رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۱۳۱۲ ،کلاسه پرونده: ۹۶/۶۶۸)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره عدم ابطال بند ۱ از قسمت اول لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی را دارند ( موضوع دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی آموزش و پرورش)

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای آسو رحیمی
موضوع	عدم ابطال بند ۱ از قسمت اول لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی را دارند ( موضوع دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی آموزش و پرورش)
کلاسه پرونده	۹۶/۶۶۸
تاریخ رأی	سه شنبه ۹ مرداد ۱۳۹۷
شماره دادنامه	۱۳۱۲

شماره دادنامه: ۱۳۱۲ تاریخ دادنامه: ۹/۵/۱۳۹۷

کلاسه پرونده: ۹۶/۶۶۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای آسو رحیمی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۱ از قسمت اول لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی را دارند ( موضوع دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی آموزش و پرورش)

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی ابطال بند ۱ از قسمت اول لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی را دارند ( موضوع دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی آموزش و پرورش) را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

" سلام علیکم

۱- اینجانب فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد رشته زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه ارومیه می باشم و دوره آموزشی تربیت مدرسی را نیز سپری نموده ام

طبق مفاد آگهی منتشره در شهریور ۱۳۹۴ جهت استخدام پیمانی دبیر ادبیات فارسی در آزمون آموزش و پرورش شرکت نمودم

۲- حسب مندرجات کارنامه صادره حائز رتبه اولگردیدم

متعاقبا جهت سایر مراحل از جمله مصاحبه و معاینه دعوت شدم

۳- طبق مدارک پزشکی موجود علیرغم سلامت کامل جسمی و روحی و با وصف سپری نمودن کلیه مراحل استخدام با موفقیت کامل به استناد بخشنامه موضوع شکایت به دلیل کوتاهی چهار سانتیمتر قد (۱۵۶ سانتیمتر به جای ۱۶۰ سانتیمتر) از روال استخدام حذف شدم

آنچه در این خصوص شایسته امعان نظر است:

اولا: در شرایط عمومی و اختصاصی مندرج در آگهی استخدام به هیچ وجه داشتن قد معینی به عنوان شرط استخدام درج نشده بود

ثانیا: شرط داشتن قد معین جهت احراز شغل دبیری در هیچ یک از قوانین حاکم لحاظ نشده است

ثالثا: شاید داشتن شرایط فیزیکی بدنی خاص در رشته تربیت بدنی قابل توجیه به نظر رسد ولیکن چنین شرایطی از سایر رشته های تحصیلی از جمله ادبیات فارسی خروج موضوعی دارد

رابعا: اینجانب به صورت حق التدریسی از سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ در دانشگاه علمی کاربردی به تدریس اشتغال داشتم و از سال تحصیلی ۱۳۹۴ تاکنون با دبیرستان به صورت حق التدریسی همکاری می نمایم و به شهادت کلیه همکاران در مراکز آموزشی یاد شده از موفقیت کامل در امر تدریس و تربیت دانش آموزان برخوردار بودم

بنا به مراتب فوق و نظر به اینکه از نظر شرع انور اسلام و طبق اصل ۲۸ قانون اساسی اصولا هر کس حق دارد شغلی را که بدان مایل است و مخالف اسلام و مصالح عمومی و حقوق دیگران نیست برگزیند و این اصل بر مبنای نظریه عدالت اجتماعی وضع گردیده است که بر لزوم رفع تبعیض در استخدام و شرایط کار تاکید می کند که از جمله حقوق بنیادین انسان محسوب می شود و در همین راستا ماده ۵۷۰ قانون مجازات اسلامی ( تعزیرات) انفصال از خدمت و مجازات حبس از دو ماه تا ۳ سال را برای مقامات و مامورین حکومتی که بر خلاف قانون آزادی شخصی افراد ملت را سلب کند یا آنان را از حقوق مقرر در قانون اساسی محروم نماید، پیش بینی نموده است و با التفات به اینکه اصولا در عرصه علم و دانش ملاک شایسته سالاری است و چهار سانتیمتر کوتاهی یا بلندی قد به هیچ وجه توانایی یا ناتوانی هیچ شخصی را مدلل نمی نماید و با عنایت به اینکه بخشنامه موضوع شکایت نه تنها حقوق مسلماستخدامی اینجانب را که حائز رتبه اول آزمون ورودی بوده ام پایمال کرده است بلکه حقوق مکتسبه اینجانب را که قبلا مدتها به صورت حق التدریسی در آموزش و پرورش خدمت نموده ام نیز نادیده گرفته است و علاوه بر تضییع حق منجر به تغییر مسیر زندگی اینجانب شده است، لذا با اجازه حاصل از بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری ابطال بند ۱ از قسمت اول لیست بیماریهایی که ممنوعیت استخدام آموزش و پرورش دارند از بخشنامه موضوع شکایت از محضر عالی مورد استدعاست

"

شاکی به موجب لایحه ای که به شماره ۱۳۷۷-۱۲/۷/۱۳۹۶ ثبت دفتر اداره کل امور هیأت عمومی و هیأتهای تخصصی دیوان عدالت اداری شده اعلام کرده است که:

" هیأت محترم عمومی دیوان عدالت اداری

سلام علیکم

احتراما عطف به نامه شماره ۹۶/۶۶۸-۱۷/۶/۱۳۹۶ به استحضار می رساند اینجانب آسو رحیمی به شماره پرونده ۹۶۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۴۷۷ نکاتی به شرح زیر به عنوان دلایل شرعی برای تجدیدنظر در خصوص رد اینجانب در آزمون استخدامی آموزش و پرورش به علت کوتاهی قد به حضور ایفاد می گردد

همان گونه که مستحضرید معجزه پیامبر عیم الشأن اسلام (ص) با امر به خواندن آغاز شده است و در آیات متعدد کسب علم و دانش را حق طبیعی عموم مردم دانسته و آن را جدا کننده ایمان و کفر و شناخت تمدنهای بشری را تلویحا از راه کسب علوم با استفاده از ابزارهای شناخت ( سمع و بصر و فواد) به عنوان لزومات اصلی کسب این معارف، تنها راه برتری و تمایز انسانها را تقوا یا همان کنترل معرفی می نماید

ان اکرمکم عندالله اتقیکم

بنابراین در سایه تعالیم قرآنی و آموزه های رسول مکرم اسلام (ص) برده ای سیاهپوست بدون داشتن کنیه و نسب و ظاهر مناسب تبدیل به معلمان بزرگ تاریخ می شوند

همچنین در روایتی دیگر پیامبر اکرم (ص) کافه حربی را که بزرگترین دشمن دین خداست را در ازای باسواد کردن ده نفر مسلمان آزاد می کند و یا در مسجد جمع کسانی راکه مشغول تعلم و تعلیم هستند را به جمع عبادت کنندگان ترجیح می دهد، همچنین ذکر شده است که زکات علم نشر و تعلیم آن است

پیامبر اسلام باز می فرماید: العلم مالمال یشران کل عیب و الجهل و الفقر یکشفان کل عیب یعنی علم و مال هر عیبی را می پوشاند و جهل و فقر هر عیبی را نمایان می سازند و باز می فرماید در برابر کسی که از او دانش می آموزید یا دانش می دهید با نرمی برخورد کنید و یا اینکه می فرماید هر کس صاحب علمی را حقیر بشمارد مرا حقیر نموده است و هر کس مرا حقیر بشمارد کافر است، بنابراین کسب علم و دانش و ترویج و تعلیم آن از نظر اسلام یک ضرورت است که فارغ از تبعیضات نژادی و جنسیتی و ظاهری انسانهاست و آیات و احادیث فراوانی در این خصوص موجود است که در ظرفیت این قلم خارج است

لذا اینجانب با کمال احترام به قوانین و نظر به صرف منابع مالی، علمی، ملی برای تحصیل و احراز امتیازات لازم در این آزمون استخدامی شرکت که به علت چهار سانتیمتر کوتاهی قد که امری تقدیری از طرف خداوند متعال است از این سفارش و موهبت الهی محروم و تمامی زحمات بنده و توان علمی و آموزشی ام را نادیده گرفته اند لذا استدعا دارم در این خصوص تجدیدنظر فرموده و مسئله را دوباره بررسی و اینجانب را مساعدت فرمایید

"

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است

" لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی دارند:

بند ۱- قد، وزن، فشار خون، BMI

۱- قد (به سانتیمتر) ، محدوده قابل قبول قد: ۱) خانم ها ۱۵۰ تا ۱۸۵ و ۲) آقایان ۱۶۰ تا ۱۹۵ سانتیمتر (در رشته تربیت بدنی حداکثر قد محدودیت ندارد)

۲- شاخص BMI (توسط سیستم محاسبه می شود) =BMI حداقل ۱۷ و حداکثر ۳۵ قابل قبول است) "

در پاسخ به شکایت مذکور، معاون حقوقی و امور مجلس وزارت آموزش و پرورش به موجب لایحه شماره۱۴۱۳۸۵/۸۱۰-۲/۸/۱۳۹۶ توضیح داده است که:

" دفتر محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

عطف به شماره پرونده ۹۶۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۰۴۷۷-۱۷/۶/۱۳۹۶ در خصوص شکایت آقای آسو رحیمی به استحضار می رساند:

۱- بر اساس بند ت ماده ۸۰ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری درخواست کننده ابطال مصوبات باید دلایل و جهات اعتراض از حیث مغایرت مصوبه با شرع یا قانون اساسی یا سایر قوانین یا خروج از اختیارات مرجع تصویب کننده را به وضوح در درخواست خود تصریح نماید که با ملاحظه دادخواست شاکی این اقدام معمول نگردیده و مشخص نیست که اطلاعیه مذکور با کدام یک از موارد ذکر شده در بند ت ماده ۸۰ مغایرت دارد عدم اقدام در این جهت با ضمانت اجرا و حکم مقرر در بند ۳ ماده ۸۱ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مواجه، لذا تقاضای رد خواسته مطابق مستند اخیرالذکر مورد استدعاست

۲- به استناد قسمت شرایط عمومی استخدام اطلاعیه سازمان مدیریت و برنامه ریزی ریاست جمهوری در خصوص استخدام پیمانی در مشاغل وزارت آموزش و پرورش داشتن سلامت جسمانی، روانی و توانایی برای انجام کاری که استخدام می شوند برابر ضوابط آموزش و پرورش که در مرحله مصاحبه مورد سنجش قرار می گیرند بر اساس بند ۱بخش چهارم دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی در خصوص استخدام پیمانی سال ۱۳۹۴، آموزش و پرورش داشتن حداقل ۱۶۰ سانتیمتر قد را جز شرایط اختصاصی قرار داده که داوطلبان باید حائز این شرط باشند

۳- به موجب آراء وحدت رویه دیوان عدالت اداری به شماره های ۴۷۴ و ۴۷۵- ۱۷/۵/۱۳۹۶ مفاد و شرایط مقرر در آگهی های استخدام از حیث الزام به رعایت آن توسط داوطلبان استخدام و صلاحیت قانونی دستگاههای استخدامکننده نسبت به درج شرایط اختصاصی جهت داوطلبان استخدام مورد تایید هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفته است

۴- دستگاههای اجرایی به استناد بند ز ماده ۴۲ قانون مدیریت خدمات کشوری و آیین نامه مربوط و همچنین ماده ۴۳ این قانون می توانند شرایط استخدامی خود را علاوه بر شرایط عمومی موضوع ماده ۴۲، ملاک عمل قرار دهند

با عنایت به مراتب فوق و اینکه شرایط اختصاصی این وزارت در راستای قانون، در آگهی انجام مصاحبه به اطلاع داوطلبان رسیده و با ملاحظه آراء وحدت رویه مذکور و مفاد بند، اقدامات آموزش و پرورش در جهت درج شرایط استخدام ( داشتن حداقل ۱۶۰ سانتیمتر قد برای داوطلبان مرد) اقدامی قانونی و در حدود صلاحیت و اختیارات محسوب می شود، بنابراین رد خواسته شاکی مورد استدعاست

"

در خصوص ادعای مغایرت موضوع بند ۱ قسمت اول لیست کامل بیماریهایی که ممنوعیت استخدام در آموزش و پرورش برای حرفه معلمی دارند از دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی آموزش و پرورش با شرع مقدس اسلام، قائم مقام دبیر شورای نگهبان به موجب لایحه شماره ۴۰۵/۱۰۲/۹۶- ۳/۱۱/۱۳۹۶ اعلام کرده است که:

" بخشنامه مذکور خلاف موازین شرع دانسته نشد از جهت خلاف قانون بودن تشخیص امر به عهده آن دیوان محترم است

"

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۹/۵/۱۳۹۷ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

با توجه به اینکه اولا: استخدام در دستگاههای اجرایی تابع شرایط عمومی و اختصاصی مذکور در قانون مدیریت خدمات کشوری است و برابر بند ز ماده ۴۲ قانون مذکور داشتن سلامت جسمانی و روانی و توانایی افراد برای انجام کاری که استخدام می شوند به موجب آیین نامه ای که به تصویب هیأت دولت می رسد موکول شده است و در ماده ۳ تصویب نامه شماره ۴۴۱۷۸/۸۸۳۸۳-۲۳/۴/۱۳۸۹ هیأت دولت به دستگاههای اجرایی این اختیار داده شده است تا صلاحیت و توانایی انجام کار داوطلبانی که برای آن استخدام می شوند را از طریق آزمون علمی، مصاحبه تخصصی و معاینات پزشکی احراز نمایند

ثانیا: معیارهای توانایی جسمی و شرایط فیزیکی مناسب افراد برای تصدی هر شغل موضوعی تخصصی می باشد و در ارتباط با موضوع مورد بحث وزارت آموزش و پرورش به مرجع تخصصی صلاحیت دارد شرایط لازم برای توانایی انجام مشاغل آموزشی را از جمله داشتن قد مناسب جهت تدریس به دانش آموزان در دستورالعمل نحوه انجام معاینات و تایید صلاحیتهای پزشکی آزمون استخدام پیمانی تعیین کرده است و در اطلاعیه استخدامی مربوطه نیز به سنجش توانایی افراد برابر ضوابط فوق اشاره شده است

ثالثا: مصوبه مورد شکایت در مورد شرایط احراز شغل آموزشی است و با اصل ۲۸ قانون اساسی مبنی بر آزادی افراد مغایرتی ندارد و رابعا: شورای نگهبان نیز آن را خلاف موازین شرع مقدس ندانسته است، بنابراین مقرره مورد شکایت از جهت اینکه در چهارچوب اختیار قانونی مرجع صدور بوده و مغایرتی نیز با قوانین و شرع ندارد، قابل ابطال تشخیص داده نشد

محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 11505