رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۲۲۱ ،کلاسه پرونده: ۹۸۰۲۹۷۴)

رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره - ابطال ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۲ هیأت وزیران ۲- ابطال قسمت «تذکر مهم» ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد نا پیوسته سال ۱۳۹۸ ۳- جزء «ث» از بند (۹) بخش سوم از فصل دوم دستورالعمل جامع معافیت تحصیلی مورخ ۱/۹/۹۶ ۴- ابطال جزء «الف» بند (۲) مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ ۱۸/۱۰/۹۵

مرجع صادر کننده	هیأت تخصصی دیوان عدالت اداری
موضوع	- ابطال ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۲ هیأت وزیران ۲- ابطال قسمت «تذکر مهم» ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد نا پیوسته سال ۱۳۹۸ ۳- جزء «ث» از بند (۹) بخش سوم از فصل دوم دستورالعمل جامع معافیت تحصیلی مورخ ۱/۹/۹۶ ۴- ابطال جزء «الف» بند (۲) مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ ۱۸/۱۰/۹۵
کلاسه پرونده	۹۸۰۲۹۷۴
تاریخ رأی	دوشنبه ۴ مرداد ۱۴۰۰
شماره دادنامه	۱۴۰۰۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۲۲۱

هیأت تخصصی فرهنگی ، آموزشی و پزشکی

شاکی :آقای محمد طاهری فرزند مجید

طرف شکایت :۱- هیأت وزیران، ۲- وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، ۳- سازمان سنجش آموزش کشور، ۴- سازمان وظیفه عمومی ناجا و ۵- دانشگاه تهران

موضوع شکایت و خواسته :۱- ابطال ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۲ هیأت وزیران

۲- ابطال قسمت تذکر مهم ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد نا پیوسته سال ۱۳۹۸

۳- جزء ث از بند (۹) بخش سوم از فصل دوم دستورالعمل جامع معافیت تحصیلی مورخ ۱/۹/۹۶

۴- ابطال جزء الف بند (۲) مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ ۱۸/۱۰/۹۵

شاکی دادخواستی به طرفیت۱-ابطال ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۲ هیأت وزیران

۲- ابطال قسمت تذکر مهم ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد نا پیوسته سال ۱۳۹۸به خواسته ابطال۱- ابطال ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۲ هیأت وزیران ۲- ابطال قسمت تذکر مهم ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد نا پیوسته سال ۱۳۹۸ ۳- جزء ث از بند (۹) بخش سوم از فصل دوم دستورالعمل جامع معافیت تحصیلی مورخ ۱/۹/۹۶ ۴- ابطال جزء الف بند (۲) مصوبه چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی مورخ ۱۸/۱۰/۹۵به دیوان عدالت اداری تقدیم کرده که به هیأت عمومی ارجاع شده است متن مقرره مورد شکایت به قرار زیر می باشد :

۱) ماده ۷ آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب ۶/۹/۹۳ هیأت وزیران

معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی، در صورتی که تا یک سال پس از انصراف، در مقطع یا رشته یا دانشگاه جدید یا یک حوزه علمیه پذیرفته شوند، در طول مدت تحصیل در مقاطع دانشگاهی (از دیپلم تا دکترای تخصصی) مشروط به اینکه انصراف، در مدت مجاز موضوع تبصره (۱) ماده (۳۳) قانون (منظور قانون خدمت وظیفه عمومی) صورت گرفته باشد، فقط یک بار قابل تمدید است که در این صورت، مدت تحصیل قبلی جزء سنوات تحصیلی جدید محسوب نخواهد شد.

۲)

تذکر مهم: ذیل ردیف ۳۲ مندرج در صفحه ۱۰ دفترچه راهنمای ثبت نام و شرکت در آزمون ورودی دوره های کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۹۸

دانشجویان شاغل به تحصیل در مقاطع فوق، در صورت تمایل به ثبت نام و شرکت در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۳۹۸ در صورت داشتن سایر شرایط و ضوابط مندرج در این دفترچه راهنما می بایست تا پایان مهلت مقرر ثبت نام آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۱۳۹۸، از تحصیل انصراف قطعی حاصل نمایند، در غیر این صورت در صورت پذیرفته شدن در آزمون، قبولی آنان لغو خواهد شد.

۳) ماده ۹ بخش سوم (معافیت تحصیلی دانشجویان داخل کشور) دستورالعمل جامع معافیت تحصیلی مصوب ۱/۹/۱۳۹۶ سازمان وظیفه عمومی ناجا: ۹- به افراد ذیل معافیت تحصیلی دانشجویی تعلق نمی گیرد: ... ث- مشمولانی که پس از ابلاغ قانون جدید (یعنی از ۲۲/۸/۱۳۹۰ به بعد) بیش از یک بار انصراف از تحصیل داده باشند.

۴) جزء (الف) بند ۲ مصوب چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی: تمامی پذیرفته شدگان سنوات قبل (به جز پذیرفته شدگان روزانه آزمون سال قبل) در صورت ثبت نام در دانشگاه باید تا پایان زمان ثبت نام آزمون مربوط، انصراف از تحصیل دهند.

دلایل شاکی برای ابطال مقرره مورد شکایت

شاکی دانشجوی کارشناسی ارشد ورودی سال ۱۳۹۷ بوده که اقدام به شرکت مجدد در آزمون کارشناسی ارشد ناپیوسته سال ۹۸ نموده و موفق به قبولی در دوره روزانه دانشگاه تهران شده است متعاقب آن به دلیل اینکه وی در سال ۱۳۹۱ یک بار از تحصیل انصراف داده و در دانشگاه دیگری ثبت نام کرده، مطابق مقررات مندرج در ستون خواسته از ثبت نام قطعی ایشان در دانشگاه مزبور جلوگیری به عمل آمده است حال ایشان برخورداری از امکان تمدید یک ساله معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی را مطابق قانون خدمت وظیفه عمومی، در طول هر مقطع ممکن قلمداد نموده و از این بابت این ماده را با مقرره های محل شکایت که این امکان را صرفا یک بار در طول کل مدت تحصیل قانونی و مجاز نموده اند، دارای تعارض تلقی نموده و خواستار ابطال آن ها شده است.

در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل حقوقی معاونت حقوقی رئیس جمهور به موجب لایحه شماره ۹۸-۲۹۷۴-۲۱ به طور خلاصه توضیح داده است که :

قانونگذار در ماده ۳۵ قانون خدمت وظیفه عمومی و تبصره یک آن به منظور جلوگیری از استمرار و استفاده چند باره از معافیت تحصیلی که ممکن است منجر به منتفی شدن انجام خدمت وظیفه شود، به عنوان یک اصلی، صرفا جواز استفاده از یک بار معافیت تحصیلی برای هر مقطع را داده است در ادامه و به منظور مساعدت با اشخاصی که به هر دلیل از تحصیلی انصراف می دهند، قانونگذار به صورت استثنایی در تبصره یک همان ماده جواز تمدید معافیت تحصیلی آن هم صرفا یک بار در طول مدت تحصیل را داده است. ماده (۷) آین نامه اجرایی معافیت تحصیلی نیز در تشریح حکم قانونگذار و با بیان مهلت زمانی انصراف، شرایط تمدید معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی را مقرر نموده است و حاوی هیچ حکمی خارج و فراتر از حکم قانونگذار نیست تا بتوان ادعای مغایرت آن را با مفاد قانون مطرح نمود.

سازمان سنجش آموزش کشور نیز با ارسال لایه دفاعیه بیان داشته:

۱- سازمان سنجش آموزش کشور به عنوان یک دستگاه اجرایی صرفا مجری برگزاری آزمون های ورود به دانشگاه ها و موسسات آموزش عالی بوده و به هیچ وجه حق قانونگذاری ندارد. مصوبه مدنظر شاکی توسط شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره های تحصیلات تکمیلی که دارای شخصیت حقوقی مستقل است تصویب و عینا در دفترچه راهنمای ثبت نام درج شده است.

۲- براساس مقررات اعلامی از سوی سازمان نظام وظیفه عمومی هر فرد در هر مقطع یک بار می تواند از معافیت تحصیلی استفاده کند.

نامبرده یک بار در مقطع کارشناسی ارشد از معافیت تحصیلی استفاده کرده و مجددا نمی تواند از معافیت تحصیلی در همین مقطع بهره مند شود. بنابراین مادامی که سازمان نظام وظیفه عمومی اقدام به صدور معافیت تحصیلی نکند دانشگاه تهران نمی تواند مشارالیه را به عنوان دانشجو نپذیرد.

در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل حقوقیوزارت علوم، تحقیقات و فناوریبه موجب لایحه شماره۲۴۰۶۹۰/۷۵/۷ مورخ ۱۵/۹/۱۳۹۸به طور خلاصه توضیح داده است که :

مصوبه شورای سنجش و پذیرش ارتباطی به وزارت علوم ندارد. شورای موصوف شخصیت حقوقی مستقلی دارد. شکایت متوجه وزارت علوم نیست و صدور رد شکایت علیه این وزارت مورد تقاضا است.

در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل حقوقیدانشگاه تهرانبه موجب لایحه شماره۱۵۶۲۹۳۵۱۵ مورخ ۸/۱۰/۱۳۹۸به طور خلاصه توضیح داده است که :

دانشگاه تهران در خصوص مقرره مورد شکایت نه واضع مقرره بوده و نه ارتباطی دارد. بنابراین شکایت متوجه دانشگاه تهران نبوده و صدور رد شکایت علیه این دانشگاه مورد تقاضا است.

در پاسخ به شکایت مذکور ، مدیر کل حقوقیسازمان وظیفه عمومی ناجابه موجب لایحه شماره۱۷۲۴/۱۰/۶۰/۱/۲۳ مورخ ۶/۱۱/۱۳۹۸به طور خلاصه توضیح داده است که :

۱- مطابق تبصره ۱ ماده ۳۵ صدور معافیت تحصیلی برای هر مقطع فقط یکبار مقرر شده است و شاکی از این حق خود در مقطع کارشناسی پیشتر استفاده نموده است و صدور معافیت مجدد در قانون پیش بینی نشده است.

۲- ماده ۷ آئین نامه اجرایی معافیت تحصیلی، مطابق تبصره فوق الذکر است و صدور معافیت تحصیلی در مدت تحصیل در مقاطع دانشگاهی را صرفا یکبار قابل تمدید دانسته است. و با توجه به انصراف خواهان در مقطع کارشناسی، امکان انصراف مجدد وی در مقطع کارشناسی ارشد وجود ندارد.

۳- اعطای معافیت تحصیلی مطابق تبصره ۱ ماده ۳۳ منوط به اشتغال به تحصیل دانشجو است که با عنایت به انصراف شاکی، این شرط در خصوص وی موجود نیست.

۴- بر فرض پذیرش ادعای شاکی، حق بر تحصیل وی به موجب قانون از بین رفته است و نه آئین نامه.

۵- مقنن در راستای لزوم انجام خدمت وظیفه از جانب اشخاص محدودیت هایی در حقوق اشخاص مقرر ساخته است از جمله مواد ۳۳ و ۳۵ قانون خدمت وظیفه که محدودیتی برای حق بر تحصیل محسوب می شود. امکان صدور معافیت تحصیلی برای یکبار نیز در همین راستا وضع شده است.

رأی هیئت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی

نظر به اینکهاولا:به موجب ماده (۳۵) قانون خدمت وظیفه عمومی مصوب سال ۱۳۶۳ با اصلاحات بعدی: مشمولین دیپلم که حداکثر یک سال پس از فراغت از تحصیل در یکی از دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی داخل کشور که مورد تأیید وزارتخانه های علوم و بهداشت می باشند پذیرفته شوند تا زمانی که وفق تبصره (۱)ماده (۳۳)به تحصیل اشتغال دارند، می توانند مشروط به اینکه دارای غیبت غیرموجه نباشند از معافیت تحصیلی استفاده نمایند. این معافیت برای هر مقطع فقط یک بار داده می شود. تبصره ۱(الحاقی۲۲/۰۸/۱۳۹۰) -معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی در طول مدت تحصیل فقط یک بار قابل تمدید است . بنابراین قانونگذار به صورت استثنایی جواز تمدید معافیت تحصیلی را صرفا یک بار در طول مدت تحصیل داده است. ثانیا:ماده (۷) آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی مصوب سال ۱۳۹۲ هیئت وزیران و تبصره های ذیل آن نیزدر مقام تبیین قانون مذکور بودهو با بیان مهلت زمانی انصراف، شرایط تمدید معافیت تحصیلی دانشجویان انصرافی را مشخص نموده و از این رو واجد حکمی فراتر از قانون نمی باشد. فلذا مطابق ماده (۳۵) قانون مزبور و ماده (۷) آیین نامه اجرایی معافیت تحصیلی، استفاده از معافیت تحصیلی توسط دانشجویان انصرافی صرفا برای یک مرتبهدر طول مدت تحصیلامکان پذیر است و عبارت در طول مدت تحصیل دلالتی بر استفاده دانشجویان انصرافی از معافیت تحصیلی در هر مقطع تحصیلی ندارد.

بنا به مراتب فوقمصوبات معترض عنه مغایرتی با قوانین و مقررات مذکور نداشته و خارج از حدود اختیارات مرجع وضع نبوده و قابل ابطال نمی باشد. این رأی به استناد بند (ب) ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از جانب رئیس محترم دیوان عدالت اداری یا ۱۰ نفر از قضات محترم دیوان عدالت اداری قابل اعتراض است.

غلامرضا مولابیگی

رئیس هیئت تخصصی فرهنگی، آموزشی و پزشکی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 14487