رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۱۰۲۷ ،کلاسه پرونده: ۹۷؍۲۹۷۴)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه اجرایی اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۵؍۲؍۱۳۸۹ شورای عالی استانها

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای محمد خیراندیش
موضوع	ابطال تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه اجرایی اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۵؍۲؍۱۳۸۹ شورای عالی استانها
کلاسه پرونده	۹۷؍۲۹۷۴
تاریخ رأی	سه شنبه ۲۲ مرداد ۱۳۹۸
شماره دادنامه	۱۰۲۷

شماره دادنامه: ۱۰۲۷ تاریخ دادنامه:۲۲؍۵؍۱۳۹۸

شماره پرونده: ۹۷؍۲۹۷۴

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای محمد خیراندیش

موضوع شکایت و خواسته: ابطال تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه اجرایی اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۵؍۲؍۱۳۸۹ شورای عالی استانها

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستیابطال تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه اجرایی اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها مصوب ۱۵؍۲؍۱۳۸۹ شورای عالی استانهارا خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

"احتراما به استحضار می رساند که برخی شهرداریها اقدام به صدور مجوز تولید و فروش نهال در شهرها می نمایند که این امر باعث موازی کاری با موسسه تحقیقات، ثبت و گواهی بذر و نهال تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی شده و باعث گسترش آفات و بیماریهای گیاهی در سطح شهرها شده است و مبنای مداخله شهرداریها در این امر تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهری مصوب ۱۵؍۲؍۱۳۸۹ شورای عالی استانها می باشد، این تبصره مقرر می دارد فعالیت و بهره برداری از خزانه، قلمستان یا عمده فعالیت آنها بر اساس مجوز و دستورالعمل شهرداری بلامانع است

اولا: این تبصره که ذیل ماده ۵ که هدف آن جلوگیری از قطع و جابهجایی از درختان در محدوده و حریم شهر بوده ارتباط منطقی ندارد

ثانیا: با ماده ۱ قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها که هدف از آن جلوگیری از قطع درخت در محدوده شهری بوده است و طی همین ماده شورای عالی استانها موظف به تصویب آیین نامه این ماده شده مغایر است

ثالثا: با بند (ب) ماده ۶ قانون ثبت ارقام گیاهی مصوب ۱۳۸۲ مجلس شورای اسلامی که مقرر می دارد به موسسه تحقیقات، ثبت و گواهی بذر و نهال اجازه داده می شود نسبت به صدور مجوز تولید برای واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقیذی صلاح که بانظارت مراجع ذیربط به تولید بذر و نهال مبادرت می نمایند، اقدام نماید مغایرت دارد

رابعا: با بند (ه) ماده ۷ قانون ثبت ارقام گیاهی که مقرر می دارد (تولید و تکثیر بذر و نهال برای عرضه به بازار بدون کسب گواهی موسسه) تخلف محسوب می شود مغایر است

خامسا: با ماده ۳ آیین نامه اجرایی قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب ۱۳۸۶ وزیران عضو کمیسیون اقتصاد که مقرر می دارد موسسه موظف است شرایط متقاضیان تولید بذر، نهال، مواد رویشی قابل تکثیر و واحدهای تولیدی آنان را بر اساس اصول و ضوابط فنی مقرر بررسی نموده و در صورت احراز شرایط نسبت به صدور مجوز تولید اقدام نماید مغایرت دارد

لذا صدور رأی مبنی بر ابطال تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهری به جهت مغایرت با قوانین مورد استدعاست

"

متن آیین نامه در قسمت مورد اعتراض به قرار زیر است

"ماده ۵: برای قطع و جابه جایی هرگونه درخت در معابر و اماکن عمومی، دولتی و خصوصی واقع در محدوده و حریم شهر، با درخواست مالکین، متولیان، متصدیان و اشخاص مسئول این اماکن، در موارد زیر پس از تصویب کمیسیون موضوع ماده ۷ این آیین نامه شهرداری مکلف به صدور مجوز می باشد

الف- درخت غیرمثمری که به سن بهره وری رسیده باشد و به قصد انتفاع از چوب آن درخواست قطع داده شدهباشد که در این صورت باید به جای آن توسط مالک یا متقاضی مجددا درخت غرس شود

چنانچه شهرداری مایل به حفظ درخت باشد، بهای عادله چوب آن را با توافق با مالک پرداخت می نماید و در صورت اختلاف بهای آن طبق نظر کارشناس رسمی دادگستری تعیین و به مالک پرداخت خواهد شد

ب- درختی که به علت آفت زدگی، بیماری، انگل و یا علل غیر عمد دیگر خشک شده و یا احتمال سرایت آفت و بیماری از آن به دیگر درختان و گیاهان وجود داشته باشد و یا احتمال سقطو آن برود که در این صورت باید به جای آنها نهال به میزان دو برابر محیط بن درخت غرس شود (مطابق تبصره ۲ انجام شود)

ج- درخت در محل احداث ساختمان و یا مسیر راه، کانال و جاری آب، خطوط انتقال برق، لوله کشی نفت، گاز، تلفن و نظایر آن قرار گرفته باشد و یا به هر نوعی مانع از اجرای طرح های عمرانی و عمومی باشد

د- درخت واقع در معابر و یا میادین مانع عبور و مرور طبیعی باشد و یا وجود آن برای مالکین و ساکنین مزاحمت ایجاد کرده باشد

تبصره۴- فعالیت و بهره برداری از خزانه، قلمستان یا عمده فعالیت آنها بر اساس مجوز و دستورالعمل شهرداری بلامانع است

"

در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ پرونده بههیأت تخصصی منابع طبیعی، کشاورزی و محیط زیستدیوان عدالت اداری ارجاع شد و هیأت مذکور از شاکی و طرف شکایت و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال وزارت جهاد کشاورزی برای رسیدگی و اخذ توضیح دعوت به عمل آورد و پس از جلسه مذکور موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال وزارت جهاد کشاورزی لایحه ای به شماره ۲۵۳؍۷؍۱۰۶-۴؍۴؍۱۳۹۸ ارسال کرده که متن آن به شرح زیر است:

"مدیرکل محترم هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری

موضوع: لایحه

با سلام و احترام

عطف به جلسه مورخ ۳؍۴؍۱۳۹۸ در خصوص شکایت آقای محمد خیراندیش مبنی بر حذف تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه قانون اصلاح لایحه قانون حفظ و گسترش فضای سبز شهرها مواردی به شرح ذیل تقدیم حضور می گردد:

۱- برابر مواد ۱ و ۲ قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال، وزارت جهاد کشاورزی موظف به حفاظت از منافع ملی، ساماندهی امر کنترل و گواهی بذر و نهال، شناسایی و ثبت ارقام جدید گیاهی و کنترل و نظارت بر امور بذر و نهال کشور است و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال به عنوان مرجع انحصاری شناسایی، ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال در کشور توسط قانونگذار مورد توجه قرار گرفته است

۲- برابر بند ب ماده ۶ قانون مذکور، اجازه صدور مجوز تولید برای واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح با نظارت مراجع ذیربط به تولید بذر و نهال صرفا به موسسه داده شده است

۳- قانونگذار در راستای تامین سلامت، اصالت و استاندارد بذر و نهال تولیدی، ماده ۴ را در قانون مذکور تعیین و تصویب داشته و موسسه را موظف به نظارت بر تعیین اصالت ژنتیکی بذر و نهال تکثیر شده، سلامت بذر و نهال تولیدی و رعایت استانداردهای ملی در ظل ارائه گواهی به تولیدکنندگان کرده است

علاوه بر آن برابر بندهای ب، ج و ه ماده ۷ قانون صدرالذکر عدم رعایت اصول فنی مرتبط با تکثیر بذر و نهال، عدم رعایت مقررات قرنطینه گیاهی و تولید وتکثیر بذر و نهال برای عرضه به بازار بدون کسب گواهی موسسه تخلف محسوب و برای آن مجازات تعیین شده است

۴- در آیین نامه اجرایی قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل بذر و نهال مصوب ۱۰؍۱۰؍۱۳۸۶ تعاریف تخصصی بهشرح ذیل مورد توجه واقع شده است:

۴-۱) بذر: نوعی اندام گیاهی که برای تکثیر استفاده می شود (بند ۱۳ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

۴-۲) نهال: ماده رویشی قابل تکثیر با نشاء سالم و اصیل ( بند ۲۱ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

۴-۳) مواد رویشی قابل تکثیر: هر نوع اندام گیاهی که به م نظور تولید گیاه جدید مورد استفاده قرار می گیرد

(بند ۲ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

۴-۴) نهالستان: واحدی که واجد شرایط فنی مورد تایید موسسه برای تولید نهال باشد (بند ۲۳ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

۴-۵) تولید کننده: شخصی حقیقی یا حقوقی که مجوز تولید بذر، نهال و مواد رویشی قابل تکثیر را از موسسه دریافت کرده باشد

(بند ۲۴ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

۴-۶) مجوز تولید: اجازه نامه تولید بذر، نهال یا مواد رویشی قابل تکثیر که توسط موسسه و طبق مقررات این آیین نامه صادر می شود

(بند ۲۷ ماده ۱ آیین نامه اجرایی)

همچنین مستند به ماده ۳۸ آیین نامه اجرایی قانون مذکور، دستورالعمل و ضوابط فنی مورد نیاز توسط موسسه تهیه و ابلاغ شده است و از طریق پایگاه اطلاع رسانی موسسه در دسترس عموم می باشد

در دستورالعمل مذکور، نهالستان به مکانی اطلاق شده که دارای اقلیم مستعد برای تولید نهال از طریق کاشت مستقیم بذر (خزانه کاری) ریشه دار کردن قلمه (قلمستان) کاشت پایه و پیوند زنی (تولید نهال پیوندی) و روش نوین استفاده از تولیدات کاشت بافتی می باشد که این مهم در تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش تولیدات فضای سبز در شهرها مصوب سال ۱۳۵۹ مورد توجه واقع نشده و به طور فنی و تخصصی به آن پرداخته نشده است

۵- در تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه قانون اصلاح قانون حفظ و گسترش فضای سبز مواردی به شرح ذیل قابل تامل

می باشد

۵-۱) تبصره مذکور به هیچ وجه با محتوای ماده قانونی ارتباط نداشته و غیر مرتبط می باشد

۵-۲) طبق قاعده، الفاظ دلالت بر معانی عرفیه خواهند داشت، آیا می توان تصور نمود که فعالیت در خزانه و قلمستان غیر از تولید بر پایه قلمه، پیوندک و بذر باشد؟

۵-۳) کلمه مجوز در تبصره ۵ ماده مذکور به چه معنا و مفهوم می باشد؟ چنانچه دلالت بر تولید دارد مستند به کدام ماده قانونی است؟"

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۲۲؍۵؍۱۳۹۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

به موجب ماده ۶قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهال مصوب سال ۱۳۸۲موسسه تحقیقات، ثبت و گواهی بذر و نهال اجازه دارد نسبت به صدور مجوز به واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح که زیر نظر و با اخذ مجوز از موسسه به امور نظارت و کنترل و گواهی بذر و نهال در کلیه مراحل تولید و فرآوری بذر و نهال مبادرت می کنند، اقدام کند

همچنین صدور مجوز تولید برای واحدها و اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح که با نظارت مراجع ذیربط به تولید بذر و نهال مبادرت می کنند از شئون موسسه مذکور است و در بند ه ماده ۷ قانون یاد شده تولید و تکثیر بذر و نهال برای عرضه به بازار بدون کسب گواهی موسسه تخلف محسوب شده است

با توجه به مراتب اطلاق تبصره ۴ ماده ۵ آیین نامه اجرایی اصلاحقانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرهامصوب شورای عالی استانها مبنی بر اینکه فعالیت و بهره برداری از خزانه،قلمستان یا عمده فعالیت آنها بر اساس مجوز و دستورالعمل شهرداری بلامانع است

از این حیث که به شهرداری اجازه صدور مجوز فعالیت و بهره برداری از خزانه و قلمستان و دیگر موارد صادر می کند و نافی صلاحیت موسسه تحقیقات، ثبت و گواهی بذر و نهال مصرح در ماده ۶قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر و نهالمی باشد، مغایر قانون است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداریمصوب سال۱۳۹۲ اطلاق مقرره مورد اعتراض در حد پیش گفته ابطال می شود

محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 12286