رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۰۹۲۰۰۳۸۶
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۱۱/۲۱
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۷ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن
قاضی	حسین انتظاری سیدعباس بلادی

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره قتل به اعتقاد مهدورالدم بودن: صرف اعلام متهم به اعتقاد در مهدورالدم بودن مقتول موجب سقوط قصاص نیست؛ ولی چنانچه برای دادگاه به هر نحوی ثابت گردد که قاتل بر اساس چنین اعتقادی، مرتکب جنایت شده است، قصاص منتفی می گردد.

رأی خلاصه جریان پرونده

به موجب دادنامه شماره ۸۰۰۱۰۵-۱۳۹۰/۱۱/۰۶ صادره از شعبه دوم دادگاه کیفری استان ... در خصوص اتهام آقای ج. مبنی بر قتل عمدی مرحوم الف. به وسیله کارد با حصول علم بر مجرمیت متهم، وی را به قصاص نفس محکوم کرده است و در خصوص اتهام خانم الف.ب. دایر به ارتکاب زنا با شرایط احصان با مقتول الف. اتهام را ثابت ندانسته و حکم بر برائت وی صادر نموده است. لکن عمل وی را رابطه نامشروع تشخیص داده و او را به تحمل ۹۹ ضربه شلاق تعزیری محکوم کرده و در مورد اتهام الف. دایر بر ارتباط نامشروع با الف.ب. به لحاظ فوت وی، قرار موقوفی تعقیب صادر نموده است(صفحه ۴۳۹-۴۴۲). آقای ج. به وسیله وکلای خود و اولیای دم مرحوم الف. نیز توسط وکیل خویش از این رأی تجدیدنظرخواهی کرده اند که پرونده به دیوان عالی کشور ارسال و رسیدگی به این شعبه(شعبه هفتم دیوان عالی کشور) ارجاع گردیده است که این شعبه پس از تنظیم گزارش مبسوط که نیاز به تکرار ندارد به موجب دادنامه شماره ۰۰۹۱-۱۳۹۲/۰۲/۱۰ اولا: در خصوص تجدیدنظرخواهی آقای ج. با توجه به این که محکوم علیه و وکلای وی ادعای مهدورالدم بودن متهم را داشته اند و از سوی دیگر علت فوت مقتول نیز به درستی مشخص نیست، رأی صادره را نقض و پرونده را جهت رفع نقص و تکمیل تحقیق به همان شعبه صادرکننده رأی اعاده نموده است. ثانیا: در خصوص تجدیدنظرخواهی اولیای دم مرحوم الف. نسبت به صدور حکم برائت خانم الف.ب. از اتهام ارتکاب زنای محصنه تجدیدنظرخواهی را موجه ندانسته و رأی بدوی را ابرام نموده و متذکر گردیده است که قرار منع تعقیب صادره در مورد اتهام ارتکاب قتل عمد از سوی الف.ب. قرار مزبور باید به اولیای دم ابلاغ شود(صفحه ۴۷۲ به بعد). شعبه دوم دادگاه تجدیدنظر(کیفری استان) در تاریخ ۱۳۹۲/۰۳/۰۵ دستور ابلاغ قرار منع تعقیب و استعلام از پزشکی قانونی در مورد تعیین علت فوت مرحوم را صادر نموده است (صفحه ۴۸۰) که سه تن از پزشکان قانونی در خصوص استعلام به عمل آمده چنین اظهارنظر کرده اند:(در خصوص متوفی الف. آلت جارحه بعد از ایجاد جراحت بالای ترقوه چپ بعد از عبور از پشت ترقوه با طی مسیری به سمت پایین وارد فضای جنب سمت چپ شده و منجر به بریدگی قسمت فوقانی ریه و عروق اصلی فضای میانی قفسه سینه شده است جراحت مذکور، نوعا کشنده محسوب می شود(صفحه ۴۸۶). قرار منع تعقیب مزبور نیز به اولیای دم ابلاغ شده(صفحه ۴۹۰،۴۹۱). حسب گواهی دفتر نسبت به آن اعتراض به عمل نیامده است(صفحه ۴۹۳). دادگاه دستور تعیین وقت و دعوت طرفین را صادر نموده است(صفحه ۴۹۵). جلسه دادگاه در تاریخ ۱۳۹۲/۱۰/۲۲ تشکیل گردیده، ابتدا نماینده محترم دادستان تقاضای مجازات متهم را نموده است، سپس والدین مقتول تقاضای قصاص قاتل فرزند خود را کرده اند. وکیل اولیای دم نیز اظهار داشته: دفاعیات به شرح لوایح قبلی است. دادگاه به متهم، اتهامش مبنی بر مباشرت در قتل عمدی مرحوم الف. را تفهیم کرده، اظهار داشته است: قبول دارم این کار را کردم وقتی وارد منزل شدم آن صحنه را دیدم و خانمم را آشفته دیدم مقتول را داخل کمد دیدم و اتفاقی که نباید می افتاد افتاد یعنی کارد را از داخل آشپزخانه گرفته رفتم دوباره داخل اتاق که پسره تا دم درب آمد همان جا با چاقو به کتف مقتول زدم یک ضربه زدم. من ۹ یا ۱۰ سال با این خانم زندگی کردم وقتی داخل خانه آمدم خانم را نیمه عریان دیدم و وقتی از خانه بیرون می رفتم خانمم به این صورت نبود. دادگاه از همسر متهم سؤال کرده: آیا متهم کارد را در دست شما قرار داد؟ جواب داده است: خیر می خواست بیاید کارد را در دست من قرار دهد که من دست هایم را بردم شستم. آقای وکیل متهم نیز به دفاع از وی پرداخته و گفته است به اعتقاد موکل مبنی بر مهدورالدم بودن مرحوم اشاره نموده ایم(صفحه ۵۱۸). از متهم آخرین دفاع اخذشده، اظهار داشتهاست: روزی که اتفاق افتاد اعتقادم این بود که این آقا باید در خانه ام کشته می شد. وکیل متهم نیز از وی دفاع کرده و گفته است: خانم ب. صراحتا به حضور مقتول و عمل به عنف وی اشاره کرده است(صفحه۵۲۰). دادگاه ختم رسیدگی را اعلام و طبق دادنامه شماره ۷۸۰۰۱۱۲-۱۳۹۲/۱۱/۰۶ در خصوص اتهام آقای ج. مبنی بر قتل عمد مرحوم الف. بنا به دلایل احصایی ازجمله مشاهده مقتول در خانه متهم درحالی که خانم الف.ب. نیمه عریان بوده است متهم را مستحق قصاص ندانسته و با توجه به بند ث ماده ۳۰۲ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و قسمت اخیر ماده ۳۰۳ همان قانون و ماده ۶۱۲ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ متهم را به پرداخت دیه کامل مرد مسلمان به علاوه یک سوم دیه کامل از حیث وقوع قتل در ماه حرام ذی القعده از باب تغلیظ در حق اولیای دم مرحوم الف. و به تحمل پنج سال حبس تعزیری با احتساب ایام بازداشت قبلی محکوم کرده است( صفحه ۵۲۲،۵۲۳). آقای م. در تاریخ ۱۳۹۲/۱۲/۲۷ اعلام نموده چون موکلین(اولیای دم) تابه حال در مورد اعتراض یا عدم اعتراض اتخاذ تصمیم ننموده اند، جهت حفظ حقوق ایشان فعلا اعتراض می شود و متعاقبا لایحه اعتراضیه تقدیم می گردد(صفحه ۵۳۰). خانم ز. مادر مرحوم الف. نیز طی لایحه ای به حکم صادره اعتراض کرده و عامل اصلی فساد را الف.ب. دانسته است(صفحه ۵۳۶). م.ط. نیز به وکالت از سوی محکوم علیه فقط تقاضای ارسال پرونده به دیوان عالی کشور را کرده لکن درخواست تجدیدنظر ننموده است(صفحه ۵۴۴). پرونده به دیوان عالی کشور ارسال، رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است. مشروح لایحه مربوطه به هنگام شور قرائت می شود.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

در خصوص تجدیدنظرخواهی م. وکیل پایه یک دادگستری به وکالت از طرف اولیای دم مرحوم الف. نسبت به دادنامه تجدیدنظر خواسته که به موجب آن آقای ج. به اتهام قتل عمدی مرحوم الف. به پرداخت دیه و تحمل حبس محکوم گردیده و قصاص نفس وی منتفی اعلام شده است؛ با عنایت به مجموع محتویات پرونده و استدلال این شعبه(شعبه هفتم دیوان عالی کشور) در دادنامه شماره ۰۰۹۱-۱۳۹۲/۰۲/۱۰ که در مقام نقض حکم قصاص متهم به عمل آمده است و نظر به استدلال شعبه محترم دوم دادگاه کیفری استان ... در صدور دادنامه تجدیدنظرخواسته و این که وکلای اولیای دم و خانم ز.(مادر مقتول) نیز در لایحه اعتراضیه خویش مطلب جدید و قابل توجهی بیان ننموده اند، لذا ایرادی اساسی ازنظر شکلی و ماهوی بر دادنامه معترض عنه وارد نیست و با رد تجدیدنظرخواهی اولیای دم مقتول و آقایان وکلای ایشان مستندا به بند الف ماده ۲۶۵ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری دادنامه تجدیدنظرخواسته تأیید و ابرام می گردد. توضیحا از سوی محکوم علیه یا وکیل او اعتراضی به عمل نیامده، شعبه با تکلیفی در این خصوص روبرو نیست.

شعبه ۷ دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

حسین انتظاری - سید عباس بلادی