است و آزمایش مذکور بشماره ۹۸۶۲-۸۷-۱۳۸۷/۹/۳۰ صادر شده است در حالیکه بر اساس دادخواست تقدیمی و اظهارات طرفین و عاقد عقد در سال ۱۳۸۵ واقع شده است و معمولا آزمایش مذکور قبل از شروع زندگی و عقد نکاح انجام میشود لذا ضرورت دارد از طرفین در خصوص مزبور بطور مستوفی تحقیق و سوابق امر مطالبه و پیوست پرونده گردد.۴- تحقیقات انجام شده بوسیله ستوان دوم ف. که طی نامه مورخ ۱۳۹۱/۴/۲۵ کلانتری ... تقدیم دادگاه شده مأمور مذکور از م. ت. در مورد خانم م. ب. و پ. گ. تحقیق نموده است با توجه به ایراد فرجامخواه در خصوص نحوه اظهار اطلاع وی و تجویز ماده ۱۹۹ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ ضرورت دارد دادگاه با تعیین وقت دادرسی دعوت اصحاب دعوا از نامبرده بطور کامل تحقیق نماید ۰ ۵- خانم م. ب. در جریان دادرسی اظهار داشته چون آقای پدرم گ. برای فرزندش شناسنامه نگرفت لذا خودم در این مورد اقدام و برای او شناسنامه اخذ نمودم لذا ضرورت داشته سابقه مذکور مطالبه و در پرونده منعکس گردد.۶- با توجه به وجود ابهامات در وقوع عقد نکاح و اظهارات دوگانه عاقد و تقاضای خواهان بدوی اقتضاء دارد دادگاه محترم با تعیین وقت دادرسی و دعوت اصحاب دعوی به همراه فرزند مذکور برای انجام آزمایش DNA به مرکز تخصصی مربوطه معرفی و نتیجه آن در پرونده پیوست گردد بنا به مراتب فوق و جهات یاد شده رسیدگی را در وضعیت فعلی نارسا تشخیص و باستناد بند الف ماده ۴۰۱ قانون آئین دادرسی مدنی مصوب سال ۱۳۷۹ پرونده برای رسیدگی مجدد به شعبه ۲۲ دادگاه محترم تجدیدنظر استان فارس ارجاع میگردد.)) پس از وصول پرونده به شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان فارس دادگاه با ملاحظه رأی این شعبه پرونده کلاسه ۲۹/ ۸۸۳/ ۸ شعبه ۸ دادگاه خانواده را مطالبه میکند و کلاسه پرونده مربوط به صدور شناشنامه برای طفل مشترک را از طرفین میخواهد. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۷/۸ با حضور وکیل تجدیدنظرخواه و شخص تجدیدنظر خوانده تشکیل جلسه می دهد و با درج ایراد این شعبه ، تجدیدنظرخوانده اظهار می دارد سال ۱۳۸۵عقد (کاغذی و دائم بودیم) ولی درسال ۱۳۸۷ایشان قبول کرد که عقد را رسمی کنیم که از آزمایش ایشان منصرف شدند. وکیل تجدیدنظرخواه اظهار می دارد من قبلا به تنظیم گزارش مامور مربوطه ایراد گرفتم و گفتم تقاضا اینست که چنانچه مجددا به عنوان شاهد از وی و از شهود تحقیق گردد و عکس موکلم را در اختیار می گذارم تا تحقیق انجام شود. حتی اگر آزمایش DNA ثابت کند که فرزند مشترک منتسب به موکل باشد دلیلی به ازدواج دائم نمی باشد وکیل تجدیدنظرخوانده اظهار میدارد ایشان هنوز که هنوز است می آید فرزند را به مهد کودک می برد و تا فرزند بازی کامپیوتری می کند و برای فرزندش لباس میخرد. دادگاه از مهد کودک (تلاش شیراز) استعلام میکند چه کسی فرزند را به مهد کودک آورده است که مهد کودک در تاریخ ۱۳۹۳/۷/۱۲ به دادگاه اعلام می کند ن. پ. گ. توسط مادرشان خانم م. ب. در این مهد کودک ثبت نام شده اند و تا کنون توسط مادر به مهد کودک رفت و آمد داشته است. بجز حدودا سه مرتبه که پدرشان پ. را از مهد کودک تحویل گرفته است . دادگاه با ارسال عکس پ. گ. از کلانتری ... شیراز میخواهد در محل قید شده تحقیق و نتیجه را گزارش نماید . دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۸/۲۸ دروقت فوق العاده تشکیل جلسه میدهد و پرونده کلاسه ۹۹۴ شعبه ۱۳ دادگاه خانواده شیراز را ملاحظه میکند ، خانم م. ب. در تاریخ ۱۳۹۱/۱۰/۳ دادخواستی به طرفیت آقای پ. گ. و اداره ثبت احوال شیراز به خواسته اثبات نسب و الزام اداره ثبت احوال به صدور شناسنامه تقدیم که پرونده در شعبه ۱۳ دادگاه خانواده شیراز به موضوع رسیدگی و طی رأی غیابی ۲۵۰ ۱۳۹۲/۲/۲۹ منتهی به صدور حکم اثبات نسب فرزند متولد شده به خواهان و خوانده ردیف اول صادر میکند که پس از واخواهی و آزمایش DNA به عمل می آید و انتساب فرزند بنام پ. به خواهان تایید میگردد و طی رأی شماره ۵۱۸ مورخ ۱۳۹۲/۱۱/۲۱ دادگاه دادنامه غیابی را استعلام نموده و پس از تجدیدنظرخواهی حسب رأی شماره ۸۶۸ ۱۳۹۳/۷/۱۴ (این شعبه ۲۲) تایید میگردد. دادگاه خلاصه از پرونده کلاسه ۸۸۰۳۲۹ را بشرح ذیل در پرونده درج می کند : (آقای ح. ق. به وکالت از خانم م. م. بطرفیت آقای پ. گ. دادخواستی ، تحت عنوان الزام به ثبت نکاح دائم مطرح نموده و شعبه ۱۳ دادگاه عمومی حقوقی به موضوع رسیدگی و در تاریخ ۱۳۸۸/۹/۱۶ در غیاب خوانده و پس از استماع اظهارات وکیل خواهان به موجب رأی شماره ۱۱۸۹ حکم بر محکومیت خوانده به ثبت رسمی واقعه ازدواج با مهریه دویست عدد سکه بهار آزادی به صورت غیابی صادر می نماید. دادنامه مورد واخواهی قرار گرفته و پس از رسیدگی توسط شعبه مربوطه به موجب دادنامه شماره۵۴۰ قرار توقیف رسیدگی و بلحاظ اختلاف در نکاح دائم صادر و اعلام می گردد مجددا در تاریخ ۱۳۹۱/۹/۱۲ به موجب دادنامه شماره ۰۰۱۶۷ با توجه به عدم اقدام (زوجه) به ارائه دادخواست اثبات وقوع نکاح قرار رد دعوی خواهان اصلی صادر گردیده و از قرار تجدیدنظرخواهی شده و شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر استان فارس حسب دادنامه شماره ۰۰۵۱۰ رأی نقض و پرونده جهت رسیدگی به دادگاه بدوی ارسال میگردد و آن دادگاه با عنایت به اینکه به موجب دادنامه شماره ۷۹۸ شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر حکم بر تایید دادنامه به شماره ۰۰۷۲ شعبه هفت مبنی بر اثبات زوجیت صادر شده واخواهی را مردود و حکم بدوی را عینا مبنی بر اثبات زوجیت را صادر شده واخواهی را مردود و حکم بدوی را عینا تایید نموده است . ازدادنامه تجدیدنظرخواهی به عمل آمده و ... شعبه بیستم دادگاه تجدیدنظر فارس با این استدلال که دادنامه استنادی دادگاه بدوی در پی فرجام خواهی در دیوان عالی کشور در حال مطرح رسیدگی است و باستناد ماده ۱۹ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امر ... قرار توقیف دادرسی را صادر نموده است ... ) کلانتری ... در تاریخ ۱۳۹۳/۸/۱۹ عین گزارش مامور را به دادگاه ارسال می دارد. ستوان سوم ا. به دادگاه اعلام میکند (شعبه ۲۲ دادگاه تجدیدنظر استان) به محل مورد نظر رفتم از اهالی محل و مجتمع تحقیق بعمل آمد تعدادی از اهالی حاضر به شهادت کتبی نبودند و به صورت شفاهی بیان داشته که شخص آقای پ. گ. را نمی شناسیم و از بلوک ۳ واحد ۸B تحقیق شد که به صورت شفاهی بیان داشته اند شخصی به هویت پ. حدود ماهی یک مرتبه به داخل منزل ... مراجعه میکند و مابقی روزها خانم ها به همراه بچه سه الی چهار سال به صورت تنها زندگی میکند ... ) و احد از قضات دادگاه تجدیدنظر استان فارس اعلام می کند اینجانب کمافی السابق معتقد به بطلان دعوا هستم و در تاریخ ۱۳۹۳/۹/۱۳ به طور مشروح حکم ابطال دعوای خواهان بدوی را صادر می کند و بعلت اختلاف و اعلام آن از سوی رئیس دادگاه تجدیدنظر استان آقای ن. س. ازطریق معاونت قضائی تعیین می گردد . دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۱۱ در وقت فوق العاده تشکیل و سوابق مربوط به آزمایش طرفین دعوا به شماره ... ۱۳۸۷/۹/۳۰ را مطالبه می کند. رئیس مجتمع بهداشتی فوق تخصصی در تاریخ ۱۳۹۳/۱۱/۱۹ سوابق مربوط به جواب های آزمایش زوجین آقای پ. گ. و سرکار خانم م. ب. را به دادگاه ارسال می کند و پاسخ اداره ثبت احوال استان فارس سوابق مورد نظر دادگاه را نیز ارسال می کند و رونوشت رأی شماره ۲۵۰ ۱۳۹۲/۲/۲۹ شعبه ۱۳ دادگاه خانواده شیراز را به دادگاه ارسال می گردد. به موجب آن حکم به اثبات نسب فرزند متولد شده به خواهان خانم م. ب. و آقای پ. گ. صادر میشود. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۳/۱۲/۹ در وقت مقرر با حضور طرفین پرونده و وکیل تجدیدنظرخوانده تشکیل جلسه میدهد زوجه اظهار می دارد آقای ق. را از وکالت عزل میکنم. آقای پ. گ. در خصوص دعوای مطروحه اظهار می دارد اولین آشنائی من با خانم م. ب. در خیابان م. در کافه ... بود در سال ۱۳۸۴ اولین صیغه موقت یک ماهه بین اینجانب و خانم م. ب. جاری شد و خانم س. ب. خواهر خانم م. یک مرد با لباس ...آورد به داخل ماشین خودم ، صیغه نکاح موقت یک ماهه جاری کرد و مهریه آن یک عدد سکه بهار آزادی تعیین گردید. عقد نامه دست من بود. بعدا خانم م. ب. آن را از من گرفت و به من نداد . بعد از آن دیگر هیچ صیغه ای جاری نشده، اعم از موقت یا دائم. رفت و آمد با خانم م. ب. پراکنده بود و بیشتر موقع او در دبی بود ولی وقتی به ایران می امد همدیگر را می دیدیم یک یا دو سال با خانم ب. بودم و زناشوئی به دفعات زیاد داشتیم و قبول دارم که بچه متولد شده هم متعلق به خودم است و حاضرم سوگند یاد کنم که صیغه دائم جاری نشده است. در زمان صیغه موقت من بودم و عاقد و س. ب. و خانم م. ب. بودند و کسی دیگری نبود و عاقد را نمی شناسم و نمی توانم وی را معرفی کنم. آخرین زناشویی من با خانم م. ب. مربوط به سال ۱۳۸۸ می باشد. سپس خانم م. ب. اظهار می دارد ما رفتیم پیش یک عاقد و صیغه دائم جاری شد. صیغه موقت را قبول ندارم و زمانی صیغه جاری شد خواهرم س. حضور داشت در سال ۱۳۸۳ . عقد جاری شده دائم بوده است. وکیل تجدیدنظرخوانده دردفاع از موکل خود اظهاراتی نموده است. دادگاه از گ. سوال می کند صیغه عقد موقت که جاری شده آن را اقرار کردید بین شما و خانم ب. جاری شد و در چه سالی بوده است. آقای گ. اظهار می دارد صیغه موقت در سال ۱۳۸۴ جاری شد و امکان اینکه بتوانم با خانم م. ب. زندگی کنم وجود ندارد چون شخص دروغ گو است. دادگاه پایان رسیدگی را اعلام و طی رأی شماره ۱۵۷۳ ۱۳۹۳/۱۲/۲۰ با شرح دعوای خانم م. ب. علیه آقای پ. گ. ، اعتراض آقای گ. با صدور رأی غیابی و تایید آن در شعبه ۷ دادگاه عمومی حقوقی شیراز رد شده است و با توجه به موضوع دعوا و اینکه عقد موقت را خانم م. قبول نداشته و عقد را دائمی اعلام نموده است . تجدیدنظر خوانده نتوانست عاقد را معرفی کند و حسب اعلام مجتمع درمانی ن. ک. در خصوص آزمایش طرفین و تاریخ آزمایش ۱۳۸۷/۹/۳۰ میباشد و نامه مورخ ۱۳۹۳/۱/۱۹ اداره ثبت احوال شیراز که حکایت دارد تاریخ تولد فرزند ۱۳۸۸/۱۰/۱۲ و نام مادر طفل م. ب. و نام پدر پ. گ. میباشد و اظهارات آقای گ. که عقد موقت مورد قبول خانم م. ب. نمی باشد و آقای پ. گ. ن. در دادگاه گفته است و بچه مال خودم می باشد و چندین سال آنها با هم ارتباط داشتند و در پرونده دلیلی بر عقد موقت نمی باشد و نظر مشهود فقها نیز در مورد اختلاف طرفین بر دائم یا انقطاعی بودن آن ، عقد دائم را مسجل دانسته اند لذا دادگاه با اصلاح دادنامه تجدیدنظر خواسته ازاین جهت که رابطه زوجیت طرفین و دعوا دائم و تاریخ انعقاد آن سال ۱۳۸۴ می باشد و قطع نظر اینکه مهریه موضوع خواسته ، خواهان بدوی نبوده چون اصالت سند عادی که در آن میزان مهریه تعیین شده ثابت نمی باشد رابطه زوجیت دائم طرفین دعوا بدون ذکر مهریه ثابت تشخیص و النهایه ضمن رد تجدیدنظر خواهی به استناد ماده ۳۵۱ قانون آیین دادرسی مدنی دادنامه تجدیدنظرخواسته را با اصلاح انجام شده استوار می نماید. رأی در تاریخ ۱۳۹۴/۱/۹ به آقای پ. گ. ابلاغ و آقای الف.ر. ب. به وکالت از وی در تاریخ ۱۳۹۴/۱/۲۷ نسبت به آن فرجام خواهی می کند. پرونده پس از تبادل لوایح به دیوان عالی کشور ارسال و برای رسیدگی به این شعبه ارجاع می شود. لوایح طرفین به هنگام قرائت گزارش و شور مطالعه خواهد گردید. هیات شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش آقای قدرت اله طیبی عضو ممیز و اوراق پرونده مشاوره نموده چنین رأی میدهد:

رأی شعبه دیوان عالی کشور

نظر به مندرجات پرونده و رابطه طولانی بین فرجام خواه و فرجام خوانده بر مبنای ادعایی زوج عقد جاری شده بر عقد موقت بوده که این امر (عقد موقت) مورد قبول فرجام خوانده قرار نگرفته است و قبول آقای پ. گ. ن. مبنی بر اینکه فرزند متولد شده از خانم م. ب. متعلق به من است ، نظرات مجتمع درمانی ... در خصوص آزمایش طرفین در تاریخ ۱۳۸۷/۹/۳۰ و نامه مورخ ۱۳۹۳/۱۱/۱۹ اداره ثبت احوال شیراز ، چون بین فرجام خواه و فرجام خوانده دو نوع عقد (موقت و دائم) و عدم اثبات عقد غیر دائم حسب مندرجات پرونده مورد اختلاف است و با توجه به اظهارات زوجه و بلحاظ نظرات فقها دراین خصوص (عقد موقت یا دائم) اصل بر ادامه زوجیت به نحوه دائم محسوب میگردد. لذا اعتراض فرجام خواه را وارد ندانسته و رأی صادره را مجموعا بر صحت تلقی و مخالف قانون نمی باشد لذا با استناد ماده ۳۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی رأی فرجام خواسته را نتیجتا تایید و پرونده را اعاده می کند.

شعبه۱۲ دیوانعالی کشور - رئیس و مستشار

قدرت اله طیبی - حیدرعلی حیدری