رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره نحوه صدور حکم به تعلیق مجازات

شماره دادنامه	۹۳۰۹۹۷۰۹۱۰۵۰۰۲۰۶
تاریخ دادنامه	۱۳۹۳/۰۶/۱۲
نوع رأی	رأی شعبه
نوع مرجع	شعبه دیوان عالی کشور
شعبه	شعبه ۳۲ دیوانعالی کشور
گروه رأی	رای کیفری
موضوع	نحوه صدور حکم به تعلیق مجازات
قاضی	رضا فرج اللهی علی علیا

رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره نحوه صدور حکم به تعلیق مجازات: در صورتی که دادگاه حکم به تعلیق مجازات صادرنماید، مکلف است مدت تعلیق را ذکر کند.

رأی خلاصه جریان پرونده

کارمند رتبه ۱۳ ج.ب. به اتهام اختلاس وجوه دولتی و جعل اسناد دولتی تحت تعقیب دادسرای نظامی قرار گرفته است. بدین توضیح: نام­برده معاون مالی اداری ... بوده، با شیوه های مختلف و با دسترسی که به رمز عبور کلیه رایانه های کارکنان جمعی امور مالی داشته به راحتی به اسناد مالی وارد می شده و بر حسب اقتضاء و با ایجاد تغییراتی در اسناد بعضی یا کل وجوه آن ها را به نفع خود برداشت می کرد. وی به دو شیوه در وجوه دولتی یا در اختیار دولت دخل و تصرف می کرده است: در شیوه اول، از محل فروش های فاقد فاکتور چک ها را وصول و به حساب خود واریز می کرده و در شیوه دوم، از محل بستانکاری شرکت ها که در مورد مطالبات خود ادعایی نداشته اند، وجوه مورد مطالبه آن ها را با امضاء صاحبان اصلی صادر و وجه آن ها را برداشت می کرده است. وی در تحقیقات معموله به برداشت مبلغ ۷۸۵/۴۹۰/۲۳۳/۵ ریال و جعل در اسناد به منظور سوءاستفاده به مبلغ ۷۲۴/۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال اعتراف کرده و قبل از دستگیری مبلغ ۵۶۰/۴۵۱/۲۸۲ ریال به حساب شاکی واریز کرده است. مواردی که متهم برداشت کرده عبارتست از: ۱ مبلغ ۲۷۴/۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال چک شرکت ... در وجه...... را برداشت کرده و آن را به حساب پیمانکار ن. منظور نموده و اقدام به برداشت آن از محل فروش خودروهای مزایده ای به ن. و بعد از تبدیل چک های مذکور به چند چک بین بانکی در بانک ... آن ها را به حساب شخصی خود واریز کرده است. ۲ چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۱۰ به مبلغ ۰۰۰/۰۰۰/۰۰۰/۱ ریال متعلق به ن. (برنده مناقصه خرید خودروهای فرسوده) که در وجه شاکی صادر شده نقد کرده و در بانک ... طی سه فقره چک (به نام ر. و ع.) به نفع خود برداشت کرده است. ۳ سه فقره چک به مبالغ ۵۵۰/۰۰۰/۰۰۰ و ۲۰۰/۰۰۰/۰۰۰ میلیون و ایضا ۲۰۰/۰۰۰/۰۰۰ و ۱۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال از حساب شماره ... الف.پ. که در وجه شاکی صادر شده تحویل غ.غ. (پسر دایی خود) کارمند بانک... داده و ایشان آن ها را نقد و به حساب وی واریز کرده است. ۴ برداشت مبلغ ۵۳۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال از وجوه پرداختی شرکت شن و ماسه ... که به صورت چک های خرد مشتریان بوده و به نام شاکی صادر شده نقد کرده و وجوه آن را تصاحب کرده است. ۵ چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۱۰/۰۴ به مبلغ /۴۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به شرکت ... که از محل مازاد پرداختی دو فقره چک آن شرکت به شاکی بوده را برداشت و بعد از پشت نویسی تبدیل به چک بین بانکی نموده و به نفع خود برداشت کرده است. ۶- چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۰۶/۲۰ به مبلغ /۴۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به پروژه .... که در وجه شاکی صادر شده را برداشت و بعد از تبدیل به چک بین بانکی به جای ثبت در حساب درآمدی شاکی به نفع خود برداشت کرده است. ۷- وی اعتراف کرده که مبلغ ۶۶۷/۹۸۱/۶۱۸ ریال از چک های (خرد مشتری) شرکت شن و ماسه ... که بابت بدهی شاکی تحویل گردیده برداشت کرده است. ۸- نام­برده مبلغ ۴۱۰/۵۵۴/۶۰۱ ریال وجه شاکی مربوط به حساب آقای ع.س. (الف.ع.) طی سه فقره چک نقد کرده و تبدیل به دو فقره چک بانکی به مبلغ ۳۱۰/۵۵۴/۶۰۱ و ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال نموده و به حساب خود را بانک های ص. و پ. واریز کرده است. ۹- واریز وجوه چهار فقره چک مربوط به شن و ماسه .. به مبلغ ۴۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به حساب خود و برداشت آن. ۱۰- مهرکردن چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۰۲ به مبلغ ۶۴۰/۰۰۰ /۳۷۶ ریال متعلق به شرکت ... به مهر شاکی و تبدیل آن به چک بین بانکی و واریز وجه به حساب شخصی خود. ۱۱- برداشت مبلغ ۱۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال به صورت کارت هدیه از چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۱۲/۱۳ به مبلغ /۳۰۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به پروژه ... که در وجه شاکی صادر شده است . ۱۲- تبدیل چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۱۱/۱۰ به مبلغ /۲۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به ن. که از محل خرید خودروهای فرسوده در وجه شاکی صادر شده به چک بین بانکی و برداشت وجه آن به نفع خود. ۱۳- تصاحب مبلغ ۲۰۱/۷۱۴/۵۰۰ ریال مربوط به سند عطف ... با سندسازی و تسویه حساب اجاره مغازه ها به مبلغ ۱۵۱/۷۱۴/۵۱۰ ریال بدهی شرکت ... و اعمال /۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال بدهی. ۱۴- دریافت مبلغ ۱۴۹/۱۸۸/۴۵۹ ریال اجاره منازل سازمانی کارکنان فرمانداری ... و تصاحب آن به نفع خود. ۱۵- صدور یک فقره چک به شماره ... در تاریخ ۱۳۸۸۷/۱۲/۲۶ به مبلغ /۱۰۹/۲۷۰/۰۰۰ ریال از محل طلب شرکت ... (که آن را پیگیری ننموده) در وجه پسردایی خود به نام غ. و نقد کردن آن و واریز وجه مربوطه به حساب خود. ۱۶- برداشت وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۰۶/۱۹ به مبلغ /۹۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به پروژه .... که در وجه شاکی صادر شده از طریق مهر کردن آن و پشت نویسی و واریز وجه آن به حساب شخصی خود. ۱۷- ایضا برداشت وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۹۰/۰۶/۱۹ به مبلغ /۸۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال متعلق به پروژه .... که در وجه شاکی صادر شده از طریق مهر کردن آن و پشت نویسی و واریزآن به حساب شخصی خود. ۱۸- برداشت چک شماره ... مورخ ۱۳۸۸/۰۲/۰۴ به مبلغ /۷۷/۰۰۰/۰۰۰ ریال مربوط به شن و ماسه که از محل فروش به شاکی تحویل شده بعد از مهر کردن از طریق پسردایی خود (غ.غ.) و واریز وجه نقد آن به حساب شخصی خود. ۱۹- سه فقره چک به مبالغ ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ و ۱۵/۰۰۰/۰۰۰ و ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال جمعا به مبلغ /۶۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال که پیمان کاران طرف قرارداد به نام ... صادر کرده اند، بعد از مهر نمودن به مهر معاونت مالی شاکی توسط پسردائیش از بانک ... نقد کرده و وجوه آن ها و به حساب شخصی خود واریز کرده است. ۲۰- دریافت وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۸۹/۰۳/۲۵ به مبلغ /۴۱/۵۹۸/۹۵۰ ریال از حساب مشتریان متفرقه شاکی توسط کارمند ع. و واریز وجه آن به حساب خود. ۲۱- دریافت وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۸۹/۱۲/۰۷ به مبلغ ۴۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال صادره از حساب ... شاکی در وجه شرکت ... توسط کارمند ع. برداشت وجه آن. ۲۲- مبلغ ۴۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال از محل پرداخت چک اول پیمان کار مهمان سرای شاکی را به حساب شخصی خود واریز کرده است. ۲۳- مبلغ /۲۶/۰۸۶/۰۰۰ ریال وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۸۹/۱۰/۱۹ را که بابت تسویه حساب کارکنان صادر شده را بعد از نقد کردن توسط کارمند ع. به نفع خود برداشت کرده است. ۲۴- مبلغ ۲۵/۰۰۰/۰۰۰ ریال وجه چک شماره ... را ازحساب شاکی بابت تسویه حساب بدهی دامپروری .. بعد از پشت نویسی به یکی دیگر از حساب های شاکی واریز و وجه آن را بابت تسویه حساب سه نفر از دوستان خود در محل کار منظور و مبالغ مذکور را نقدا از آن دریافت کرده است. ۲۵- مبلغ ۲۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال بدهی مساعده دو نفر از کارکنان شاکی را از محل واریزهای متفرقه تسویه کرده و وجه آن را به صورت نقدی از دو نفر مذکور دریافت و تصاحب کرده است. ۲۶- مبلغ ۱۷/۰۴۴/۷۲۵ ریال وجه چک شماره ... مورخ ۱۳۸۹/۰۹/۰۲ صادره از حساب ... که بابت تسویه حساب پیمان کاران صادر شده، به نفع خود برداشت کرده است. متهم در شعبه بازپرسی به یکایک موارد برشمرده شده اقرار کرده است. از کارمند ع. و غ.غ. تحقیق شده، وصول مبالغ چک های مورد بحث از بانک و تحویل وجه آن به متهم را پذیرفته اند. پرونده با صدور قرار مجرمیت و کیفرخواست به دادگاه ارسال و به شعبه ۴ ارجاع شده است. دادگاه در تاریخ ۱۳۹۲/۱۰/۳۰ با حضور متهم و نماینده دادستان تشکیل جلسه داده ابتدا کیفرخواست توسط معاون دادستان قرائت شده، به متهم اختلاس مبلغ ۱۶۱/۲۲۰/۵۳۷/۶ ریال و جعل اسناد مالی اعلام شده، اظهار نموده اختلاس را قبول دارد، ولی اتهام جعل را قبول ندارد، چون جعلی انجام نداده است و افراد خودشان امضاء می کرده اند. از وی سئوال شده: شما مگر مبالغی را جابه جا نکرده اید؟ پاسخ داده است: من مبلغ ۴۵/۰۰۰/۰۰۰ تومان را به نام بستان کاری ... ثبت می کردم، به نام بستان کاری ... و در سیستم مالی ثبت کردم و در سیستم مالی این جوری ثبت شده و مبلغ ۱۲۵/۰۰۰/۰۰۰ تومان را به جای این که به نام شرکت ... ثبت شود به نام خریدار خودرو آقای ن. ثبت شد و یک مبلغ فاکتور ۹۰/۰۰۰/۰۰۰۰ ریال بود به ۳۵۰/۰۰۰/۰۰۰ ریال تغییر دادم و الباقی مبلغ ۵۵۰/۰۰۰/۰۰۰ را در سال ۱۳۹۰ یعنی یک سال بعد ثبت کردم. (وی اعتراف کرده است که از پیمان کارانی که طلب از شاکی داشته اند استعلام می کرده، موقعی که مطمئن می شده آن ها دنبال طلب خود نیستند و خیالش راحت می شده توسط نماینده مالی در وجه خودش انتقال داده می شد) و پشت چک ها را امضاء می کرده و نماینده مالی به جای گیرندگان امضاء صوری می کرده، چک را تبدیل به پول می نموده و وجه آن را برداشت می کرده است. وی شیوه صدور و دریافت چک ها را این گونه توضیح داده است که نصف آن ها را خود وی به جای افراد ذی نفع امضاء می کرده و نصف دیگر را به نماینده امور مالی می داده که تحت امر وی بوده و به جای گیرندگان واقعی امضاء می کرده و چک پشت نویس و منتقل به حامل می شده و به این طریق وجه آن را دریافت می کرده است. وی اظهار نموده: نماینده امور مالی ع.ع. از ماهیت موضوع بی اطلاع بوده به او می گفته: پولی را برای هزینه (م.) می خواهیم و مجوز نداریم و در صنعت هزینه می شود. و ع. وجه چک ها را وصول می کرده و به او می داده است و در گاوصندوق نگه داری می کرده تا به موقع هزینه شود، کارشناس مبلغ مورد اختلاس را ۱۶۱/۲۲۰/۵۳۷/۶ ریال اعلام کرده است. در جلسه دوم دادگاه که از وی به تفصیل تحقیق شده ضمن پاسخ گویی به سئوالات دادگاه موارد مورد اختلاس را به صورت جزئی بیان کرده است. دادگاه در خاتمه رسیدگی با توجه به گزارش های واصله از حفاظت و اطلاعات ...، ملاحظه تصاویر چک هایی که متهم با پشت نویسی تعدادی از آن ها توسط خود یا کارمندان دفتری یا بستگانش وجوه آن ها را از بانک های مختلف وصول کرده و چک ها متعلق به شاکی بوده و به مناسبت انجام وظیفه به وی سپرده شده بوده است، اظهارات کارمندان دفتری آقایان ع.ع. و ع.س. و پسر عمه متهم غ.غ. وصول کنندگان چک ها (اوراق ۲۱۶، ۲۱۷، ۲۲۲، ۲۲۳، ۲۳۸، ۲۳۹) اقرار متهم در کلیه مراحل رسیدگی و پذیرش نتیجه حسابرسی و استرداد کلیه وجوه اختلاس یافته در چند مرحله قبل از صدور کیفرخواست، بزه­کاری وی را احراز کرده با توجه به تاریخ ارتکاب جرم و حاکمیت قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ و اخف بودن (مناسب بودن) شرایط اعمال مقررات تعدد جرم نسبت به قانون لاحق، به استناد بند (ج) ماده ۱۱۹ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح و تبصره یک آن و مواد ۱۲۱ و ۱۳۱ ناظر بر ماده ۱۰۴ همان قانون و رعایت مواد ۲، ۵، ۷ (بند الف) این قانون و مواد ۱۸، ۲۷ و ۳۸ (بندهای (ب) تا (چ)) قانون مجازات اسلامی و اعمال کیفیات مخففه وی را از لحاظ اختلاس به تحمل دو سال و نیم حبس با پرداخت هفت میلیارد ریال جزای نقدی با اعمال تخفیف و تنزیل دو درجه بدل از خروج از نیروی های مسلح و از حیث جعل به پرداخت پنجاه میلیون ریال جزای نقدی بدل از حبس محکوم کرده است. با عنایت به این که مبلغ مورد اختلاس را قبل از صدور کیفرخواست مسترد نموده است به استناد ماده ۱۲۲ قانون مجازات جرایم نیروهای مسلح تمام مجازات حبس را (بدون تعیین مدت تعلیق) معلق و وی را از پرداخت جریمه نقدی معاف کرده است، دادنامه در تاریخ ۱۳۹۳/۰۲/۰۲ به وی ابلاغ شده طی لایحه ای که عمدتا بر محور عدم جعل اسناد و فقدان سوءنیت مبتنی است، تقاضای تجدیدنظر کرده است. پرونده به دفتر دیوان عالی کشور ارسال و به این شعبه ارجاع شده است.

رأی شعبه دیوان عالی کشور

اعتراض محکوم علیه متضمن مطلبی نیست که مستندات و مبانی رأی دادگاه را مخدوش نماید، دادنامه از حیث انطباق موضوع با قانون و رعایت اصول دادرسی فاقد منقصت است. اعتراض وی را مردود اعلام، دادنامه معترض علیه را طبق بند یک ماده ۵ قانون تجدید نظر آراء دادگاه ها مصوب مرداد ماه ۱۳۷۲ ابرام می نماید. با توجه به این که دادگاه مدت تعلیق مجازات را تعیین نکرده پرونده به دادگاه صادرکننده رأی ارسال شود که در این مورد رأی اصلاحی صادر نماید.

شعبه ۳۲ دیوان عالی کشور - رئیس و عضو معاون

رضا فرج اللهی - علی علیا