رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۸۸۷ ،کلاسه پرونده: ه ع/۹۷۰۲۰۲۱ )

رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره ابطال تبصره یک و دو و سه ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران

مرجع صادر کننده	هیأت تخصصی دیوان عدالت اداری
موضوع	ابطال تبصره یک و دو و سه ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران
کلاسه پرونده	ه ع/۹۷۰۲۰۲۱
تاریخ رأی	سه شنبه ۱۵ مهر ۱۳۹۹
شماره دادنامه	۹۹۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۸۸۷

هیات تخصصی اداری و امور عمومی

شماره پرونده : ه ع/۹۷۰۲۰۲۱ شماره دادنامه : ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۸۸۷ تاریخ: ۱۴/۷/۹۹

شاکی : سید حسن مظلومی

طرف شکایت : هیأت وزیران؛ شورای عالی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و ویژه اقتصادی

موضوع شکایت و خواسته : ۱- ابطال تبصره ۱ و ۲ و ۳ ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران؛ ۲- ابطال مصوبه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد ارس تا شعاع یک صدو سی و پنج کیلومتری منطقه مذکور؛ ۳- ابطال تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس برای اشخاص حقیقی و حقوقی مستقر در محدوده منطقه تا مرکز استان آذربایجان شرقی؛ ۴- ابطال تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند برای ساکنان شهرستان های آبادان و خرمشهر تا مرکز استان؛ ۵- ابطال تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو تا شعاع ۳۰ کیلومتری منطقه

شاکی سید حسن مظلومی با خواسته فوق الذکر دادخواستی تقدیم کرده به که به هیأت عمومی ارجاع شده است؛ متن مقرره مورد شکایت در صفحه ۲ تا ۶ پرونده مضبوط است؛

تبصره ۱ و ۲ و ۳ ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران

ماده ۱۶ : وسیله نقلیه ای که در مناطق آزاد شماره گذاری شده پس از تشریفات گمرکی به مدت مربوط به ورود اتومبیل های خارجی مجوز تردد موقت سایر نقاط کشور دریافت خواهد کرد.

تبصره ۱ : وسایل نقلیه شماره گذاری شده در منطقه آزاد چابهار می توانند تا شعاع ۳۰ کیلومتری از مرز منطقه آزاد تردد نمایند ( محور چابهار – ایرانشهر تا پلیس راه).

سازمان منطقه با هماهنگی گمرک و نیروی انتظامی نحوه اجرای صحیح این تبصره را تدوین خواهند نمود.

تبصره ۲ : خودروهای سواری که از طریق منطقه آزاد چابهار وارد کشور می شوند تا سقف یکصد دستگاه با تأیید نیروی انتظامی می توانند تا منطقه نیک شهر تردد نمایند.

تبصره ۳ : با عنایت به اتصال منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند به سرزیمن اصلی خودروهای پلاک گذاری شده مجازند تا شعاع چهل کیلومتری مطابق محدوده نقشه پیوست که تأیید شده به مهر پیوست تصویبنامه هیأت وزیران است و ماشین آلات سنگین راه سازی از جمله لودر ، فینیشر ، گریدر ، غلطک ، ترینچو و اسکوی پیر در حد نیاز استان تا پلیس راه های ورودی به استان تردد نمایند.

مصوبه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد ارس تا شعاع یک صدو سی و پنج کیلومتری منطقه مذکور؛

ضمیمه شماره ۲ : اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد ارس تا شعاع یک صد و سی و پنج کیلومتری منطقه مذکور

تصمیم نمایندگان ویژه رییس جمهور در شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی در جلسه مورخ ۱۶/۱۲/۱۳۸۹ که به استناد اصل یکصد و بیست و هفتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویب نامه شماره ۱۵۹۱۷۶/ت۴۳۵۰۵ه مورخ ۱۰/۸/۱۳۸۸ اتخاذ شده است ، به شرح زیر برای اجرا ابلاغ می شود :

تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد ارس تا شعاع یکصد و سی و پنج کیلومتری منطقه مذکور مجاز می باشد.

تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس برای اشخاص حقیقی و حقوقی مستقر در محدوده منطقه تا مرکز استان آذربایجان شرقی؛

ضمیمه شماره ۳ : اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس برای اشخاص حقیقی و حقوقی مستقر در محدوده منطقه تا مرکز استان آذربایجان شرقی

هیأت وزیران در جلسه مورخ ۴/۱۰/۱۳۹۰ به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود :

۱- تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ارس برای اشخاص حقیقی و حقوقی مستقر در محدوده منطقه تا مرکز استان آذربایجان شرقی مجاز می باشد.

۲- این تصویب نامه جایگزین تصمیم نامه شماره ۱۴۷۵۴/ت۴۶۴۸۷ن مورخ ۲۷/۱/۱۳۹۰ می شود.

تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند برای ساکنان شهرستان های آبادان و خرمشهر تا مرکز استان؛

ضمیمه شماره ۴ : اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند برای ساکنان شهرستان های آبادان و خرمشهر تا مرکز استان خوزستان

هیأت وزیران در جلسه مورخ ۴/۱۰/۱۳۹۰ به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب نمود :

تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی اروند برای ساکنان شهرستانهای آبادان و خرمشهر و اشخاص حقوقی مستقر در شهرستانهای یاد شده تا مرکز استان خوزستان مجاز است.

تصویب نامه اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو تا شعاع ۳۰ کیلومتری منطقه

ضمیمه شماره ۵ : اجازه تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو تا شعاع ۳۰ کیلومتری منطقه

وزیران عضو شورای هماهنگی مناطق آزاد تجاری – صنعتی و ویژه اقتصادی در جلسه ۱/۸/۱۳۹۲ به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با رعایت تصویب نامه شماره ۱۱۳۲۰۰/ت۴۹۵۱۶ه مورخ ۵/۶/۱۳۹۲ تصویب نمودند :

۱- تردد خودروهای به شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو تا شعاع (۳۰) کیلومتری منطقه مجاز می باشد.

۲- این تصویب نامه جایگزین تصمیم نامه شماره ۱۰۰۹۹۲/ت۴۹۱۵۵ه مورخ ۲/۵/۱۳۹۲ می شود.

خلاصه ی شکایت و دلایل برای ابطال مقرره مورد شکایت

" مستفاد از ماده ۱۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری – صنعتی و مواد ۲ الی ۱۰ مقررات صادرات و واردات و امور گمرکی مناطق آزاد تجاری – صنعتی جمهوری اسلامی ایران مصوب ۱۳۷۳ مبادلات بازرگانی این مناطق به دو صورت است : ۱- با خارج از کشور یا دیگر مناطق آزاد کشور ۲- با سایر نقاط کشور (قلمرو گمرکی)؛ در حالت نخست مبادلات بازرگانی پس از ثبت گمرکی از شمول مقررات صادرات و واردات مستثنی و در دسته دوم تابع مقررات عمومی صادرات و واردات است؛ بنابراین تردد خودروهای با پلاک مناطق آزاد در خارج از محدوده مناطق مذکور بدون رعایت مقررات گمرکی (مطابق بند الف ماده ۱۱۳ قانون امور گمرکی یکی از مصادیق قاچاق کالا ورود یا خروج کالا از مسیر غیر مجاز یا بدون انجام تشریفات گمرکی است) برخلاف ماده ۱۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری - صنعتی است؛ به علاوه تبصره های ۱ و ۲ و ۳ ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد که بعدا به این آیین نامه الحاق شده است برخلاف حکم مقرر در بند د ماده ۴ این قانون به تصویب مقام معظم رهبری نرسیده است."؛

در پاسخ به شکایت مذکور ، معاونت حقوقی رئیس جمهور طی لایحه شماره ۹۷-۲۰۲۱-۳ مورخ ۳۱/۴/۹۸ پاسخ داده است که :

۱- تبصره ۱ ماده ۱۶ آیین نامه، همان متن مصوب سال ۷۳ است که به تأیید فرماندهی محترم کل قوا رسیده و در اصلاحیه بعدی هیأت وزیران به شماره ۵۹۸۶۱/ت۳۴۲۲۶ ه مورخ ۲۸/۹/۸۴ صرفا شماره آن تغییر کرده و نه حکم و ماهیت آن؛ ۲- ماده ۱۴ قانون استنادی ناظر به مبادلات بازرگانی مناطق آزاد با سایر نقاط کشور است اما تردد خودرو برای ساکنان است و عنوان مبادله و وصف تجاری ندارد لذا خارج از مفهوم مبادله بازرگانی است؛ ۳- حکم بند "د" ماده ۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی ملازمه با سلب اختیار هیأت وزیران جهت وضع مقررات راهنمایی و رانندگی سرزمین اصلی ندارد بنابراین مصوبه ۱۸۳۳۱۵/ت۵۰۰۷۹ مورخ ۱۱/۲/۱۳۹۲ (تردد خودروهای شماره منطقه آزاد تجاری – صنعتی ماکو تا شعاع ۳۰ کیلومتری) مستندا به اصل ۱۳۸ قانون اساسی و در چارچوب اختیارات هیأت وزیران به تصویب رسیده است؛ ۴- تصویب نامه شماره ۱۴۷۵۴/ت۴۶۴۸۷ ن مورخ ۲۷/۱/۱۳۹۰ (در مورد تردد خودروهای منطقه آزاد ارس) به موجب بند ۲ مصوبه شماره ۲۰۹۲۲۴/ت ۴۶۴۸۷ ه مورخ ۲۵/۱۰/۱۳۹۰ لغو گردیده است؛ همچنین تصویب نامه های شماره ۲۰۹۲۲۴/ت ۴۶۴۸۷ ه مورخ ۲۵/۱۰/۱۳۹۰ (در مورد تردد خودروهای منطقه آزاد ارس تا مرکز استان) و شماره ۲۰۳۳۱۶/ت ۴۷۶۲۱ ه مورخ ۱۴/۱۰/۱۳۹۰ (در مورد تردد خودروهای منطقه آزاد اروند) به ترتیب به موجب نامه های شماره ۶۵۹۶ ه /ب مورخ ۷/۴/۱۳۹۱ و شماره ۱۶۵۹۰ ه /ب مورخ ۷/۴/۱۳۹۱ رئیس مجلس شورای اسلامی لغو شده است و قابل استناد نیست؛ ۵- مطابق بند ۳ تصویب نامه شماره ۷۰۴۴۱/ت ۵۱۰۴۰ ه مورخ ۲۲/۶/۱۳۹۳ "تردد با پلاک مناطق آزاد صرفا در محدوده این مناطق مجاز است و ورود آنها به قلمرو گمرکی با رعایت قوانین و مقررات مربوط امکان پذیر است" بنابراین با توجه به آخرین حکم هیأت وزیران که در همه مناطق آزاد لازم الاجراست استناد به احکام قبلی موضوعیت ندارد.؛

رأی هیأت تخصصی اداری و امور عمومی

ب–تبصره یک و دو و سه ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری–صنعتی جمهوری اسلامی ایران

اولا مطابق ماده ۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری و صنعتی مصوب هیأت وزیران مسئول تصویب آیین نامه ها و هماهنگ نمودن کلیه فعالیتهای هر منطقه (بند الف) و تصویب مقررات امنیتی و انتظامی مناطق با تأیید فرماندهی کل قوا (بند د) است؛ علیهذا تبصره ماده ۱۶ صرفا به تبصره ۱ تغییر یافته و مفاد آن که پیش از این به همراه آیین نامه به تأیید فرماندهی کل قوا رسیده تغییری نداشته است؛

ثانیا مطابق بند د ماده ۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری–صنعتی مصوب سال ۱۳۷۲ با آخرین اصلاحات تا سال ۱۳۸۸ تصویب مقررات امنیتی و انتظامی مناطق با تأیید فرماندهی کل قوا از جمله مسؤولیت های هیأت وزیران است؛ بر این اساس هرچند تصویب تبصره ۲ و ۳ الحاقی به ماده ۱۶ آیین نامه راهنمایی و رانندگی مناطق آزاد تجاری–صنعتی جمهوری اسلامی ایران (متضمن تجویز تردد خودروهای منطقه آزاد چابهار تا نیک شهر و تردد خودروهای منطقه آزاد اروند تا شعاع چهل کیلومتری) مشمول عنوان مقررات انتظامی موضوع بند د ماده ۴ قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی است معذالک مطابق بند الف ماده ۶۵ قانون احکام دائمی مصوب سال ۱۳۹۵ مدیران سازمان های مناطق آزاد به نمایندگی از طرف دولت، بالاترین مقام منطقه محسوب می شوند و کلیه وظایف، اختیارات و مسؤولیت های دستگاه های اجرایی دولتی مستقر در این مناطق به استثنای نهادهای دفاعی و امنیتی به عهده آنهاست؛ بنابراین تجویز تردد خودرو به شرح مذکور با آخرین اراده قانونگذار در مورد مناطق آزاد عملا تنفیذ شده است؛

نظر به اینکه هر سه تبصره آیین نامه مورد شکایت مغایرتی با قانون نداشته و خارج از اختیارات مقام واضع نیست،مستندا به بند ب ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ رأی به رد شکایت صادر می شود؛ این رأی ظرف مهلت بیست روز از تاریخ صدور از سوی رئیس دیوان یا ده نفر از قضات دیوان قابل اعتراض است.

سید کاظم موسوی

رئیس هیأت تخصصی اداری و امور عمومی

دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 13481