رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه شماره ۹۷۳۷۴۹/۹۵ مورخ ۸/۱۲/۱۳۹۵ مدیریت بیمه های اشخاص بیمه ایران

رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه شماره ۹۷۳۷۴۹/۹۵ مورخ ۸/۱۲/۱۳۹۵ مدیریت بیمه های اشخاص بیمه ایران

مرجع صادر کننده	هیأت تخصصی دیوان عدالت اداری
موضوع	ابطال بخشنامه شماره ۹۷۳۷۴۹/۹۵ مورخ ۸/۱۲/۱۳۹۵ مدیریت بیمه های اشخاص بیمه ایران
کلاسه پرونده	ه ع ۹۶/۴۹۶،  ۹۶/۸۲۴،  ۹۶/۷۵۷ و ۹۷/۱۶۶۶
تاریخ رأی	چهارشنبه ۲۰ آذر ۱۳۹۸
شماره دادنامه	۶۰۸ - ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۶۰۵

هیات تخصصی اقتصادی مالی

شماره پرونده:ه ع ۹۶/۴۹۶، ۹۶/۸۲۴، ۹۶/۷۵۷ و ۹۷/۱۶۶۶ شماره دادنامه : ۶۰۸ الی۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۶۰۵ تاریخ : ۲۰/۹/۹۸

شاکی : آقای محمدرضا امجدی پور، خانم ها سیده سهیلا هاشمی و اقدس رهایی و آقای محمدعلی میرانی

طرف شکایت : شرکت سهامی بیمه ایران

موضوع شکایت و خواسته : ابطال بخشنامه شماره ۹۷۳۷۴۹/۹۵ مورخ ۸/۱۲/۱۳۹۵ مدیریت بیمه های اشخاص بیمه ایران

متن مقرره مورد شکایت

موضوع : مالیات بر ارزش افزوده و تغییر شناسه اقساط در بیمه نامه های عمر دارای ذخیره

با سلام و احترام

با هدف شفاف سازی و ارائه خدمات مناسبتر به بیمه شدگان بیمه های زندگی، بدینوسیله تغییرات انجام شده در نحوه دریافت مالیات بر ارزش افزوده و تعیین شناسه پرداخت اقساط بیمه نامه های عمر دارای ذخیره به شرح زیر به اطلاع می رسد:

الف. محاسبه و دریافت مالیات بر ارزش افزوده:

با توجه به اینکه محاسبه و دریافت مالیات بر ارزش افزوده معوق بیمه گذاران در بیمه نامه های عمر دارای ذخیره (زندگی مان، جامع زندگی، کودکان و نوجوانان و...) پیش از این از مبالغ ارزش بازخرید بیمه نامه ها در زمان بازخرید، دریافت وام، استرداد سرمایه و... کسر می گردید و این موضوع موجب بروز ابهام و پرسش برای بیمه گذاران محترم گردیده بود، لذا از تاریخ شنبه ۱۴/۱۲/۹۵ مالیات بر ارزش افزوده حق بیمه های پرداخت شده بیمه نامه های عمر دارای ذخیره، در اولین قسط دفترچه بعدی حق بیمه هر بیمه گذار محاسبه و منظور خواهد گردید. با توجه به اینکه مالیات بر ارزش افزوده اکثر بیمه گذاران از ابتدای صدور بیمه نامه ها (سال ۱۳۹۲) از آنان دریافت نگردیده لذا ضروری است با توجه به اینکه مبلغ مالیات معوقه مذکور طی دو قسط در دفترچه جدید حق بیمه آنان لحاظ خواهد شد، مراتب را حتما به بیمه گذاران ابلاغ نمایند. بدیهی است وظیفه ارائه توضیح و توجیه بیمه گذاران محترم برعهده شبکه فروش و نمایندگان مربوطه خواهد بود. لازم به بیان است مالیات مذکور صرفا به آن بخش از حق بیمه پرداختی بیمه گذاران که بابت پوشش خطر فوت و پوششهای تکمیلی از آنان دریافت می شود تعلق گرفته و بابت کل حق بیمه پرداختی بیمه نامه نمی باشد. همچنین آن دسته از بیمه گذاران بیمه نامه های مذکور که تا تاریخ اجرای بخشنامه نسبت به اخذ وام برای بیمه نامه های خود اقدام نموده باشند، با توجه به اینکه مالیات معوق مربوطه پیش از این از وام پرداخت شده آنان کسر گردیده است، صرفا بابت اقساط پرداخت شده حق بیمه در فاصله زمانی تاریخ دریافت وام و تاریخ صدور دفترچه جدید مالیات معوق پرداخت خواهند نمود.

ب. یکتاشدن شناسه اقساط دفترچه های حق بیمه و وام:

از دیگر سو به منظور رفع مشکل بیمه گذاران در پرداخت الکترونیکی اقساط حق بیمه و جلوگیری از پرداخت مکرر اقساط و امکان شناسایی قسط پرداخت شده در هر سررسید، از این پس شناسه های اقساط حق بیمه و وام به صورت یکتا (مجزا و منحصر به فرد) در هر دفترچه صادر خواهند گردید. لذا به کلیه بیمه گذاران بیمه نامه های عمر دارای ذخیره اعلام نمایید در زمان پرداخت اقساط، شناسه هر قسط را به صورت صحیح وارد و از تکرار شماره اقساط در پرداختهای خود خودداری نمایند. بدیهی است بیمه گذارانی که پیش از تاریخ اجرای این بخشنامه دفترچه دریافت نموده اند تا پایان دوره دفترچه جاری خود به همان روش گذشته و با شناسه واحد اقدام به پرداخت اقساط خواهند نمود. خواهشمند است دستور فرمایید ضمن اعلام مراتب به کلیه اعضای شبکه فروش واحدهای تابعه، حسن دقت در اجرای مفاد این بخشنامه صورت پذیرد.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت

شاکیان به موجب دادخواستهایی تقاضای ابطال مقرره مورد شکایت را مطرح کرده و در تبیین مبنای خواسته خود اعلام داشته اند:

۱. براساس ماده ۱۳۶ قانون مالیاتهای مستقیم : وجوه پرداختی بابت انواع بیمه های عمر و زندگی و از طرف مؤسسات بیمه که به موجب قراردادهای منعقده بیمه عاید ذینفع می شود، از پرداخت مالیات معاف است. و بخشنامه مورد شکایت از جهت تعیین مالیات بر ارزش افزوده درخصوص حق بیمه های پرداخت شده بیمه نامه های عمر مغایر با ماده فوق می باشد.

۲. مطابق ماده ۱ قانون بیمه : بیمه عقدی است که به موجب آن یک طرف تعهد می کند در ازاء پرداخت وجه یا وجوهی از طرف دیگر در صورت وقوع یا بروز حادثه خسارت وارده بر او را جبران نموده یا وجه معینی بپردازد. با عنایت به اینکه براساس ماده ۱۰ قانون مدنی قراردادهای خصوصی در صورتی که مخالف صریحقانوننباشد نافذ است و با توجه به اینکه برمبنای قراردادهای مربوط به بیمه عمر، پرداخت مالیات بر ارزش افزوده جزء تعهدات بیمه گذار نمی باشد؛ لذا بخشنامه مورد شکایت به دلیل ایجاد تغییر در مفاد قراردادهای بیمه عمر با مواد قانونی فوق الذکر مغایرت دارد.

۳. براساس ماده ۲۱۹ قانون مدنی : عقودی که بر طبق قانون واقع شده باشد بین متعاملین و قائم مقام آنها لازم الاتباع است، مگر اینکه به رضای طرفین اقاله یا به علت قانونی فسخ شود. با توجه به مفاد ماده فوق، بخشنامه مورد شکایت به دلیل تعیین مالیات بر ارزش افزوده نسبت به قراردادهای بیمه عمر، مفاد آنها را تغییر داده و مغایر با ماده ۲۱۹ قانون مدنی می باشد.

خلاصه مدافعات طرف شکایت

مدیریت امور حقوقی و قراردادهای شرکت سهامی بیمه ایران به موجب لایحه شماره ۴۳۰۵۷۲/۹۶ مورخ ۴/۶/۱۳۹۶ و نماینده حقوقی شرکت سهامی بیمه ایران به موجب لایحه شماره ۵۹۷۹۰۴/۹۷ مورخ ۲۳/۷/۱۳۹۷ در پاسخ به شکایت مطروحه اعلام کرده اند:

۱. شکواییه شاکیان دارای منشأ قراردادی است و طبق رأی وحدت رویه شماره ۵۹- ۳/۴/۱۳۸۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، رسیدگی به دعاوی ناشی از قراردادها در صلاحیت دیوان خارج نبوده و در صلاحیت دادگاه عمومی می باشد.

۲. مطابق مواد ۱۳۶ و ۱۳۷ قانون مالیاتهای مستقیم، موارد معافیت بیمه های عمر از مالیات به صورت روشن مشخص شده و مالیات بر ارزش افزوده جزء مالیاتهای غیرمستقیم بوده و دریافت آن مغایرتی با قانون ندارد. دریافت مالیات بر ارزش افزده مطابق نامه شماره ۴۱۰۷۵/۸۹ مورخ ۴/۱۱/۱۳۸۹ بیمه مرکزی و بخشنامه شماره ۹۲۵ مورخ ۲۹/۱/۱۳۹۰ معاون مالیات بر ارزش افزوده سازمان امور مالیاتی کشور صورت می گیرد. براساس بخشنامه اخیر، از سال ۱۳۹۰ به حق بیمه پوششهای بیمه ای بیمه نامه های عمر به جز بخش پس اندازی، مالیات بر ارزش افزوده تعلق می گیرد و این مالیات تاکنون بر این اساس دریافت شده است.

۳. شرایط بیمه نامه های عمر دارای ذخیره توسط بیمه گذار تعیین می شود و درصد مالیات بر ارزش افزوده سالانه متغیر است و محاسبه و اعلام آن به بیمه گذاران به دلیل طولانی بودن مدت قرارداد، ممکن نیست.

رای هیات تخصصی اقتصادی مالی

با مداقه در اوراق و محتوای پرونده، اولا : براساس مواد ۱ و ۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب ۱۳۸۷، کلیه ارائه دهندگان خدمات در ایران به عنوان مؤدی شناخته شده و مشمول مقررات این قانون هستند و بیمه نامه های عمر نیز در شمار معافیتهای مقرر در ماده ۱۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده قرار نگرفته اند. ثانیا : حکم مقرر در ماده ۱۳۶ قانون مالیاتهای مستقیم اصلاحی ۱۳۹۴ ناظر به معافیت بیمه های عمر و زندگی از پرداخت مالیاتهای موضوع قانون مالیاتهای مستقیم بوده و معافیت قانونی فوق، منصرف از احکام مقرر درخصوص مالیاتهای غیرمستقیم و از جمله مالیات بر ارزش افزوده می باشد. بنا به مراتب فوق، بخشنامه مورد شکایت خلاف قانون و خارج از اختیار نبوده، لذا به استناد بند ب ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ رأی به رد شکایت صادر و اعلام می کند. رأی صادره ظرف مدت بیست روز از تاریخ صدور از سوی ریاست ارزشمند دیوان یا ده نفر از قضات گرانقدر دیوان قابل اعتراض است.

دکتر زین العابدین تقوی

رئیس هیأت تخصصی اقتصادی مالی

دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 12596