رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره عدم استماع شهادت شهود شاکی

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۱۰۷۰۱۲۴۶
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۱۱/۲۰
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۳۴ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	عدم استماع شهادت شهود شاکی
قاضی	جواداسلامی حسن قاسمی

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره عدم استماع شهادت شهود شاکی: عدم استماع شهادت شهود شاکی در جلسه دادرسی و از بین رفتن فرصت محکوم علیه جهت جرح شهود و بسنده نمودن به شهادت شهود در مرحله تحقیقات مقدماتی، از جهات پذیرش اعاده دادرسی است.

رأی خلاصه جریان پرونده

۱-ف. وکیل دادگستری به وکالت از آقای ر. علیه آقای الف. شکایت دایر بر فحاشی و اهانت نموده و پس از انجام تحقیقات مقدماتی از سوی نیروی انتظامی، پرونده به بازپرس شعبه دوم دادسرای عمومی و انقلاب ... ارجاع شده، ایشان پس از استماع شکایت شاکی و وکیل وی و گواهی گواهان او و تفهیم اتهام و اخذ آخرین دفاع، قرار مجرمیت متهم را صادر پس از موافقت دادیار اظهارنظر با آن، کیفرخواست صادرشده و پرونده برای رسیدگی به شعبه ۱۰۳۱ دادگاه عمومی جزایی ... برای رسیدگی ارجاع شده و این دادگاه وقت دادرسی تعیین کرده (۱۳۹۳/۰۴/۰۹) و طرفین و نماینده دادستان را برای رسیدگی دعوت کرده است.

در جلسه دادرسی مقرر که با حضور نماینده دادستان و طرفین تشکیل شده، شکایت شاکی و اظهارات نماینده دادستان استماع و در صورت مجلس منعکس شده و به متهم اتهام فحاشی و اهانت تفهیم شده و وی اتهام موصوف را نپذیرفته است ولی دادگاه آخرین دفاع را نیز از وی اخذ نموده و با اعلام ختم دادرسی به شرح دادنامه شماره ۳۱۵-۱۳۹۳/۰۴/۰۹ وی را به استناد ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی به پرداخت یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم کرده و حکم مزبور وفق دادنامه شماره ۷۳۳-۱۳۹۳/۰۶/۱۱ شعبه ۴۸ دادگاه تجدیدنظر استان ... مورد تأیید قرارگرفته است.

۲- استدلال دادگاه در احراز بزه­کاری و مجرمیت محکوم علیه، شکایت شاکی، کیفرخواست، گزارش نیروی انتظامی، گواهی گواهان در مراحل تحقیقات مقدماتی و سایر قرائن موجود در پرونده است. دادگاه گواهان را برای ادای شهادت دعوت ننموده و به گواهی آنان در تحقیقات مقدماتی اکتفا کرده است.

۳- شاکی و وکیل وی اعلام کرده اند که متهم به شاکی و خانواده اش توهین و فحاشی نموده و الفاظ رکیک استعمال کرده است ولی لفظی که به کاربرده شده مشخص نکرده اند.

۴- خانم ث. به شرح برگ ۱۸ پرونده در نیروی انتظامی چنین شهادت داده: این جانب مالک طبقه دوم در جریان اختلاف و آزار و اذیت های آقای الف. هستم که به عناوین مختلف برای آقای ر. و خانواده ایشان داشته و از ایشان با شکایت های کذب که داشته و ایشان را طی مدت دو سال گذشته به زندان انداخته ... و مرتب ایشان و خانواده ایشان را تهدید و توهین نموده و حرف های رکیک و ناموسی ... می دهد.

۵- آقای ع. در برگ ۳۹ پرونده به عنوان گواه نزد بازپرس چنین بیان داشته: اواخر برج یازده پارسال بود برادرخانم آقای ر. به نام الف. به من گفت من را به منزل خواهرم برسان همین که پیچیدم داخل کوچه خواهر آقای ر. در کوچه جلوی درب دیدم متهم جلوی درب منزل بود فحش های بدی می داد می گفت این ها نجس هستند و آقای ر. در زندان بود که براثر شکایت متهم بازداشت شده بود ...

۶- آقای الف.م. که از اقلیت های دینی بوده و بدون (اتیان سوگند شهادت وی استماع شده) در برگ ۳۸ پرونده به عنوان شاهد چنین گفته: در اسفندماه سال ۹۲ یک روز ساعت ۱۲/۳۰ بنده آمدم منزل دوستم آقای ر. تا موتور ایشان را بگیرم و دنبال کاری بروم دیدم دختر آقای ک. رد شد و آقای ر. صحبت می کردند در خصوص رضایت گرفتن توسط آقای ر. از پدر ایشان من موتور را از پارکینگ بیرون می آورم دیدم دختر آقای ک. شروع کرد به فریاد کشیدن رفتم جلو گفتم آرام باشید دیدم آقای ک. آمدند راه پله و شروع کردند به فحاشی کردن و سمت ایشان می گفتند برو چاقوکش(مادر ...) من می خندیدم که دیگر آقای ر. رد شد و ایشان هنوز فحاشی می کرد که من هم رفتم .

۷- آقای الف.م. در برگ ۱۱ پرونده نزد مأمورین انتظامی چنین شهادت داده: رفته بودم بابت حساب ... از آقای ر. چک بگیرم شنیدم از الف.، پیرمرد همسایه ایشان مشغول به فحاشی و بی احترامی به ایشان است ... .

۸- محکوم علیه از دادنامه شماره ۱۱/۶/۷۳۳۱۳۹۳ صادرشده از شعبه ۴۸ دادگاه تجدیدنظر استان ... درخواست پذیرش اعاده دادرسی از دیوان عالی کشور نموده که پس از ثبت در دبیرخانه به شعبه ۳۴ برای رسیدگی ارجاع شده است. نام­برده در لایحه تقدیمی چنین توضیح داده: شهادت کذب ع.، شهادت کذب الف.م. شاهد دیگر پرونده را افشا می کند. ع. اذعان دارد که اهانت بدون حضور شاکی پرونده در وقت وقوع آن بوده است او در ادای این مطلب صداقت دارد و برگ ورود به زندان ر. مؤید آن است. ر.، شاکی پرونده به تاریخ ۱۳۹۲/۱۱/۲۰ وارد زندان می شود و به تاریخ ۱۳۹۲/۱۲/۰۷ از زندان خارج می شود این فاصله زمانی منطبق است با ماه های بهمن و اسفند که شهود هر یک از آن دو را ماه وقوع جرم می داند. افزون بر آن، الف.م. در هنگام ادای شهادت خود را بیکار معرفی می کند حال آن که نگارنده در چند روز اخیر اطلاع حاصل می کند که به تاریخ ۱۳۹۱/۰۴/۲۹وکالت نامه کاری به شماره ۳۱۰۷ در دفترخانه ... بین ر. و الف.م. بدون محدودیت زمانی منعقد می گردد. استعلام آن را درخواست دارد. این قرارداد اثباتی است بر رابطه خادم و مخدومی بین آن دو که از مقام قضایی کتمان می دارند. دریافت دادنامه شعبه ۴۸ دادگاه تجدیدنظر ... و مشاهده آدرس محل سکونت ر. مندرج در قسمت راست سربرگ فرصتی فراهم آورد تا پوچی و ساختگی بودن پرونده را که خود واقف بودم ولی مجالی نداده بود تا بازگو کنم اکنون مطرح می دارم. شاکی پرونده شکایت خود را بر مبنای رنج ها، مرارت ها و اهانت های متحمل شده از جانب همسایه می گشاید شهود وی بر اساس آن شهادت می دهند ...

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در خصوص درخواست محکوم­ علیه آقای الف. مبنی بر پذیرش اعاده دادرسی نسبت به دادنامه شماره ۷۳۳-۱۳۹۳/۰۶/۱۱ صادرشده از شعبه ۴۸ دادگاه تجدیدنظر استان ...، قطع نظر از این که دادگاه، شهود شاکی را با توجه به انکار متهم به ارتکاب بزه اهانت و فحاشی برای استماع شهادت آنان که مبنای گزارش نیروی انتظامی و کیفرخواست بر احراز بزه­کاری و مجرمیت متهم است دعوت ننموده و به گواهی آنان در مرحله تحقیقات مقدماتی اکتفا کرده است و قطع نظر از این که درباره الفاظ به کاررفته از سوی محکوم علیه مبنی بر این که متضمن اهانت است یا نه تحقیق نشده(ماده واحده قانون استفساریه نسبت به کلمه اهانت، توهین و یا هتک حرمت مندرج در مقررات جزایی مواد ۵۱۳ ، ۵۱۴ ، ۶۰۸ ، ۶۰۹ قانون مجازات اسلامی و بند ۷ و ۸ ماده ۶ و مواد ۲۶ و ۲۷ قانون مطبوعات ۱۳۷۹). با توجه به این که شهادت شهود موصوف، در مراحل دادرسی استماع نشده و محکوم علیه از حق جرح آنان(ماده ۱۶۸ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری) محروم شده و چنین امری موجب پذیرش اظهارات آنان در تحقیقات مقدماتی به عنوان شهادت و گواهی و نتیجتا احراز بزه­کاری محکوم ­علیه شده است؛ بنابراین به لحاظ انطباق درخواست با بندهای ۵ و ۶ ماده ۲۷۲ قانون اخیر قرار قبولی آن صادر و به استناد ماده ۲۷۴ همان قانون رسیدگی مجدد به اتهام محکوم علیه را به شعبه دیگر دادگاه تجدیدنظر استان ... محول می نماید.

شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

جواد اسلامی - حسن قاسمی