رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تأثیر برائت متهم از زنای به عنف در پرداخت ارش البکاره

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۱۰۱۰۰۱۰۹
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۵/۰۲
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۲۸ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	تأثیر برائت متهم از زنای به عنف در پرداخت ارش البکاره
قاضی	ولی صبوری نژاد سید علی اصغرحسینی

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره تأثیر برائت متهم از زنای به عنف در پرداخت ارش البکاره: در فرض برائت متهم از اتهام زنای به عنف، صدور حکم به پرداخت ارش البکاره، وجاهت قانونی ندارد.

رأی خلاصه جریان پرونده

خانمی به نام م.ق. در تاریخ ۱۳۹۰/۰۷/۲۵ به موجب شکوائیه ای اعلام کرده است: شخصی به نام ق.ر. حدود چهار سال پیش با دادن وعده و وعید ازدواج مرا به زور و تهدید به قصد ازدواج به خانه اش برده و تجاوز به عنف ... رابطه نامشروع برقرار می کرد... و حالا بعد از آن سال ها با ممانعت مادرش از ازدواج منصرف شده ... لذا از نام­برده شکایت دارم و جهت اثبات ادعایم به پزشکی قانونی معرفی نمایید. شکایت به شعبه ۵ دادگاه کیفری استان ... ارجاع شده است. شاکیه در جلسه دادگاه در خصوص شکایت خودش اظهارداشته است: اینجانب مدتی است که ق.ر. به بهانه این که می خواهد با من ازدواج کند، آشنا شده و این آشنایی ادامه داشت تا این که حدود یک سال قبل در حالی که من راضی نبودم مرا به خانه اش برد و به عنف با من زنا کرد. چون قول ازدواج داد، من همان زمان شکایت نکردم. اما اکنون ... خودش را مخفی می کند و منکر عمل خویش است. سوال: دلیل شما برای اثبات ادعایت چیست؟ جواب: هم مشخصات منزلی که مرا برد دارم و هم مشخصات بدنی وی، شاکیه به پزشکی قانونی معرفی شده است. مرجع یاد شده به موجب نامه ای اعلام کرده است: ... از نام­برده در ساعت ۸/۴۰ مورخ ۱۳۹۰/۰۷/۳۰ معاینه به عمل آمد.... نام­برده باکره محسوب نمی گردد.... پلیس اطلاعات و امنیت عمومی شهرستان ... حسب دستور دادگاه محترم متهم آقای ق.ر. را دستگیر کرده است. در جلسه مورخه ۱۳۹۰/۰۸/۰۳ دادگاه که با حضور نماینده محترم دادستان تشکیل شده و شکایت شاکیه خانم م.ق. قرائت شده است. آقای ق.ر. در پاسخ گفته است: حدود یک سال است که شاکیه را ندیده ام، اما قبل از آن حدود یک سال بود که با وی آشنا بودم و بحث ازدواج بود؛ اما بعد دیدیم که تفاهم نداریم، لذا از وی خواستم دست بردارد و دوستی ما در حد بیرون رفتن و رستوران و این ها بود و وابستگی عاطفی پیدا کرده بود، اما رابطه جنسی نداشته ام. سوال: مشخصات بدنی شما را شاکیه بیان داشته است چه می گویید؟ جواب: چون خودم گفتم به او که عمل کردم. سوال: حسب محتویات پرونده متهمی به زنای به عنف با شاکیه از خودت دفاع کن. جواب: قبول ندارم. سوال: مقررات تبصره و ماده ۱۸۶ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری تفهیم می گردد؛ آیا قدرت گرفتن وکیل دارید؟ جواب: اگر وکیل خواستم اعلام می نمایم، سعی می کنم رضایت شاکیه را اخذ کنم. دادگاه پرونده را به پلیس اطلاعات و امنیت عمومی ... اعاده تا ضمن تحقیق از شاکیه در خصوص نشانه های منزلی که وی مدعی است در آن محل مورد تجاوز قرار گرفته است، محل را بررسی و نتیجه را گزارش دهند. شاکیه نشانه های محل وقوع جرم را اعلام که پلیس یاد شده ضمن معاینه و بررسی محل گزارش کرده اند که تمامی مشخصات مندرج در گزارش و ادعای شاکیه از جمله چگونگی چیدمان وسایل منزل وضعیت ساختمان وسایل داخل کمد آقای ر. و غیره دقیقا با گفته های ایشان مطابقت داشت. دادگاه در مورخه ۱۳۹۰/۰۸/۰۸ با حضور شاکیه و متهم و نیز نماینده محترم دادستان تشکیل شده است. شاکیه بیان داشته است: آبروی من ریخته است. متهم حاضر لااقل مرا بگیرد تا طلاق دهد. متهم بیان داشته است: اکنون دو روز است برای پرداخت حق و حقوقش صحبت می کنیم و به هر حال توافق نکردیم ... اگر روابط ما در حد زنای به عنف بوده است، چطور من تمام آمار خودم را دارم؟ حالا اگر شاکیه چنین ادعایی دارد حاضر است بیاید ترمیم و درمان نماییم یا غرامت بگیرد و اگر می خواهد درمان کند حاضرم و اگر غرامت می خواهد در حد توانم حاضرم زیرا سوءاستفاده ای نشده است و من سوء سابقه ام بسیار مهم است و حاضرم هر چی در توانم می باشد بابت مهریه پرداخت نمایم و کارشناسی بشود حاضرم هرچی کارشناس گفت نسبت به جبران خسارت وی اقدام نمایم. س.ع. وکیل من است. وکیل اولیه متهم س.ع. بوده که بعدا استعفا داده است و الف.الف. به عنوان وکیل از سوی متهم معرفی شده است. شاکیه نیز ح.ن. را به عنوان وکیل تعیین کرده است. ن. وکیل شاکیه به عنوان لایحه ای با استناد به اظهارات شاکیه ضمن طرح شکایت تقاضای پرداخت ارش البکاره را نیز نموده است. دادگاه در مورخه ۱۳۹۱/۰۴/۱۹ با حضور نماینده محترم دادستان، شاکیه خانم م.ق. و وکیل وی ح.ن. و متهم آقای ق.ر. و وکیل وی الف.الف. تشکیل شده است. لایحه وکیل شاکیه قرائت و ثبت شده است. شاکیه اظهارداشته: تقاضای محکومیت متهم حاضر به پرداخت ارش البکاره را دارم و متهم جهت مصالحه مراجعه ای نداشته است. سپس وکیل مدافع متهم: با اشاره به این که .... و موکل بارها منکر این عمل شده است و مشخصه ذکر شده از سوی شاکیه نیز با توجه به وعده ازدواج از سوی متهم بیان شده و این که رفت و آمد شاکیه به منزل متهم(موکل) با عنف نبوده است، ضمن دفاع از موکل خویش تقاضای برائت وی را دارم. سپس وکیل شاکیه با توجه به نظریه پزشکی قانونی که موکله اش را مدخوله و غیرباکره دانسته است و اظهارات متهم که حاضرم غرامت خسارت وارده به شاکیه را طبق نظر کارشناس پرداخت کند، تقاضای صدور حکم لازم را نموده است. دادگاه با توجه به تقاضای ارش البکاره از سوی شاکیه و وکیل مدافع وی خانم ف.ع. را به عنوان کارشناس تعیین میزان ارش البکاره تعیین نموده است. مشارالیها به موجب گزارش به شرح برگ ۵۸ تعداد یک­صد و بیست(۱۲۰) سکه تمام بهار آزادی را به عنوان ارش البکاره تعیین و اعلام نموده است که این نظریه مورد اعتراض طرفین قرار نگرفته است. آقای ق.ر. به موجب لایحه ای به شرح برگ های ۶۹ تا ۷۳ از خودش دفاع و تقاضای صدور قرار منع تعقیب خودش را نموده است. دادگاه در مورخه ۱۳۹۲/۰۲/۲۴ با حضور نماینده محترم دادستان، متهم آقای ق.ر. و وکیل مدافع وی الف.الف.، شاکیه خانم م.ق. و وکیل مدافع وی ح.ن. تشکیل شده است. لایحه دفاعیه متهم ثبت و ضم پرونده شده است. دادگاه از شاکیه و وکیل وی خواسته است در خصوص شکایت­شان چنانچه توضیحی دارند بیان کنند که وکیل شاکیه با تکرار مطالب قبلی اظهارات متهم در خصوص این که می خواسته با او ازدواج کند و با او ارتباط داشته و حاضر است هرگونه خسارت و یا غرامت را بپردازد و ایشان را ترمیم کند و اعلام مشخصات بدنی و منزل متهم ... تقاضای صدور حکم مبنی بر مجازات متهم و پرداخت ارش البکاره را نموده است. دادگاه اتهام زنای به عنف منتهی به ازاله بکارت از شاکیه را به متهم تفهیم و از وی خواسته است از خودش دفاع کند. متهم دفاع از خود را به وکیلش واگذار کرده است. وکیل وی نیز با توجه به اقرار شاکیه به داشتن رابطه با موکل وی به انگیزه ازدواج و این که این ارتباط با چنان آرامش و تأنی بوده که وی تمامی مشخصات اثاثیه منزل و حتی مارک عطر وی را اعلام کرده است. ادعای زنای به عنف را منتفی دانسته و نظریه پزشکی قانونی را هم مبنی بر مدخوله بودن دلیلی بر زور و عنف نمی باشد و در نهایت با استناد به اظهارات موکل و این که تلاش در جهت اخذ رضایت از شاکیه جهت دفع و جلوگیری از گرفتاری و دردسر دانسته و نمی تواند دلیل اثبات کننده جرم موکل باشد، از وی دفاع و تقاضای برائت موکل را نموده است. دادگاه اتهام زنای به عنف منتهی به ازاله بکارت با شاکیه را به متهم مجددا تفهیم و از وی خواسته است آخرین دفاع خودش را بیان کند. متهم در پاسخ گفته است: دفاع دیگری ندارم آخرین دفاعم را در لایحه تقدیمی بیان کرده ام. وکیل متهم نیز گفته است: دفاع دیگری ندارم مطالب به شرح مکتوب است(صفحه ۷۴ تا ۷۸). دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و به موجب دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۷۵۱۹۲۰۰۰۷۰-۱۳۹۲/۰۳/۰۵ آقای ق.ر. از اتهام ارتکاب زنای به عنف به لحاظ وجود شبهه توجها به مفاد قاعده تدرءالحدودبالشبهات و اصل ۳۷ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تبرئه نموده است. لکن ارتکاب زنای دون شرایط عنف از سوی متهم نسبت به شاکیه را از طریق حصول علم محرز دانسته و آقای ق.ر. را به تحمل یک­صد ضربه تازیانه به عنوان حد شرعی زنا و پرداخت تعداد یک­صد و بیست عدد(۱۲۰) سکه تمام بهار آزادی به عنوان ارش البکاره محکوم کرده است. دادگاه هم چنین خانم م.ق. را از اتهام ارتکاب بزه زنا به لحاظ ادعای عنف تبرئه کرده است، لکن اقدامات وی قبل از انجام عمل زنا را در حد داشتن رابطه نامشروع محرز دانسته و با استناد به ماده ۶۳۷ قانون مجازات اسلامی وی(خانم م.ق.) را نیز به تحمل چهل ضربه شلاق تعزیری محکوم نموده است. آقای ق.ر. به موجب لایحه ای در ۱۱ برگ و الف.الف. به وکالت از آقای ق.ر. هم به موجب لایحه ای در شش برگ و در آخر هم خانم ن.ع. نیز به موجب لایحه ای در یک برگ به انضمام تصویر مکتوب پیامک های رد و بدل شده فی مابین متهم و شاکیه و نیز یک عدد سی دی که گفتگوی شاکیه و متهم در آن ضبط شده و حاکی از علاقه شدید شاکیه به متهم و ازدواج با وی بود و نیز آقای ح.ن. به موجب لایحه ای در سه برگ به وکالت از طرف خانم م.ق. به ترتیب نسبت به محکومیت موکلین به حد و پرداخت ارش البکاره و تعزیر و نیز تبرئه متهم از ارتکاب زنای مع الاحصان(که ظاهرا مقصود زنای به عنف می باشد) به حکم صادره اعتراض و تقاضای تجدیدنظرخواهی در آن را نموده اند. پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و به این مرجع ارجاع شده است.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

تجدیدنظرخواهی آقای الف.الف. و ن.ع. به وکالت از طرف آقای ق.ر. به آن قسمت از دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۷۵۱۹۲۰۰۰۷۰-۱۳۹۲/۰۳/۰۵ صادره از شعبه پنجم دادگاه کیفری استان ...که به موجب آن آقای ق.ر. بابت ارتکاب بزه زنای مادون احصان به تحمل یک­صد ضربه تازیانه به عنوان حد محکوم گردیده و نیز تجدیدنظرخواهی ح.ن. به وکالت از طرف خانم م.ق. نسبت به آن قسمت از دادنامه فوق الذکر که به موجب آن آقای ق.ر. از اتهام ارتکاب زنای به عنف تبرئه و خانم م.ق. بابت ارتکاب بزه رابطه نامشروع به شلاق محکوم شده است؛ توجها به محتویات پرونده و این که در لوایح تجدیدنظرخواهی ایراد و اشکال جدید و موجهی که موجب نقض دادنامه فوق الاشاره در آن قسمت هایی که مورد اعتراض قرار گرفته است ارائه نگردیده است، وارد نمی باشد، لذا ضمن رد تجدیدنظرخواهی دادنامه مورد اعتراض در قسمت های مذکور ابرام می گردد. لکن محکومیت آقای ق.ر. به پرداخت یک­صد و بیست عدد سکه بهار آزادی به عنوان ارش البکاره توجها به این که نام­برده از اتهام ارتکاب زنای به عنف برائت حاصل نموده است و نظر به به فتوای تعدادی از فقهاء عالی مقام مخصوصا فتوای مقام رهبری و نیز مستفاد از مفاد ماده ۲۳۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲ و تبصره ۱ ماده ۶۵۸ همین قانون صحیح نبوده است. لذا ضمن وارد دانستن تجدیدنظرخواهی در این مورد، آن قسمت از دادنامه صادره از شعبه پنجم دادگاه کیفری استان ...که متضمن محکومیت آقای ق.ر. به پرداخت ارش البکاره می باشد با استناد به قسمت اول بند ب ماده ۲۶۵ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری، نقض بلاارجاع می گردد. دفتر پرونده اعاده گردد.

شعبه ۲۸ دیوان عالی کشور - رئیس و مستشار

سید علی اصغر حسینی - ولی صبوری نژاد