رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره مصداق لزوم برخورداری متهم از وکیل

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۲۵۰۰۲۱۳۳
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۱۲/۱۶
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۳۵ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	مصداق لزوم برخورداری متهم از وکیل
قاضی	سیدرضا سیدکریمی رحمت اله احمدی

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره مصداق لزوم برخورداری متهم از وکیل: در مواردی که مجازات اتهام انتسابی حبس ابد است، متهم باید از وکیل برخوردار باشد.

رأی خلاصه جریان پرونده

محتویات پرونده دلالت دارد شعبه چهلم دادگاه عمومی مجتمع قضایی ویژه ... در ادامه رسیدگی به پرونده آقای ف. به اتهامات متعدد شانزده نفر ازجمله به اتهامات آقای غ. رسیدگی کرده و طی دادنامه شماره ۲۳۸۰- ۷۵ ضمن صدور حکم مقتضی در مورد سایر متهمین، نام­برده را به اتهام مشارکت در باند و شبکه اختلاس از بانک ... و تحصیل مبلغ سه میلیارد و یک میلیون و پانصد هزار ریال و ایراد خسارت به مبلغ نه صد و هشتادوپنج میلیون و نه صد و چهل ویک هزار و شش صد و پنجاه وهشت ریال به استناد ماده چهار قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری و ماده یک قانون نحوه وصول مطالبات بانک ها مصوب ۱۳۶۸/۱۰/۰۵ و بخشنامه شماره ۲۳۴- ۱۳۷۴/۰۱/۲۷ بانک مرکزی، به تحمل حبس ابد و استرداد وجوه حاصله و خسارت وارده به بانک و پرداخت جزای نقدی به مبلغ سه میلیارد و یک میلیون و پانصد هزار ریال و به اتهام جعل اسناد رسمی و عادی و اسناد بانکی و امضاء و مهر مسئولین و استفاده از سند مجعول، به استناد مواد ۲۱ و ۲۶ و ۲۸ و ۲۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ به تحمل ده سال حبس و پنجاه ضربه شلاق محک.م نموده است. همچنین وی را به اتهام ورود و خروج غیرقانونی با مدارک مجعول به استناد ماد ۳۵ و ۳۸ قانون گذرنامه به تحمل یک سال حبس و به اتهام کلاهبرداری از آقای ف. به مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال به استناد ماده یک قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به تحمل پنج سال حبس و سی ضربه شلاق و استرداد مبلغ چهار میلیارد و پانصد میلیون ریال به بانک ... بابت بدهی آقای ف. و با رعایت ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی به پرداخت یک میلیارد ریال جزای نقدی محکوم نموده است. متهمین نسبت به رأی صادره اعتراض ننمودند و اما سرپرست مجتمع قضایی ویژه ... به شرح نظریه مورخ ۱۳۷۵/۰۹/۱۰ در خصوص محکومیت آقای غ. و چهار نفر متهم دیگر وقوع اشتباهاتی را متذکر شده و رئیس شعبه چهلم دادگاه عمومی ... قسمت هایی از موارد تذکر را پذیرفته و پرونده در اجرای ماده ۱۸ قانون تشکیل دادگاه های عمومی و انقلاب به دیوان عالی کشور ارسال و شعبه نهم دیوان عالی کشور طی دادنامه شماره ۹۲/۹ – ۱۳۷۶/۰۴/۲۹ به استناد بند دو ماده ۱۸ قانون اخیرالذکر قسمت های مورد تذکر سرپرست مجتمع قضایی ویژه ... را در مورد پنج نفر از متهمین نقض نموده و پرونده جهت رسیدگی مجدد به محاکم عمومی ... ارسال شده است. شعبه بیست و ششم دادگاه عمومی ... به عنوان دادگاه مرجوع الیه برابر دادنامه شماره۶۹۱- ۱۳۷۶/۰۷/۲۳ با حذف مجازات شلاق از مجازات های مورد محکومیت متقاضی از بابت کلاهبرداری، سایر مجازات های تعیین شده درباره ایشان را لازم الاجرا اعلام و نسبت به تذکرات راجع به چهار نفر دیگر نیز حکم مقتضی صادر نموده است. ضمنا آقای غ. به تنهایی به جبران خسارت وارده به بانک محکوم شده بود که شعبه ۲۶ دادگاه عمومی ... طی همین رأی سه نفر متهم دیگر را به اتفاق نام­برده متضامنا به جبران ضرر و زیان مورد ادعای بانک محکوم کرده است. با توجه به نوع اتهامات متقاضی و مجازات های تعیین شده و مفاد آرای صادره به شرح فوق و مطالب مندرج در لوایح متقاضی و وکیل وی و ضرورتا پرونده محاکماتی مطالبه پس از وصول آن ملاحظه می شود حسب اوراق ۲۶۴ و ۲۶۵ جلد ۵۲ پرونده تذکرات سرپرست مجتمع ویژه قضایی ... به ریاست محترم شعبه ۴۰ دادگاه عمومی ... در رابطه با متقاضی: ۱- مقرر نبودن مجازات شلاق در ماده یک قانون مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری؛ ۲- تضامنی بودن جبران خسارت وارده به بانک توسط متقاضی و سه نفر متهم دیگر که تذکر اول موردقبول شعبه ۴۰ دادگاه عمومی ... قرار گرفته و النهایه شعبه ۲۶ دادگاه عمومی.. . در هر دو مورد به شرح فوق رأی صادر نموده است؛ ۳- آقای غ. قبلا یک بار نسبت به دادنامه های شماره ۷۵/۲۳۸۰ و ۶۹۱- ۱۳۷۶/۰۷/۲۳ صادره از شعبه چهلم و بیست و ششم دادگاه های عمومی ... درخواست اعاده دادرسی نموده که شعبه سوم تشخیص دیوان عالی کشور طی دادنامه شماره۳۱۹/۳- ۱۳۸۸/۰۲/۲۲ درخواست ایشان را مردود دانسته است و مشارالیه مجددا با تقدیم لایحه ای از زندان که حین شور قرائت خواهد شد از ریاست محترم دیوان عالی کشور تقاضای اعاده دادرسی کرده که پرونده جهت رسیدگی به این شعبه ارجاع گردیده است. متعاقب ارجاع پرونده به این شعبه ع. به وکالت از نام­برده لایحه ای تقدیم نموده است.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

درخواست اعاده دادرسی محکوم ­علیه آقای غ. با وکالت بعدی ع. نسبت به آن قسمت از دادنامه شماره ۷۵/۲۳۸۰ صادره از شعبه ۴۰ دادگاه عمومی مجتمع قضایی ویژه ... و دادنامه شماره ۶۹۱- ۱۳۷۶/۰۷/۲۳صادره از شعبه ۲۶ دادگاه عمومی ... که نام­برده به اتهام مشارکت در باند و شبکه اختلاس از بانک ... به استناد ماده چهار قانون تشدید مجازات مرتکبین ارتشاء و اختلاس و کلاهبرداری به حبس ابد و پرداخت جزای نقدی و استرداد وجوه حاصله و خسارت وارده به بانک محکوم گردیده، وارد بوده و درخور پذیرش است؛ زیرا صرف نظر از این که محکومیت وی به مجازات های مذکور بدون حضور وکیل بوده درحالی که حسب رأی شماره ۱۵ مورخ ۱۳۶۳/۰۶/۲۸ هیئت عمومی دیوان عالی کشور مداخله وکیل در محاکم کیفری و در مواردی که مجازات اصلی آن جرم اعدام یا حبس ابد باشد، ضرورت قانونی داشته است. همچنین قطع نظر از این که رأی صادره علی رغم مجازات های سنگین ازجمله حبس ابد، به لحاظ عدم اعتراض محکوم ­علیه در مرحله بدوی قطعیت یافته و گذشته از این که به لحاظ همکاری متقاضی در ایام بازداشت به رعایت ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی استناد شده ولی تخفیفی در مجازات های حبس وی صورت نگرفته است؛ علی ای حال نظر به این که مستفاد از مواد ۴ و ۵ قانون مذکور مجازات اختلاس مربوط به اعمال ارتکابی افراد مندرج در ماده اخیرالذکر بوده و مجازات اختلاس و یا شرکت در باند و شبکه اختلاس برای متقاضی که دارای شغل آزاد بوده و ازجمله اشخاص مذکور در ماده فوق نبوده، متناسب نیست بلکه عمل ارتکابی ایشان از این بابت حسب مورد عنوان مجرمانه دیگری از قبیل تحصیل مال از طریق نامشروع و غیره دارد که باید به مجازات آن محکوم شود. لذا مجازات حبس ابد برای متقاضی ازنظر این شعبه متناسب نبوده و از این حیث درخواست با بند ۶ ماده ۲۷۲ قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری منطبق تشخیص، ضمن تجویز اعاده دادرسی مستندا به ماده ۲۷۴ قانون اخیرالذکر رسیدگی مجدد تنها در این خصوص به یکی از شعب هم عرض دادگاه صادرکننده آرای مورد درخواست اعاده دادرسی در ... ارجاع می گردد. و اما در سایر موارد محکومیت درخواست متقاضی با هیچ یک از بندهای ماده ۲۷۲ قانون مرقوم انطباق ندارد و رد می شود.

شعبه ۳۵ دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

سید رضا سید کریمی - رحمت اله احمدی