رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۲۳۱۷ ،کلاسه پرونده: ۹۷؍۱۵۹۴)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره عدم ابطال ۱- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیأت علمی برگزیده دانشگاهی ۲- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از دانش آموختگان برتر دانشگاهی ۳- آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر ۴- آیین نامه طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مستقیم سال ۱۳۹۶ ۵- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیده ۶- شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای سیدسپهر قاضی نوری نایینی
موضوع	عدم ابطال ۱- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیأت علمی برگزیده دانشگاهی ۲- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از دانش آموختگان برتر دانشگاهی ۳- آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر ۴- آیین نامه طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مستقیم سال ۱۳۹۶ ۵- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیده ۶- شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی
کلاسه پرونده	۹۷؍۱۵۹۴
تاریخ رأی	سه شنبه ۳۰ مهر ۱۳۹۸
شماره دادنامه	۲۳۱۷

شماره دادنامه: ۲۳۱۷ تاریخ دادنامه:۳۰؍۷؍۱۳۹۸

شماره پرونده:۹۷؍۱۵۹۴

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای سیدسپهر قاضی نوری نایینی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال ۱- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیأت علمی برگزیده دانشگاهی

۲- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از دانش آموختگان برتر دانشگاهی

۳- آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر

۴- آیین نامه طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مستقیم سال ۱۳۹۶

۵- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیده

۶- شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستیابطال تعدادی از آیین نامه های مصوب بنیاد ملی نخبگانرا خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

"ریاست محترم دیوان عدالت اداری

با سلام و احترام

بدین وسیله آیین نامه های متعدد مصوب بنیاد ملی نخبگان (وابسته به ریاست جمهوری) که در تضاد با قوانینجاری کشور و خارج از صلاحیت بنیاد مزبور صادر شده اند جهت ابطال معرفی می گردند:

۱- شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی و آیین نامه شناسایی و پشتیبانی دانش آموختگان برتر دانشگاهی و نیز آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر به دلیل نقش وظایف وزارت علوم مندرج در بند ۵ از ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

۲- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اعضای هیأت علمی برگزیده دانشگاهی و آیین نامه طرح همکاری با متخصصان و دانشمندان ایرانی غیر مقیم به دلیل نقض وظایف وزارت علوم مندرج در بند ۶ ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و نیز بند ۱۱ ردیف الف همان ماده

۳- آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراع های برگزیده به دلیل نقض وظایف وزارت علوم مندرج در بند ۳ از ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری

لازم به ذکر است که اعمال ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری می تواند بخشی از حقوق تضییع شده افرادی که بر اثر اعمال آیین نامه های غیر قانونی فوق به عنوان نخبه شناخته نشده و از مزایای آن محروم مانده اند را به آنان برگرداند

لذا تقاضای اعمال این ماده را دارم

همچنین خواهشمند است دستور فرمایید کلیه مدیرانی که اموال بیت المال را بر اساس آیین نامه ای مزبور هزینه نموده و به قوانین موضوعه کشور اهمیت نداده اند جهت اعمال ماده ۵۹۸ قانون مجازات اسلامی به دادسرا معرفی شوند تا همگان بدانند که در نظام اسلام، حتی آقازاده ها هم مکلف به تبعیت از قانون هستند

"

در پاسخ به شکایت مذکور، قائم مقام رئیس بنیاد ملی نخبگان به موجب لایحه شماره ۶۴۲؍۱۵-۲؍۸؍۱۳۹۷ توضیح داده است که:

"ریاست محترم هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

سلام علیکم؛

احتراما؛ در خصوص شکایت سید سپهر قاضی نوری نایینی علیه بنیاد ملی نخبگان به خواسته ابطال مصوبات مورد اشاره در دادخواست به دلیل تضاد با قانون و خروج از صلاحیت مقام تصویب کننده (به شماره پرونده ۹۷۰۹۹۸۰۹۰۵۸۰۰۷۳۵) به استحضار می رساند، هیچ یک از مصوبات مورد اشاره هیچ گونه مغایرتی با قوانین کشوری نداشته و همگی در راستای صلاحیت و وظایف مصرح قانونی بنیاد ملی نخبگان می باشند

دلایل بنیاد ملی نخبگان در رد ادعای خواهان عبارت است از

۱- اساسنامه بنیاد ملی نخبگان که مشتمل بر تشکیلات و وظایف این نهاد است، مصوب جلسه پانصد و شصتم شورای عالی انقلاب فرهنگی استو این بنیاد در چارچوب مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی (مانند سند راهبردی کشور در امور نخبگان ) و نیز مقرراتی که به موجب اساسنامه، خود بنیاد مرجع وضع آن است وظایف خود را به عنوان تنها مرجع حاکمیتی، انحصاری و تخصصی در امور نخبگان به انجام میرساند

به موجب ماده ۵ اساسنامه، بنیاد دارای شخصیت حقوقی مستقل بوده و منحصرا بر اساس مقررات اساسنامه اداره میشود

نیز به موجب ماده ۱۴ اساسنامه بنیاد نخبگان بر اساس آیین نامهها و مقررات اداری، مالی، معاملاتی،استخدامی و تشکیلاتی خاص مصوب هیأت امناء که به تایید رییس هیأت امناء می رسد، بدون الزام به رعایت قانون محاسبات عمومی، قانون مدیریت خدمات کشوری و سایر قوانین و مقررات عمومی، اداری، مالی، معاملاتی و استخدامی اداره خواهد شد

۲- اساسنامه بنیاد ملی نخبگان که وظایف این بنیاد در آن تصریح شده است و نیز سند راهبردی کشور در امور نخبگان مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی هستند

به فرموده امام راحل (ره): ضوابط و قواعدی را که شورای عالی انقلاب فرهنگی وضع مینمایند باید ترتیب اثر داده شود

نیز تصریحات مکرر مقام معظم رهبری (مدظله) اولا؛ در خصوص ضرورت تشکیل نهادی مستقل در زمینه نخبگان که به ایجاد بنیاد ملی نخبگان انجامید و ثانیا؛ لازم الاطاعه بودن مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی و عدم ورود مجلس در حوزههای صلاحیت شورا، به طورکلی نشاندهنده نقش و جایگاه محکم مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی است که وظایف و اختیارات بنیاد ملی نخبگان مستند به آن است

بنابراین همان گونه که روشن است بنیاد ملی نخبگان به واسطه صلاحیت خاص خود از حیث مقررات ناظر بر تشکیلات و وظایف از شمول قوانین کشوری خارج است

توضیح آن که جامعه هدف بنیاد ملی نخبگان (یعنی نخبگان و استعدادهای برتر) بر اساس اساسنامه آن و نیز سند راهبردی کشور در امور نخبگان (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی) در قیاس با جامعه هدف وزارت علوم، جامعه هدفی تخصصی و از حیث کمیت کمتر و کوچکتر و البته زبده تر و شایسته توجه ویژه تر است

در حقیقت ایجاد بنیاد ملی نخبگان زاییده نگاه ویژه به ضرورت حمایت از نخبگان در راستای توسعه همه جانبه و تعالی کشور است

با توجه به غلبه گفتمان نخبگانی و رویکرد نخبه محور در دهه گذشته که به تصویب اساسنامه بنیاد ملی نخبگان در شورای عالی انقلاب فرهنگی و مآلا تشکیل بنیاد ملی نخبگان در سال ۱۳۸۵ انجامید، اولویت ساماندهی امور نخبگان در قالب حمایتها، تسهیلات و مساعدتها و ایجاد بستر مناسب جهت جذب و مشارکت حداکثری نخبگان در فرآیند توسعه همه جانبه کشور به ویژه در حوزه علم و فناوری در دستور کار قرار داشته و دارد و این وظیفه به نحو ویژه، رسمی، تخصصی و انحصاری در حوزه صلاحیت قانونی بنیاد ملی نخبگان است که با مشارکت سایر دستگاه های اجرایی و کشوری به امور نخبگان اهتمام می ورزد

به ویژه با تصویب سند راهبردی کشور در امور نخبگان مصوب ۱۱؍۷؍۱۳۹۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی، ماموریتها و وظایف بنیاد ملی نخبگان در این زمینه بیش از پیش برجسته شده است

بند ب فصل چهارم سند راهبردی اشعار می دارد: بنیاد ملی نخبگان مسئول تدوین سیاستهای اجرایی، طراحی ساز و کار تحقق اهداف سند و به تصویب رساندن آن در هیأت امنای بنیاد و ابلاغ آنها و هماهنگی و انسجام بخشی بین دستگاه های اجرایی کشور در اجرای سند و نظارت بر حسن اجرای آن است و موظف است پیشرفت کار را به صورت سالیانه به شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش کند

نیز در جزء ۳ بند د فصل ۴ سند آمده است: بنیاد ملی نخبگان موظف است سیاست اجرایی، شاخصها و معیارهای اجرای راهبردهاو اقدامهای سند را تهیه و به دستگاه های اجرایی ذی ربط ابلاغ کند

بخشی از جامعه هدف بنیاد را دانشگاهیان اعم از اساتید، دانشجویان و دانش آموختگان تشکیل می دهند

البته نه همه دانشگاهیان بلکه طیف محدودی از آنها که مطابق مقررات حائز عنوان نخبه یا استعداد برتر تشخیص داده شوند

به عبارت دیگر بنیاد صرفا افرادی را که مطابق معیارها و ضوابط مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی و بنیاد ملی نخبگان به عنوان نخبه یا استعداد برتر قلمداد گردند، مورد حمایت قرار می دهد

که بخشی از این جامعه هدف دانشگاهی (دانشجو یا دانش آموخته) و برخی غیردانشگاهی هستند

به عبارت دیگر صلاحیت بنیاد نسبت به صلاحیت وزارت علوم خاص است و در حوزه صلاحیت خود مقررات و قواعدی خاص دارد

۳- در پاسخ به ادعای خواهان مبنی بر مغایرت شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی و آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از دانش آموختگان برتر دانشگاهی و نیز آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر به دلیل نقض وظایف وزارت علوم مندرج در بند ۵ از ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که اشعار می دارد: برنامه ریزی برای شناسایی و حمایت از شکوفایی استعدادهای درخشان و هدایت آنها به سمت اولویت های راهبردی کشور در زمینه علوم، تحقیقات و فناوری در چارچوب مقررات مصوب مراجع ، به استحضار می رساند هیچ یک از سه مقرره موصوف بنیاد ملی نخبگان هیچ گونه تعارض و مغایرتی با وظایف وزارت علوم و من جمله بند فوق الاشعار ندارد

با عنایت به تفکیک صلاحیتهای بنیاد ملی نخبگان (به شرح مندرج در اساسنامه این بنیاد و سند راهبردی کشور در امور نخبگان) از صلاحیت وزارت علوم (به شرح مندرج در قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) و اختصاص و انحصار امور نخبگی به بنیاد ملی نخبگان، این بنیاد هیچ گونه ورودی در صلاحیت تخصصی وزارت علوم ندارد

و حمایتهای بنیاد ملی نخبگان صرفا منحصر به نخبگان و استعدادهای برتر با شرایط مندرج درمقررات مربوطه است

لازم به توضیح است که در مقررات بنیاد ملی نخبگان اصطلاحات نخبه ، استعداد برتر یا دانش آموختگان برتر وجود دارد

که مطابق اسناد بالادستی، ضوابط و مقررات هر یک از این اصطلاحات، تعریف منصوص و بار معنایی خود را دارند و این بنیاد در چارچوب مقررات و ضوابط خود اقدام به احراز نخبگی یا استعداد برتر افراد می نماید

تا بدین وسیله بتواند جامعه هدف خود را مورد حمایت قرار دهد

همچنین اصطلاح یا جامعه هدفی به نام استعدادهای درخشان به نحوی که در مقررات و ضوابط وزارت علوم است، در مقررات بنیاد وجود ندارد

و از این لحاظ بنیاد هیچ گونه تداخل و ورودی در صلاحیت وزارت علوم در این زمینه ندارد

اختصاص تسهیلاتی نظیر تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی (موضوع شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی ) و اعطای جوایز تحصیلی (موضوع آیین نامه اعطای جایزه های تحصیلی به دانشجویان صاحب استعداد برتر ) به دارندگان شرایط لازم در جامعه هدف بنیاد یعنی نخبگان مصداقهایی خاص از حمایت است که بنیاد ملی نخبگان بنا به وظیفه قانونی خود انجام می دهد و اصولا متفاوت از وظیفه کلی و عام مندرج در بند ۵ از ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف وزارت علوم است

به علاوه شیوه نامه بهره مندی دانش آموختگان برتر دانشگاهی از تسهیلات خدمت نظام وظیفه تخصصی نیز موضوعا هیچ ارتباطی با وظیفه وزارت علوم در بند فوق ندارد

۵- در پاسخ به ادعای خواهان مبنی بر مغایرت آیین نامه شناسایی و پشتیبانی از اختراعهای برگزیده با بند ۳ از ردیف ج ماده ۲ قانون اهداف، وظایف و تشکیلات وزارت علوم و تحقیقات و فناوری که اشعار می دارد: ارزیابی و تایید اختراعات و اکتشافات و نوآوریها با همکاری سایر مراکز علمی و تحقیقاتی کشور به منظور فراهم نمودن زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ثبت در مراجع ذی ربط ، شایان ذکر است که حمایت بنیاد ملی نخبگان از اختراعات برگزیده پس از احراز و تایید اختراعات بر اساس ضوابط و مقررات این بنیاد است

با این توضیح که بنیاد ملی نخبگان از اختراعاتی با سطح برگزیده حمایت می نماید و این بدان معناست که مطابق مقررات و ضوابطقابلیتهای یک اختراع از حیث برجستگی و اهمیت ملی می باید مطابق موازین برای بنیاد احراز شود تا بتواند از طرف بنیاد حمایت گردد

این در حالی است که مقرره بنیاد در این زمینه از وظیفه مصرح در بند فوق الاشعار از وظایف وزارت علوم خارج است

با این توضیح که حمایت بنیاد از اختراعات برگزیده، مالی و در قالب تخصیص اعتبار است در حالی که حمایت وزارت علوم به صراحت بند فوق الاشعار صرفا ناظر بر فراهم نمودن زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی و ثبت در مراجع ذی ربط است و همان طور که آشکار است این دو موضوع هیچ تزاحم و تداخلی در یکدیگر ندارند

۶- در خصوص ادعای خواهان مبنی بر خروج بنیاد ملی نخبگان از صلاحیت خود و ورود در صلاحیت وزارت علوم شایان ذکر است که همه مقررات فوق الاشعار مستند به بند ب ماده ۳ اساسنامه بنیاد ملی نخبگان (ناظر بر شناسایی، هدایت و حمایت نخبگان به منظور ارتقاء تولید علم در کشور) و سایر بندهای اساسنامه و نیز بندهای مختلف سند راهبردی کشور در امور نخبگان تهیه و تدوین و تصویب شده اند و از آنجا که بنیاد مرجع و متکفل امور نخبگان در نظام اداری و قانونی کشور است، لذا در راستای انجام وظایف قانونی خود اقدام به مقررات گذاری در خصوص جامعه هدف خود یعنی نخبگان و استعدادهای برتر نموده است

از این رو هیچ یک از آن مقررات نه تنها از صلاحیت مقام تصویب کننده یعنی بنیاد ملی نخبگان خارج نبوده، بلکه بنا به مراتب فوق الذکر هیچ گونه تداخل و تزاحمی با وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز ندارند

علی ایحال با عنایت به صلاحیت بنیاد ملی نخبگان که مستند به مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی است و مولود ضرورت اهتمام جدی به امور نخبگان (مطابق و در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری (مدظله)) می باشد، و نیز با امعان نظر به تفکیک صلاحیتها و استدلالات ناظر به مقررات مربوطه، هیچ یک از مقررات بنیاد ملی نخبگان به ترتیب فوق الذکر هیچ گونه تعارض و مغایرتی با وظایف وزارت علوم ندارند

با عنایت به مراتب فوق الذکر بنیاد ملی نخبگان از آن مرجع تقاضای رد شکایت خواهان را دارد

"

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۳۰؍۷؍۱۳۹۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

با عنایت به اینکه در مواد ۲ و بندهای ذیل ماده ۳ و مواد ۹ و ۱۴ اساسنامه بنیاد ملی نخبگان که مصوبه جلسات ۵۵۲، ۵۵۳، ۵۵۴، ۵۵۵، ۵۵۶، ۵۵۷، ۵۵۸، ۵۵۹، ۵۶۰، ۵۶۱ و ۵۶۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی است و با توجه بهکلیات سند راهبردی کشور در امور نخبگانمصوب ۱۱؍۷؍۱۳۹۱ آن شورا، بنیاد ملی نخبگان مرجع سیاستگذاری و برنامه ریزی در مورد چگونگی شناسایی، کشف، جذب، حمایت و پرورش نخبگان است و مقررات مورد شکایت جملگی از مصادیق سیاستگذاری و برنامه ریزی در امور نخبگان است، بنابراین آیین نامه ها و شیوه نامه های مورد شکایت، مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات وضع نشده و ابطال نشد

محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 12488