رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه شماره ۵۰ مورخ ۵/۱۰/۸۶، سازمان تأمین اجتماعی در خصوص اصلاح نحوه پرداخت مستمری

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بخشنامه شماره ۵۰ مورخ ۵/۱۰/۸۶، سازمان تأمین اجتماعی در خصوص اصلاح نحوه پرداخت مستمری

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	خانم فاطمه محمدی
موضوع	ابطال بخشنامه شماره ۵۰ مورخ ۵/۱۰/۸۶، سازمان تأمین اجتماعی در خصوص اصلاح نحوه پرداخت مستمری
کلاسه پرونده	۶۵۰/۸۷
تاریخ رأی	دوشنبه ۲۸ تير ۱۳۸۹
شماره دادنامه	۸۹/۱۶۱

گردشکار: خلاصه شکایت شاکی این است که همسرم در سال ۱۳۷۳ فوت نمود و مستمری در نظر گرفته شده قانونی، قطع گردید و با بخشنامه فوقالذکر مستمری قطع شده برقرار گردیده لکن در بخشنامه پیرامون مستمری معوقه گذشته تعیین تکلیف ننموده به لحاظ مغایرت با قانون و مباینت با قاعده ملازمه عقل و شرع تقاضای ابطال بخشنامه فوقالذکر را استدعا کرده است دفتر امور حقوقی سازمان تأمین اجتماعی در پاسخ به شکایت شاکیه، طی لایحه شماره ۱۴۷۴۸/۷۱۰۰ مورخ ۱۸/۵/۸۸، اعلام داشته است، ۱- سازمان تأمین اجتماعی در اجرای اصل ۲۹ قانون اساسی و طبق ماده ۸۱ قانون تأمین اجتماعی افراد تحت تکفل بیمه شده متوفی را که وابستگی اقتصادی به بیمه شده اصلی دارند را تحت حمایت خود قرار داده و در قانون موصوف، برخورداری افراد مزبور از جمله برای همسر و فرزندان و پدر و مادر در شرایط خاصی را پیشبینی نموده که در صورت زائل شدن آن ها، فرد نمیتواند از مزایای بازنشستگی بیمه شده متوفی استفاده نماید

زیرا سازمان تأمین اجتماعی بیمه تجاری نیست تا بیمه گذار برابر حق بیمهای که به بیمهگر میدهد بر اساس آن تامین معینی را به موجب قرارداد حتما از بیمهگر در اختیار بگیرد مضافا اینکه فلسفه وجودی تأمین اجتماعی براساس تفکر اجتماعی شکل گرفته و در آن سودجویی جایی ندارد

به همین دلایل است که مشمولین قانون تأمین اجتماعی تنها بر اساس قوانین و مقررات مربوطه میتوانند از مزایای آن بهرهمند گردند و چنانچه بیمه شده به موجب قوانین یاد شده از مزایای مقرر قانونی محروم گردند نمیتوانند همانند بیمهگذار بیمه تجارتی

با استناد به قرارداد فیمابین با بیمهگزار مزایای موضوع قرارداد منتفع گردد

۲- ماده ۹۴ قانون تأمین اجتماعی مقرر داشته: هرگاه برای یک مدت دو یا چند کمک نقدی موضوع این قانون به بیمه شده تعلق گیرد فقط کمک نقدی که میزان آن بیشتر است پرداخت خواهد شد به استثنای کمک ازدواج و عائلهمندی و نوزاد که دریافت آن ها مانع از استفاده از سایر کمک های مقرر نخواهد بود

لذا افراد تحت تکفل بیمه شدگان در ایام خدمت سربازی بیمه شده از مزایای قانونی بیمههای اجتماعی برخوردار خواهند بود

بر این اساس، با عنایت به ماده یاد شده و اینکه برقراری توأم مستمری بازنشستگی به سبب اشتغال خود و مستمری بازماندگان به عنوان همسر بیمه شده متوفی از مصادیق دو کمک نقدی موضوع ماده ۹۴ قانون تأمین اجتماعی بوده که پرداخت آن با محدودیت قانونی مواجه بوده است، لذا سازمان نیز وفق مقررات از پرداخت آن خودداری کرده و فقط کمک نقدی که میزان آن بیشتر بود را به این قبیل افراد پرداخت مینمود

در همین راستا بند ۱۶ ماده ۲ قانون تأمین اجتماعی در تعریف مستمری بازماندگان مقرر نموده است مستمری مذکور عبارت است از وجهی که در صورت فوت بیمه شده برای تأمین معیشت بازماندگان وی به آنان پرداخت میشود

بنابراین در صورتی که شخص از مستمری بازنشستگی به اعتبار اشتغال خودش استفاده نماید به دلیل تامین معیشت نمیتواند در عین حال از مستمری بازماندگان استفاده نماید

۳- براساس قانون پرداخت مستمری فرزندان زنان متوفی مشمول قانون تأمین اجتماعی و سایر صندوق های بازنشستگی مقرر گردید حقوق وظیفه مادران متوفی مشمول قانون تأمین اجتماعی اعم از سازمان تأمین اجتماعی و سایر صندوق های بازنشستگی با رعایت شرایط قانون مربوط و همانند مردان مشمول در خصوص فرزندان شان (از محل کسورات بازنشستگی پرداختی توسط آنان) برقرار گردد

که در این راستا سازمان تأمین اجتماعی با استفاده از ملاک قانون یاد شده با صدور بخشنامه ۵۰ مستمری ها حکم قانون سازمان تأمین اجتماعی را به زنان مستمری بگیر نیز سرایت داده و مقرر نموده زنان مستمری بگیر بازنشسته، از کار افتاده کلی به عنوان همسر بیمه شده متوفی از مستمری بازماندگان شوهر متوفای خود بهرهمند گردند

لذا، با عنایت به مراتب فوق و اینکه بخشنامه مزبور در جهت تأمین خواسته شاکی تنظیم گردید و مغایرتی با آن ندارد، تقاضای رد شکایت شاکی مورد استدعاست

دبیر محترم شورای نگهبان در خصوص ادعای خلاف شرع بودن موضوع بخشنامه

شماره ۵۰ مورخ ۵/۱۰/۸۶، سازمان تأمین اجتماعی، طی نامه شماره ۳۸۱۲۴/۳۰/۸۹ مورخ ۸/۲/۸۹، اعلام نمودهاند: با توجه به اینکه مفاد بند ۲ بخشنامه شماره ۵۰ به شرح مذکور در جوابیه سرپرست دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی، توسعهای در حقوق مستمری زنان مستمری بگیر (همسران متوفی) است، فلذا بخشنامه مذکور خلاف شرع شناخته نشد

هیأت عمومی دیوان در تاریخ فوق با حضور رؤسا و مستشاران و دادرسان علیالبدل شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی مینماید

رأی هیأت عمومی

نظر به اینکه قائم مقام دبیر محترم شورای نگهبان به موجب نامه شماره ۳۸۱۲۴/۳۰/۸۹ مورخ ۸/۲/۱۳۸۹ اعلام داشته که بنابر نظر فقهای محترم شورای نگهبان، بخشنامه معترضعنه خلاف موازین شرع شناخته نشده و از مستندات ابرازی، مغایرت بخشنامه با قوانین موضوعه نیز احراز نگردید، لذا بخشنامه مورد شکایت قابل ابطال نمیباشد

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری محمدجعفر منتظری

کدمنبع: 7110