رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۱۹۷۸ ،کلاسه پرونده: ۹۸۰۲۶۷۶)
رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره " ابطال قسمت اول بند دوم دستورالعمل شماره ۲۴۲۰۲؍۹۷؍۱۹۴-۹؍۱۰؍۱۳۹۷ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی که در آن اعلام شده "اساسا دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه ای محسوب نمی شود"
 | |
| مرجع صادر کننده | هیأت عمومی دیوان عدالت اداری |
|---|---|
| شاکی | آقای علی شاهدی علی آباد |
| موضوع | " ابطال قسمت اول بند دوم دستورالعمل شماره ۲۴۲۰۲؍۹۷؍۱۹۴-۹؍۱۰؍۱۳۹۷ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی که در آن اعلام شده "اساسا دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه ای محسوب نمی شود" |
| کلاسه پرونده | ۹۸۰۲۶۷۶ |
| تاریخ رأی | دوشنبه ۱۶ فروردين ۱۴۰۰ |
| شماره دادنامه | ۱۹۷۸ |
شماره دادنامه : ۱۹۷۸ تاریخ دادنامه : ۱۳۹۹/۱۲/۵
شماره پرونده:۹۸۰۲۶۷۶
مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی:آقای علی شاهدی علی آباد
موضوع شکایت و خواسته:ابطالدستورالعمل شماره ۲۴۲۰۲؍۹۷؍۱۹۴-۹؍۱۰؍۱۳۹۷ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی درخصوص عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان آور
گردش کار: ۱- شاکی به موجب دادخواستیابطالدستورالعمل شماره ۲۴۲۰۲؍۹۷؍۱۹۴-۹؍۱۰؍۱۳۹۷ مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی درخصوص عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان آوررا خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:
"با سلام احتراما مستحضر می دارد: اینجانب از تاریخ ۲؍۲؍۱۳۷۶ الی ۲؍۱۰؍۱۳۷۷ بدون در نظر گرفتن دوره آموزش خدمت سربازی (به مدت ۲۰ ماه) به عنوان پرستار وظیفه در بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا خدمت کرده ام و پس از آن نیز از تاریخ ۱۹؍۳؍۱۳۷۶ تا به امروز در بیمارستان فیاض بخش تهران مشغول به خدمت و کار هستم
جمع این ایام بیش از ۲۰ سال می باشد
بر همین مبنا و بر اساس مصوبه شماره ۱۰۱۴۱۴؍ت؍۵۱۲۳۱-۱۷؍۸؍۱۳۹۵ هیأت وزیران که دلالت بر تعیین مشاغل سخت و زیان آور و درجه آنها در بیمارستانها و مراکز بهداشتی و درمانیمشمول قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و معلولین عادی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور مصوب ۶۷ و تبصره ۳ ماده واحده مذکور از بیمارستان و سازمان تأمین اجتماعی درخواست صدور حکم بازنشستگی پیش از موعد با لحاظ ۲۰ سال سابقه مشاغل سخت و زیان آور نمودم که درخواست اینجانب مورد اجابت مسؤولین و رؤسای بیمارستان، مدیریت کل درمان استان تهران و بخش اداری سازمان تأمین اجتماعی (اداره کل تأمین اجتماعی استان تهران) قرار نگرفته و با این استدلال که دوره سربازی به استثنای حضور در جبهه های حق علیه باطل جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب نمی شود
(اولا شغل محسوب نمی شود
ثانیا به فرض شغل بودن، سخت و زیان آور نیست) از صدور حکم بازنشستگی اینجانب (پیش از موعد) امتناع نمودند
اخیرا مدیر کل درمان استان تهران سازمان تأمین اجتماعی طی دستورالعمل شماره ۲۳۲۰۲؍۹۷؍۱۹۴- ۹؍۱۰؍۱۳۹۷ دستور عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان آور را صادر و ابلاغ آن را به تمامی بیمارستان ها، دی کلینیک ها، پلی کلینیک ها و درمانگاه ها و غیره مورد حکم قرار داده است؛ به طوریکه دستورالعمل مذکور به ضرر و ناقض حقوق مکتسبه اینجانب و سایر شهروندان ذیحق می باشد؛ به دلایل ذیل:
۱- پرستاری ماهیتا و ذاتا جزو مشاغل سخت و زیان آور است، صرفنظر از مکان و محل ارائه این خدمت
نه تنها پرستار وظیفه (در نظام) به لحاظ بالینی همان کارهایی را انجام می دهد که پرستار بیمارستان های غیر نظامی، بلکه به علت نوع مجروحیت و صدمات جنگی و مأمورین نظامیان و لزوم مراقبت ها و رسیدگیهای ویژه از آنها، پرستاری در این نوع بیمارستان ها طاقت فرساتر می باشد
آنچه که سختی و زیان آور بودن پرستاری در بیمارستانهای نظامی را بیشتر و غیر قابل تحمل تر می نماید اینست که پرستار بیمارستانهای غیر نظامی در هفته موظف به ارائه خدمت به مدت ۴۴ ساعت می باشد در حالیکه در بیمارستان های نظامی به علت حاکمیت مقررات خشک و آمره نظام (به امر آمر قانونی) پرستاران وظیفه لاجرم به ارائه خدمت، بسیار بیشتر از ۴۴ ساعت و در مواردی غالب دو شیفته محکوممی باشند
۲- قانونگذار خدمت سربازی را در مفهوم عام و به معنی الاعم جزو مشاغل سخت و زیان آور ندانسته است نه در موارد خاص و استثنایی مثل پرستاری که موضوعا، ذاتا و ماهیتا سخت و زیان آور است
هر اصلی استثنایی دارد
۳- در دستورالعمل موضوع خواسته از یک طرف مستندا به تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون کار گذراندن دوره سربازی را در جبهه، سخت و زیان آور دانسته شده است و از طرف دیگر بازنشستگی امثال اینجانب را به جهت اینکه کارمند محسوب می شویم مشمول قانون کار ندانسته است
سؤال اینست که چطور می شود که از یک قانون واحد دو برداشت متناقض و متعارض شود؟ از یک طرف ما را در بحث سربازی مشمول قانون کار می دانند و در خصوص بازنشستگی ما را از قانون کار مستثنی و خارج می دارند
آیا این خلط مبحث، مغالطه کاری و سفسطه نیست؟
۴- در بند ۲ دستورالعمل مذکور سابقه در تأمین اجتماعی را منوط به دریافت مزد در قبال انجام کار و رابطه استخدامی لحاظ کرده و دوره سربازی را فاقد رابطه با نیروهای مسلح دانسته و ذکر کرده اند دوره سربازی سابقه بیمه ای محسوب نمی شود تا امکان محاسبه آن به عنوان سخت و زیان آور محسوب شود؛ در اینخصوص معروض می دارد:
اولا: ما در دوره خدمت از نظام مثل هر سرباز یا افسری حقوق می گرفتیم (به معنی الاخص) اما نه مزد واقعی شغل سخت و طاقت فرسای پرستاری
اتفاقا عدم دریافت مزد واقعی در خدمت سربازی (به معنی مزدی که عدالتا و انصافا ما به ازای خدمت ارائه شده -چه بسا بیشتر از یک پرستار معمولی- باشد) وصف سخت و زیان آور بودن آنرا دو چندان می کرد
ثانیا: بیمه درمانی داشتیم
ثالثا: این حرف خلاف واقع است
چون سازمان تأمین اجتماعی ما به التفاوت بیمه سالهای خدمت سربازی را از ما گرفته است و ۲ سال خدمت را به عنوان سابقه قبول کرده است و سابقه پذیرفته شده در احکام حقوقی اینجانبدلیل این مدعا است
۵- طبق قانون نحوه بازنشستگی جانبازان انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی و شاغلین مشاغل سخت و زیان آور؛ شاغل می تواند در صورتیکه وظایف انجام شغل باعث بروز مشکلات جسمس یا روحی شود با حداقل ۲۰ سال سابقه خدمت درخواست بازنشستگی کند
که اینجانب به دلیل مدارک و پرونده های پزشکی پیوست درخواست بازنشستگی دارم که متأسفانه مورد موافقت مقامات ذیربط قرار نگرفته و از این حیث نیز بازنشستگی پیش از موعد اینجانب مورد پذیرش واقع نشد
(اینجانب در این مدت از ناحیه کلیه و قلب دچار مشکل جسمی و روحی شده ام)
۶- در آخر مستحضر می دارد که اینجانب به علت گذراندن دوره سربازی در حرفه پرستاری از گذراندن دوره طرح که از مقدمات لازم اشتغال به مشاغل پزشکی و پیراپزشکی است معاف گردیده ام
آیا همین نکته کافی نیست؟ بنا به مراتب مذکور و با عنایت به قوانین و مقررات مربوط و با التفات به سوابق اشتغال اینجانب به شغل سخت و زیان آور پرستاری (۱۸ سال و ۶ ماه در بیمارستان فیاض بخش و ۲۰ ماه در بیمارستان امام سجاد (ع) ناجا = مجموعا بیش از ۲۰ سال) تقاضای صدور حکم به شرح ستون خواسته را از محضر عالی مقام دارد
"
متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر می باشد
"ریاست محترم بیمارستان
ریاست محترم دی کلینیک؍ پلی کلینیک؍درمانگاه
موضوع: عدم محاسبه دوران خدمت سربازی به عنوان سابقه مشاغل سخت و زیان آور
سلام علیکم
احتراما؛ درخصوص احتساب سابقه دوران سربازی در زمره اشتغال در مشاغل سخت و زیان آور به آگاهی می رساند:
۱- براساس تبصره ۲ ماده ۱۴ قانون کار، آن دسته از بیمه شدگانی که خدمت نظام وظیفه خود را در جبهه های حق علیه باطل نموده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنها جزء کارهای سخت و زیان آور محسوبمی گردد
بنابراین چنانچه همکاری دوران خدمت سربازی خود را در بیمارستان یا مراکز درمانی به عنوان پرستار،بهیار و کمک بهیار وظیفه گذرانده است این سابقه به عنوان مشاغل سخت و زیان آور محسوب نمی شود
۲- مطابق بند (الف) ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، ایجاد سابقه در صندوق تامین اجتماعی منوط به دریافت مزد یا حقوق در قبال انجام کار و به عبارتی وجود رابطه قراردادی یا استخدامی می باشد
با توجه به اینکه دوره سربازی افراد مشمول نظام استخدامی خاصی نبوده و فاقد رابطه قراردادی با سازمان نیروهای مسلح می باشند در نتیجه اساسا دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه ای محسوب نمی شود تا امکان محاسبه آن به عنوان سخت و زیان آور ممکن گردد
از آنجایی که سازمان تأمین اجتماعی دارای آیین نامه استخدامی خاص می باشد، کارکنان سازمان از جمله کادر پرستاری رسمی و پیمانی مشمول قانون فوق مذکور خواهند شد لذا این گروه از مشمولین منصرف از قانون کار و بالتبع تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ و آیین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور می باشند
مقتضی است دستور فرمایید مراتب به نحو مطلوب جهت بهره برداری به همکاران مشمول اطلاع رسانی گردد
مدیر کل درمان استان تهران"
در پاسخ به شکایت مذکور، مدیر کل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تأمین اجتماعی طی لایحه شماره ۵۴۳۹؍۹۸؍۷۱۰۰-۱۶؍۹؍۱۳۹۸ توضیح داده است که:
"۱-شاکی در بخشی از دادخواست تقدیمی عنوان داشته که سوابق ایام خدمت سربازی به عنوان پرستار وظیفه در بیمارستان امام سجاد(ع) ناجا خدمت نموده بعنوان سخت و زیان آور محسوب و با جمع سوابق اشتغال در بیمارستان فیاض بخش، تقاضای ابطال دستور العمل شماره ۲۴۲۰۲/۹۷/۱۹۴-۹/۱۰/۱۳۹۷ مدیر کل درمان استان تهران و بازنشستگی درمشاغل سخت را دارد
در این ارتباط لازم به توضیح است که استنباط شاکی از بخشنامه معترض عنه صحیح نمی باشد
۱-۱-تبصره ۲ ماده واحده قانون اصلاح تبصره ماده ۱۴ قانون کار والحاق یک تبصره به آن (مصوب ۳۰/۱/۱۳۸۳)
مقرر نموده، آن دسته از بیمه شدگانی که مشمول اصلاحیه تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۴/۷/۱۳۸۰ مجمع تشخیص مصلحت نظام هستند به شرط آن که خدمت نظام وظیفه خود را در جبهه های نبرد حق علیه باطل طی نموده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنان جزء کارهای سخت و زیان آور محسوب می شود
و در ادامه ماده ۴ آئیننامه اجرایی قانون اصلاح تبصره ماده ۱۴ قانون کار و الحاق یک تبصره به آن ( مصوب ۸/۴/۱۳۸۴) مقرر داشته، بیمه شدگانی که در کارهای سخت و زیان آور اشتغال دارندبه شرط آنکه تمام یا قسمتی از خدمت نظام وظیفه خود را در جبهه های نبرد حق علیه باطل گذرانده یا حضور داوطلبانه در جبهه داشته باشند سوابق خدمتی آنها بر اساس قانون اصلاح تبصره (۲) الحاقی ماده (۷۶) قانون اصلاح مواد (۷۲) و (۷۷) تبصره ماده (۷۶) قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۷۹ به عنوان سوابق اشتغال در کارهای سخت وزیان آور محسوب می شود
بنابراین با توجه به اینکه نامبرده طبق اظهارات خود از تاریخ ۲/۲/۱۳۷۶ لغایت ۲۰/۱۰/۱۳۷۷ به مدت ۲۰ ماه در بیمارستان امام سجاد (ع) به عنوان پرستار وظیفه گذرانده است این سابقه بنابه دلایل ذیل بعنوان مشاغل سخت وزیان آور محسوب نمی گردد
اولا: ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی مشمولین این قانون را احصاء نموده است، که مطابق بند (الف) ماده ۴ قانون تأمین اجتماعی، ایجاد سابقه در سازمان تأمین اجتماعی منوط به دریافت مزد یا حقوق درقبال انجام کار و به عبارتی وجود رابطه قراردادی یا استخدامی می باشد
با توجه به اینکه در دوره سربازی افراد مشمول نظام استخدامی خاص نبوده و فاقد رابطه قراردادی با سازمان نیروهای مسلح می باشند در نتیجه اساسا دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه پردازی محسوب نمی شود تا امکان محاسبه آن به عنوان سخت و زیان آور (پرستار وظیفه) محسوب گردد
ثانیا: از آنجائیکه سازمان تأمین اجتماعی دارای آئین نامه استخدامی خاص خود می باشد، کارکنان سازمان تأمین اجتماعی از جمله پرستاران رسمی و پیمانی مشمول قانون فوق الذکر خواهند شد لذا این گروه از مشمولینتأمین اجتماعی به دلیل حاکمیت قانون خاص، منصرف از قانون کار و بالتبع تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی و ماده واحده قانون اصلاح تبصره ۲ الحاقی ماده ۷۶ و آئین نامه اجرایی مشاغل سخت و زیان آور می باشند
۲- از آنجائیکه سازمان تأمین اجتماعی یک نهاد عمومی غیر دولتی با استقلال اداری و مالی است که به موجب ماده ۱۱۷ قانون مدیریت خدمات کشوری از قانون مذکور خارج شده است و دارای آئین نامه استخدامی خاص خود می باشد، لذا با عنایت به اینکه در قانون تأمین اجتماعی و آئین نامه استخدامی سازمان مقرره ای در خصوص احراز شرایط بازنشستگی پیش از موعد پیش بینی نشده است، لیکن حسب ماده ۱۱۴ قانون تأمین اجتماعی، ضوابط سنی و مدت خدمت برای احتساب مستمری بازنشستگی کارکنان سازمان قبل از موعد مقرر تابع ضوابط و مقررات قانون استخدام کشوری و تغییرات و اصطلاحات بعدی آن خواهد بود
از آنجائی که قانون مدیریت خدمات کشوری اکنون جایگزین قانون استخدامی کشوری شده است لذا جهت احراز بازنشستگی کارکنان سازمان در صورتی که پیش از موعد باشد بایستی حسب قانون مزبور اقدام نمود
حسب تبصره۱ ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری، مقرر گردیده سابقه مذکور در بند (الف) و همچنین شرط سنی مزبور در بند (ب) برای متصدیان مشاغل سخت و زیان آور و جانبازان و معمولان تا پنجسال کمتر می باشد و شرط سنی برای زنان منظور نمی گردد
بنابراین با توجه به بندهای (الف و ب) ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری، در صورتی که شاغلین در مشاغل سخت و زیان آور و جانبازان و معولان بیست و پنج سال سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشند، زنان بدون لحاظ شرط سنیمی توانند بازنشسته شوند کهطی دادنامه شماره ۷۷۹ الی ۷۸۱ مورد تأیید هیأت عمومی دیوان عدالت اداری قرار گرفته است در این راستا وفق مفاد دادنامه شماره ۷۷۹ الی ۷۸۱ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، کارکنان سازمان تأمین اجتماعی بر حسب آئین نامه استخدامیسازمان، از حیث مقررات مربوط به نحوه بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور به دو گروه به شرح ذیل تقسیم می گردند
گروه اول: مشمولین آئین نامه استخدامی مذکور، که تابع مقررات مربوط به دستگاههای اجرایی براساس ارجاع قانون تأمین اجتماعی می باشند، لذا مفاد تبصره ۱ ماده ۱۰۳ قانون مدیریت خدمات کشوری جهت احراز شرایط بازنشستگی این گروه از کارکنان حاکم و ملاک عمل می باشد
گروه دوم: مشمولین ماده ۲۰ آئین مزبور، که از شمول آئین نامه خارج و مشمول قانون کار می باشند و قانون اصلاح تبصره ۲ ماده ۷۶ قانون تأمین اجتماعی مصوب ۱۳۸۰ در خصوص بازنشستگی آنان حاکم می باشد
بنابراین با توجه به مطالب پیشگفت و احکام کارگزینی ضمیمه دادخواست، شاکی مستخدم رسمی در زمره مشمولین گروه اول بوده و احراز ۲۵ سال سابقه خدمت قابل قبول جهت بازنشستگی ایشان برابر دادنامه یادشده الزامی می باشد، لذا به دلیل اینکه فاقد ۲۵ سال سابقهخدمت می باشد بازنشستگی شاکی به استناد ضوابط فوق الذکر امکان پذیر نمی باشد
با عنایت به مراتب فوق و اینکه بخشنامه معترض عنه کاملا منطبق با قوانین و مقررات مربوطه بوده و موارد استنادی شاکی بلا دلیل می باشد
تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروحه مورد استدعاست
"
در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ پرونده به هیأت تخصصی کار، بیمه و تأمین اجتماعی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و هیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ۹۹۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۸۹۷-۵؍۸؍۱۳۹۹ بند ۱ و قسمت دوم بند ۲ مصوبه معترض عنه را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد
رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت
رسیدگی به قسمت اول بند ۲ مصوبه معترض عنه در دستور کار هیأت عمومی قرار گرفت
هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۵؍۱۲؍۱۳۹۹ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است
رأی هیأت عمومی
براساس ماده ۳۴قانون استخدام کشوریاصلاحی مصوب ۱۳۵۷ و ماده ۹۵قانون تامین اجتماعیمصوب ۱۳۵۴ و تبصره ۱ ماده ۱۴قانون کاراصلاحی مصوب ۱۳۸۳ مدت خدمت نظام وظیفه شاغلین مشمول قانون کار یا شرکت داوطلبانه آنان در جبهه قبل از اشتغال و یا حین اشتغال جزو سوابق خدمتی آنان نزد سازمان تأمین اجتماعی محسوب می گردد
اعتبار مورد نیاز برای اجرای این قانون از محل دریافت میانگین حق بیمه دو سال آخر فرد بیمه شده تأمین می گردد
بنابراین قسمت اول بند ۲ مصوبه معترض عنه که علی الاطلاق بیان نموده: اساسا دوره سربازی به عنوان سابقه بیمه ای محسوب نمی شود مغایر مواد قانونی مذکور و خارج از حدود صلاحیت مرجع صدور آن است و مستند به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداریمصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود
محمدکاظم بهرامی
رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
کدمنبع: 14157