رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۲۹۲۶ - ۲۹۲۷ ،کلاسه پرونده: ۹۸۰۰۵۴۰ و ۹۶۰۱۲۴۸)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره عدم ابطال بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ و تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان تامین اجتماعی

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای حسین موحد با وکالت آقایان اسحاق ایل بیگی و حسن خیرآبادی 2- خانم فرشته مشتاقی
موضوع	عدم ابطال بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ و تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان تامین اجتماعی
کلاسه پرونده	۹۸۰۰۵۴۰ و ۹۶۰۱۲۴۸
تاریخ رأی	سه شنبه ۱۵ بهمن ۱۳۹۸
شماره دادنامه	۲۹۲۶ - ۲۹۲۷

شماره دادنامه: ۲۹۲۶ - ۲۹۲۷ تاریخ دادنامه:۱۷؍۱۰؍۱۳۹۸

شماره پرونده: ۹۸۰۰۵۴۰ و ۹۶۰۱۲۴۸

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکی: آقای حسین موحد با وکالت آقایان اسحاق ایل بیگی و حسن خیرآبادی ۲- خانم فرشته مشتاقی

موضوع شکایت و خواسته: ابطال بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ و تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان تامین اجتماعی

گردش کار: آقای حسین موحد با وکالت آقایان اسحاق ایل بیگی و حسن خیرآبادی به موجب دادخواستی اعلام کرده است که:

"اینجانبان وکلای خواهان حسب تجویز حاصله از بند ۱ ماده ۱۹ قانون دیوان عدالت اداری نسبت به تصمیم غیر قانونی و دستورالعملهای شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ و شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان معترض و ابطال آن مورد استدعاست

مقدمتا معروض می دارد:

موکل از تاریخ ۱؍۷؍۱۳۷۵ تا ۳۱؍۶؍۱۳۷۹ به مدت ۴ سال به عنوان رزیدنت حسب ابلاغهای پیوستی در دانشگاه علوم پزشکی شهرستان کرمان و با حق الزحمه ماهیانه ۰۰۰؍۴۰۰ ریال در بخش جراحی بیمارستان شهید دکتر باهنر اشتغال به کار داشته است

پس از اتمام طرح دستیاری و اشتغال به کار به عنوان پزشک متخصص جراحی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی خراسان رضوی موکل متوجه گردیده که ۴ سال خدمتی دوران رزیدنتی وی به عنوان سوابق ایام خدمتی و بیمه ایی مشارالیه از سوی دانشگاه علوم پزشکی کرمان لحاظ نگردیده که موکل بهتاریخ ۱؍۸؍۱۳۹۰ درخواست احتساب سنوات دولتی ( دوره دستیاری) خود را از سازمان متبوع می نماید لیکن در پاسخ آن سازمان طی نامه شماره ۳۶۸۰۴۰؍۹۰-۱۹؍۹؍۱۳۹۰ استناد به رأی شماره ۲۰۰-۳؍۳؍۱۳۸۸ دیوان عدالت اداری و بخشنامه ۹۷۸۶۰-۴؍۲؍الف-۱۶؍۳؍۱۳۸۹ وزارت متبوع خود می نماید و اخیرا نیز با استناد به تبصره بند ۱ جلسه مورخ ۱؍۱۱؍۱۳۹۳ هیأت مدیره سازمان بر اساس دستور اداری شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ از انجام درخواستهای قانونی و به حق موکل خودداری می نمایند

در حالی که مستحضرید:

پزشک رزیدنت در این دوره ضمن تکمیل برخی از مهارتهای علمی رسما به عنوان بخشی از کار درمانی مسئول در بیمارستانهای دانشگاه به ارائه خدمات درمانی می پردازند که این خدمات درآمدزا می باشد و از بیماران اخذ می گردد و در قبال این خدمت ویزیت بیماران در بخشها و درمانگاه های بیمارستان و کشیکهای شبانه ماهانه مبلغی تحت عنوان حق الزحمه رزیدنتی به رزیدنت پرداخت می شود و با دریافت حق الزحمه مندرج در حکم حق داشتن مطب خصوصی و اشتغال در سایر موسسات دولتی و خصوصی را از پزشک رزیدنت سلب می نمایند و مبلغی که رزیدنتها بابت حق الزحمه دریافت می کنند هیچ گونه تناسبی با درآمدی که برای بیمارستان ایجاد می کنند، ندارد و مبلغ دریافتی از حداقل دریافتی های وزارت کار هم کمتر است

مدرک تخصصی فرد به هیچ عنوان برای پرداخت حق الزحمه در نظر گرفته نمی شود وهیچ مبلغی هم تحت عنوان مزایا، عیدی، هزینه رفت و آمد و عائله مندی به رزیدنتها پرداخت نمی شود، مهمتر اینکه هیچ گونه پوششی تحت عنوان حق بازنشستگی و سنوات سابقه کار در طول این چهار سال برای آنها در نظر گرفته نمی شود فرد پس از هفت سال تحصیل پزشکی عمومی باید ۲ سال، طرح بگذراند و اگر سریع وارد دوره رزیدنتی شود ۴ تا ۶ سال باید این دوره را بگذراند و نزدیک به ۴۰ سالکی تازه وارد بازار می شود

این رد حالی است که این افراد در سن نزدیک به ۴۰ سالگی، بدون سنوات خدمتی باید کار کنند که این موضوع برای شروع به کار، سن بالایی به شمار می آید مضاف بر اینکه بیش از ۹۵ درصد فرایند تشخیصی و درمانی بیمارستانهای آموزشی ناشی از فعالیت رزیدنتها است و رزیدنتها بابت ویزیت صدهابیمار یا دهها عمل جراحی هیچ دریافت اضافه ای ندارند، این در حالی است که تمام درآمدها عاید بیمارستان می شود و آنان فقط همان حقوق را دریافت می کنند و عادلانه و منصفانه نمی باشد که از این حداقلی ترین حق قانونی و شرعی آنها را نیز محروم نمود در حالی که:

اولا: مستندا به تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و آرای شماره ۴۲ و ۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پرداخت وجه تحت هر عنوان اعم از کمک هزینه تحصیلی، حق الزحمه به رزیدنتهای دوره تخصصی، دستمزد و حقوق تلقی می شود

ثانیا: دانشگاه علوم پزشکی کرمان جزء نهادهای دولتی محسوب و به موجب ماده ۱ قانون احتساب سوابق خدمتی مستخدمان و ، خدمت کرده که جزء سوابق خدمت دولتی قابل احتساب است و به موجب ماده ۱۵۱ قانون استخدام کشوری، خدمت تمام وقت در وزارتخانه ها و سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در اجرای مقررات قانونی استخدام کشوری از لحاظ بازنشستگی و وظیفه جزو خدمت دولتی محسوب و منظور می شود و خدمت موکل به مدت ۴ سال در آن نهاد مستثنی نمی باشد

ثالثا: وفق مقررات مواد ۳۶، ۳۹ و ۴۰ قانون تامین اجتماعی کارفرما مسئول پرداخت حق بیمه سهم خود و بیمه شدگان می باشد و مکلف است در موقع پرداخت مزد یا حقوق و مزایا سهم بیمه شدگان را کسر نموده و سهم خود را بر آن افزوده به سازمان تادیه نماید

رابعا: با عنایت به اینکه پرداخت دستمزد در مقابل کار مغایرتی با موازین قانونی نداشته و از جمله اشخاص می باشد و از طرفی مراتب انجام کار اضافی و کشیکهای شبانه توسط موکل در بیمارستان امری است متداول که مستحق پرداخت دستمزد می باشد

علیهذا با عنایت به اینکه موکل از تاریخ ۱؍۷؍۱۳۷۵ تا ۳۱؍۶؍۱۳۷۹ در دانشگاه علوم پزشکی کرمان به عنوان رزیدنت اشتغال به کار داشته و با توجه به اینکه ماده ۱ قانون احتساب سوابق خدمتی مستخدمان ، به نحو مطلق قید سابقه خدمت در نهادهای دولتی که شامل نهاد مذکور هم می شودرا پذیرفته است و نظر به اینکه به موجب ماده ۱۵۱ قانون استخدام کشوری، خدمت تمام وقت در وزارتخانه ها و سازمانها و موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در اجرای مقررات قانون استخدام کشوری از لحاظ بازنشستگی و وظیفه جزو خدمت دولتی محسوب و منظور می شود و اینکه موکل پس از دوره ۴ ساله مذکور مطابق آخرین حکم کارگزینی شماره ۳۵۳۲۹۲؍۹۶-۱۸؍۲؍۱۳۹۶ به استخدام رسمی آزمایشی تبدیل وضعیت یافته است و اینکه مطابق تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و آرای شماره ۴۲ و ۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری هرگونه پرداخت وجه تحت هر عنوان اعم از کمک هزینه تحصیلی، حق الزحمه را به رزیدنتهای دوره تخصصی، دستمزد و حقوق تلقی می شود و با عنایت به احترام عمل مومن و اینکه دستورالعملهای فوق مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات مرجع صادر کننده اصدار یافته صدور حکم به شرح ستون خواسته استنادا به بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۱۳ و ۱۴ و بند ۲ و تبصره آن از قانون دیوان عدالت اداری از محضر محکمه عالی مورد استدعاست

"

شاکی در لایحه رفع نقص اعلام کرده است که:

"در خصوص رفع نقص از پرونده فوق اشعار می دارد: مقصود از طرح دعوا، ابطال دستورالعمل های شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ با موضوع و شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ صادره از سوی سازمان تعاون، کار و رفاه اجتماعی می باشد که متن بخشنامه های فوق به قرار زیر است: بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ با موضوع سوابق ایام خدمت مشمولین طرح پزشکان و پیراپزشکان و دوره دستیاری (رزیدنتی) کارکنان سازمان به شرح ذیل است:

۱- با توجه به اینکه حسب اظهار نظر صریح اداره کل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (موضوع نامه شماره ۱۷۶؍۲۰۹-۲۸؍۸؍۱۳۹۱) دوره تخصصی دستیاری پزشکان (رزیدنتی) از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده و جزو سوابق خدمتی این افراد محسوب نمی گردد، بنابرایناحتساب و پذیرش سوابق تحصیلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود

۲- تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ با موضوع سوابق اشتغال پزشکان سازمان به صورت قراردادی در دوره دستیاری (رزیدنتی)

متن تذکر بند۱: حسب اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دوره تخصصی دستیاری پزشکان از جمله دورههای آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و از آنجا که کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده جزو سوابق خدمتی این افراد نیز محسوب نمی گردد، بنابراین احتساب و پذیرش سوابق تحصیلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود و از مفاد این دستور اداری خارج است

در حالی که در مانحن فیه مقامی که مصوبه را تصویب کرده صرف نظر از اینکه اختیار قانونی برای تصویب این مصوبات را نداشته و مصوبات صادره خارج از اختیارات قانونی مقام صادر کننده مصوبه بوده است، بلکه به دلایل ذیل الذکر دستورالعملهای صادره خلاف قوانین مصوب مجلس و خلاف قانون اساسی بوده و در خور ابطال است زیرا:

اولا: مستندا به تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و آرای شماره ۴۲ و ۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پرداخت وجه تحت هر عنوان اعم از کمک هزینه تحصیلی، حق الزحمه به رزیدنتهای دوره تخصصی، دستمزد و حقوق تلقی می شود

ثانیا: با توجه به تعریف خدمت دولتی به شرح بند (ب) ماده ۱ لایحه قانونی استخدام کشوری و وجوه مشخصه آن از حیث اشتغال به کار مستمر در یکی از واحدهای دولتی به دستور مقام ذی صلاح و دریافت حقوق یا دستمزد در قبال انجام وظایف محوله و ضرورت احتساب آن به عنوان سوابق خدمت دولتی به شرح مقرر در ماده ۳۴ لایحهقانونی مذکور و سایر مقررات مربوط و با عنایت به اطلاق ماده ۱۵۱ قانون استخدام کشوری بر لزوم احتساب مدت خدمت تمام وقت در وزاتخانه ها، موسسات و شرکتهای دولتی و شهرداریها در اجرای قانون مذکور از لحاظ تعیین پایه و بازنشستگی و حقوق وظیفه به عنوان سابقه خدمت دولتی محسوب می گردد و در مانحن فیه نظر به اینکه دانشگاه علوم پزشکی جزء نهادهای دولتی محسوب می گردد عادلانه و منصفانه نمی باشد که به استناد مصوبات خلاف قانون، سوابق تحصیلی پزشکان دوره دستیاری (رزیدنتی) جزو سوابق خدمتی این افراد محسوب نگردد و از این حداقلی ترین حق قانونی و شرعی آنها را نیز محروم نمود

مضاف بر این نیز مطابق قاعده فقهی احترام عمل مومن، اگر شخصی به امر دیگری کاری انجام دهد، چنانچه این کار عرفا دارای ارزش اقتصادی و بدون قصد تبرع انجام یافته باشد، آمر به اندازه اجرت المثل ضامن است

بدین توضیح که هر چند انسان آزاده خودش مال نیست، ولی کار او مال محسوب است و مقتضای احترام مال، مسئولیت و ضمان است

"

خانم فرشته مشتاقی به موجب دادخواستی اعلام کرده است که:

"موضوع: تقاضای ابطال تذکر ذیل بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ موضوع سوابق اشتغال پزشکان سازمان به صورت قرادادی در دوره دستیاری (رزیدنتی) و بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ سازمان تامین اجتماعی موضوع سوابق ایام خدمت مشمولین طرح پزشکان و پیراپزشکان و دوره دستیاری (رزیدنتی) کارکنان سازمان از حیث مخالفت با قانون احتراما به استحضار می رساند:

۱- سازمان تامین اجتماعی در تذکر ذیل بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ چنین مقرر داشته است که: (حسب اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دوره تخصصی دستیاری پزشکان از جمله دوره های آموزش و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و از آنجا که کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده، جزو سوابق خدمتی این افراد نیز محسوب نمی گردد

بنابراین احتساب و پذیرش دوره تحصیل پزشکان به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت

خواهد بود و از مفاد این دستور اداری خارج می باشد

) در بند ۴ بخشنامه مشاره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ نیز اشعار داشته است که: (با توجه به اینکه حسب اظهارنظر صریح اداره کل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (موضوع نامه شماره ۱۷۶؍۲۰۹-۲۸؍۸؍۱۳۹۱)، دوره تخصصی دستیاری پزشکان (رزیدنتی) از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده و جزو سوابق خدمتی این افراد محسوب نمی گردد

بنابراین احتساب و پذیرش سوابق تحصلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود

)

۲- هر دو مقرره فوق در بخشنامه های یاد شده که پرداخت مبلغ به پزشک در ایام دستیاری را به جای مزد و حق الزحمه، کمک هزینه دانسته و از شمول سوابق بیمه پردازی خارج نموده به شرح ذیل مخالف قانون می باشد:

۱-۲- ماده ۴ آیین نامه آموزشی دوره دستیاری رشته های تخصصی علوم پایه پزشکی و بهداشت مصوب شورای آموزشی علوم پایه پزشکی، بهداشت و تخصصی مورخ ۲۸؍۷؍۱۳۷۵ اعلام نموده است که: ( حداقل مدت دوره دستیاری علوم پایه پزشکی و بهداشت ۳ سال و حداکثر ۵؍۴ سال بوده و سقف واحدهای آموزشی و پژوهشی دوره های دستیاری بین ۴۲ تا ۵۰ واحد می باشد

علاوه بر آن دستیار موظف به ارائه خدمات تمام وقت آموزشی، پژوهشی و بالینی مورد نیاز بخشها می باشد

) طبق ماده فوق پزشکان در دوره دستیاری علاوه بر گذراندن واحدهای آموزشی مکلف به ارائه خدمات غیر آموزشی مورد نیاز بخش آن هم به صورت تمام وقت شده اند

آنچه از تعریف کمک هزینه تحصیلی بر می آید مبلغی است که شخص بتواند در زمان تحصیل بدون اشتغال به فعالیت دیگر صرفا آموزش دیده و مخارج اولیه وی را تامین نماید

نه اینکه متعهد به ارائه خدمات غیر آموزشی آن هم به طور تمام وقت گردد

پس آنچه تحت عنوان کمک هزینه از آن یاد می شود ماهیت حقیقی آن که حق الزحمه است را تغییر نمی دهد

۲-۲- در تبصره ذیل ماده ۱۲ آیین نامه مزبور هم دانشجو را مکلف به انجام فعالیت خدماتی برنامه ریزی شده از سوی شورای گروه آموزشی نموده است

۳-۲- طبق ماده ۴۸ آیین نامه دوره دستیاری: (در تمام مدت دوره دستیاری، دستیاران به هیچ وجه حق تاسیس و اداره مطب خصوصی یا درمانگاه را ندارند و نمی توانند حتی به صورت قراردادی و ساعتی به استخدام هیچ یک از موسسات دولتی یا وابسته به آن، بخش خصوصی و یا خیریه درآیند

) نمی توان گفت که پزشک ۴ سال زندگی خود را صرف ارائه خدمات تمام وقت در مرکز درمانی معرفی شده از سوی دانشگاه بنماید در حالی که از هرگونه اشتغال دیگر و کسب درآمد محروم باشد و آنچه به وی پرداخت می گردد مزد خدمت وی نیست و کمک هزینه است

چه اینکه اگر چنین بود و به پزشک کمک هزینه پرداخت می گردید نیازی به الزام به خدمت تمام وقت و منع اشتغال درمراکز دیگر نبود

مگر آن که قائل شویم در برابر هر خدمتی مزد قرار گرفته است (ماده ۲ قانون تامین اجتماعی) هر چند طبق بخشنامه ها و آیین نامه های مربوطه خدمات پزشکان در این دوره بخشی از دوران آموزشی ایشان می باشد، لیکن کمک هزینه صرفا در برابر خدمات آموزشی قرار می گیرد و پزشک بابت ارائه خدمات غیر آموزشی (بالینی و پژوهشی) مستحق دریافت حق الزحمه است و آنچه به وی پرداخت می شود مزد زحمت و خدمات می باشد

۴-۲- ماده ۲ قانون تامین اجتماعی بیان می دارد که کارفرما شخص حقیقی یا حقوقی است که بیمه شده به دستور یا به حساب او کار می کند ، مزد یا حقوق یا کارمزد در این قانون شامل هرگونه وجوه و مزایای نقدی یا غیر نقدی مستمر است که در مقابل کار به بیمه شده داده می شود

۵-۲- ماده ۴ قانون تامین اجتماعی نیز افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می کنند را مشمول این قانون و مزایای آن دانسته است

نمی شود پزشکی که ما به ازای خدمت غیر آموزشی حقوق دریافت می دارد را منصرف از این ماده دانست

۶-۲- در ماده ۳۶ و ۳۹ قانون تامین اجتماعی تکلیف کارفرمایان و سازمان تامین اجتماعی در مقابل مشمولین این قانون به وضوح مشخص است و تاخیر یا عدم پرداخت حق بیمه توسط کارفرما ( دانشگاه) را رافع تعهدات سازمان تامین اجتماعی در مقابل بیمه شده نمی داند

وفق قانون هر شخص حق دارد از مزایای اشتغال خود از جمله احتساب جزو سوابق بیمه ای بهره مند گردد

بخشنامه های مورد اعتراض که با قید عبارت کمک هزینه سعی در خروج ایام خدمت دوره دستیاری از سابقه بیمه پزشک نموده و احتساب و پذیرش دوره تحصیل پزشک را به عنوان سواق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت اعلام داشته، مغایرت آشکار با قانون دارد

در حالی که این کمک هزینه ماهیتا منطبق بر تعاریف قانونی مزد، حقوق، حق الزحمه مشمول بیمه و قانون تامین اجتماعی می باشد

بنابراین از محضر عالی تقاضای ابطال تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ موضوع سوابق اشتغال پزشکان سازمان به صورت قراردادی در دوره دستیاری (رزیدنتی) و بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ سازمان تامین اجتماعی موضوع سوابق ایام خدمت مشمولین طرح پزشکان و پیراپزشکان و دوره دستیاری (رزیدنتی) کارکنان سازمان از حیث مخالفت با قانون مستند به بماده ۱۲ قانون دیوان عدالت اداری را دارم

همچنین نظر به اینکه به استناد این بخشنامه ها دعاوی بسیاری از پزشکان علیه سازمان تامین اجتماعی و دانشگاه های علوم پزشکی محکوم به رد شده و موجب تضییع حقوق ایشان و عدم احتساب حق بیمه ایام دستیاری (۴ سال ارائه خدمات بدون مزایای قانونی) گردیده وفق ماده ۱۳ قانون دیوان عدالت اداری ابطال از زمان تصویب مورد استدعا می باشد

"

متن مصوبه مورد شکایت به قرار زیر است

بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ سازمان تامین اجتماعی:

"با توجه به اینکه حسب اظهار نظر صریح اداره کل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ( موضوع نامه شماره ۱۷۶؍۲۰۹-۲۸؍۸؍۱۳۹۱) دوره تخصصی دستیاری پزشکان (رزیدنتی) از جملهدوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده و جزو سوابق خدمتی این افراد محسوب نمی گردد

بنابراین احتساب و پذیرش سوابق تحصیلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود

"

تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان تامین اجتماعی:

"تذکر: حسب اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دوره تخصصی دستیاری پزشکان از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و از آنجائی که کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده جزو سوابق خدمتی این افراد محسوب نمی گردد

بنابراین احتساب و پذیرش سوابق تحصیلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود و از مفاد این دستور اداری خارج است

"

در پاسخ به شکایت مذکور، مدیرکل دفتر امور حقوقی و دعاوی سازمان تامین اجتماعی به موجب لایحه شماره ۱۰۹؍۹۷؍۷۱۰۰-۵؍۳؍۱۳۹۷توضیح داده است که:

"الف- شرح شکایت و خواسته شاکی: وکیل در دادخواست ارائه شده عنوان نموده که موکل وی از تاریخ ۱؍۷؍۱۳۷۵ تا ۳۱؍۶؍۱۳۷۹ به مدت ۴ سال به عنوان رزیدنت در دانشگاه علوم پزشکی کرمان و با حق الزحمه ماهیانه چهل هزار تومان در بخش جراحی بیمارستان شهید دکتر باهنر اشتغال به کار داشته است، که پس از اشتغال به کار به عنوان پزشک متخصص جراحی عمومی در دانشگاه علوم پزشکی خراسان رضوی متوجه گردیده که دوران مذکور به عنوان سوابق بیمه ای مشارالیه لحاظ نگردیده است و در تاریخ ۱؍۸؍۱۳۹۰ درخواست احتساب سنوات (دوره دستیاری) خود را از سازمان متبوع می نماید لیکن سازمان طی نامه شماره ۳۶۸۰۴؍۹۰-۱۹؍۹؍۱۳۹۰ و استناد به رأی شماره ۲۰۰-۳؍۳؍۱۳۸۸ دیوان عدالت اداری و بخشنامه ۹۷۸۶۰؍۲؍الف-۱۶؍۳؍۱۳۸۹ وزارت متبوع خود می نماید و اخیر نیز به استناد تبصره ۱ جلسه مورخ ۱؍۱۱؍۱۳۹۳ هیأت مدیره سازمان و بر اساس دستور اداری شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ از انجام درخواستهای قانونی موکل وی خودداری می نمایند، بنابراین وفق تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و دادنامه ۴۲ و ۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی و مواد ۳۶، ۳۹ و ۴۰ قانون تامین اجتماعی تقاضای ابطال دستورالعملهای معترض عنه را دارد

ب- دفاعیات ماهوی: وکیل شاکی در دادخواست ارائه شده و در پاسخ به رفع نقص به عمل آمده مدعی است که دستورالعملهای معترض عنه حسب اظهار نظر صریح اداره کل منابع انسانی و پشتیبانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی نامه شماره ۱۷۶؍۲۰۹-۲۸؍۸؍۱۳۹۱ تنظیم و به مرحله اجرا درآمده است و همچنین تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ با موضوع سوابق اشتغال پزشکان سازمان به صورت قراردادی دوره دستیابی (رزیدنتی) نیز حسب اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دوره تخصصی دستیاری پزشکان از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و از آنجایی که کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده، جزء سوابق خدمتی این افراد نیز محسوب نمی گردد بنابراین احتساب و پذیرش سوابق تحصیلی پزشکان در دوره موصوف به عنوان سوابق اشتغال نزد سازمان فاقد موضوعیت خواهد بود و از مفاد این دستور اداری خارج است

بنابراین مستندا به تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و ارای شماره ۴۲ و ۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و با توجه به تعریف خدمت دولتی به شرح بند (ب) ماده ۱ لایحه قانونی استخدام کشوری و به شرح مقرر در ماده ۳۴ لایحه قانونی مذکور و اطلاق ماده ۱۵۱ قانون استخدام کشوری، تقاضای ابطال بخشنامه های معترض عنه را دارد، در حالی که استنباط شاکی از موارد مطروحه با عنایت به دفاعیات ذیل صحیح نمی باشد:

۱- طبق نظریه شماره ۱۷۶؍۲۰۹ اداره کل منابع انسانی و پشتبیانی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، دوره تخصصی دستیاری پزشکان از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد و بابت این ایام کمکهزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و از آنجایی که کمک هزینه مذکور مشمول کسور بازنشستگی نبوده و جزء سوابق خدمتی این افراد نیز محسوب نمی گردد که این موضوع در بند ۴ دستور داری ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ تبیین گردیده و منطبق با آن می باشد

۲- با عنایت به اینکه دوره دستیاری از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد که به صورت عملی آموزش می بینند و در زمان تحصیل در دوره دستیاری رابطه استخدامی با دانشگاه و سایر واحدهای دولتی نداشته و مشمول مقررات استخدامی نبوده اند و منحصرا بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد ومبالغ دریافتی در این دوره حقوق یا دستمزد نمی باشد تا مشمول کسور بازنشستگی قرار گیرد، بلکه بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و کسر حق بیمه در این دوران فاقد ملاک و مبنای قانونی است

ضمنا لازم به ذکر است ک دادنامه شماره ۲۰۰-۳؍۳؍۱۳۸۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری (سوابق دوره دستیاری پزشکان که قبل از تاریخ تصویب قانون الحاق ۱ تبصره به عنوان تبصره ۳ به ماده ۱۱ قانون خدمات پزشکان و پیراپزشکان مصوب ۳؍۷؍۱۳۷۹ مجلس شورای اسلامی در واحدهای تابعه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی) نیز اشتغال به خدمت به صورت قراردادی در طی دوره دستیاری را فاقد منع قانونی دانسته و در صورت وجود قرارداد کار و تحقق و اجتماع شرایط مقرر در ماده ۱۵۱ قانون استخدامی کشوری، الزام به پرداخت حق بیمه مطابق قواعد عمومی وجود دارد که بر همین اساس با احتساب سوابق اشتغال پزشکان سازمان به صورت قراردادی (تمام وقت) طی دوره دستیاری در واحدهای تابعه دانشگاه های علوم پزشکی و سایر مراکز ذیربط پس از پرداخت حق بیمه متعلقه توسط کارکنان مشمول موافقت و النهایه مراتب پس از اخذ مصوبه از هیأت مدیره سازمان طی دستور اداری شماره ۱۸۳۴؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ به واحدهای اجرایی سازمان ابلاغ گردید

۳- وکیل شاکی در بخش ثانیا دادخواست ارائه شده به قانون احتساب سوابق خدمت مستخدمین وزارتخانه ها و موسسات و شرکتهای دولتی در نهادها و شرکتهای دولتی، استناد نموده در حالی که مشمولین این قانون منحصرا درمورد مستخدمین رسمی یا ثابت موسسات، شرکتهای دولتی و سازمانهای وابسته به دولت و موسساتی که مشمول قانون بر آنها مستلزم ذکر نام است و قبل از استخدام در دستگاه دولتی اجرایی، در نهادهای انقلاب اسلامی خدمت نموده اند قابل اجرا است

بنابراین اجرای قانون مورد استناد وکیل شاکی در مورد وضعیت ایشان که فاقد سابقه خدمت در نهادهای انقلاب اسلامی بوده، موضوعیت ندارد لازم به توضیح است که با عنایت به اینکه تاکنون مقرراتی در خصوص امکان احتساب سوابق دوره رزیدنتی از سوی قانونگذار وضع نگردیده و از طرفی در حال حاضر به استناد دادنامه مذکور آن هم در صورت وجود قرارداد کار و تحقق شرایط مقرر در ماده ۱۵۱ قانون استخدام کشوری، صرفا علی الاصول صرفا برای آن دسته از متقاضیان مصداق دارد که از نظر سابقه پرداخت کسور در زمرهمشترکین صندوق بازنشستگی کشوری قرار دارند

۴- وکیل شاکی در بخش اولا دادخواست ارائه شده به تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و رأی شماره ۴۳-۴۲-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی استناد نموده و عنوان داشته که پرداخت وجه تحت هر عنوان اعم از کمک هزینه تحصیلی، حق الزحمه به رزیدنتهای دوره تخصصی، دستمزد و حقوق تلقی می شود، در حالی که استنباط وکیل شاکی از مواد مطروحه صحیح نمی باشد زیرا ماده ۴۳ قانون استخدامی کشوری مقرر نموده، مستخدم رسمی نمی تواند تصدی بیش از یک پست سازمانی راداشته باشد وزارتخانه ها و موسسات دولتی نمی تواند غیر از حقوق و مزایای پست سازمانی مورد تصدی و فوق العاده ها و هزینه ها و پاداش مندرج در این اصل تحت هیچ عنوان وجهی به مستخدمین خود پرداخت کنند

تبصره۲- پرداخت هزینه پذیرایی به شرط وجود اعتبار در بودجه کل کشور از شمول این ماده مستثنی است و همچنین حسب دادنامه شماره ۴۲-۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری پرداخت حق الزحمه به دانشجویان بورسیه را فاقد منع قانونی دانسته است در حالی که در دوره دستیاری از جمله دوره های آموزشی و تحصیلی پزشکان می باشد که به صورت عملی آموزش می بینند و در زمان تحصیل در دوره دستیاری رابطهاستخدامی با دانشگاه و سایر واحدهای دولتی نداشته و مشمول مقررات استخدامی نبوده اند و منحصرا بابت این ایام کمک هزینه تحصیلی به آنان پرداخت می گردد و مبالغ دریافتی در این دوره حقوق یا دستمزد نمی باشد تا مشمول کسور بازنشستگی قرا رگیرد

بنابراین استناد وکیل شاکی به تبصره ۲ ماده ۴۳ قانون استخدام کشوری و دادنامه ۴۲-۴۳-۴؍۲؍۱۳۷۹ هیأت عمومی صحیح نبوده و شاکی مشمول مقررات و دادنامه موصوف نمی باشد زیرا دادنامه موصوف منحصرا مشمول دانشجویان بورسیه می باشد و قابل تسری به شاکی به دلایل پیش گفت نمی باشد و از این حیث خواسته شاکی قابل رد می باشد

با عنایت به مراتب فوق و اینکه اقدامات سازمان وفق قانون و مقررات صورت پذیرفته ادعای وکیل شاکی و موارد مطروحه بلادلیل می باشد و تاکنون مقرراتی در خصوص امکان احتساب سوابق دوره رزیدنتی از سوی قانونگذار وضع نگردیده است، تقاضای رسیدگی و رد شکایت مطروحه مورد استدعاست

"

در اجرای ماده ۸۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۲ پرونده به هیأت تخصی کار، بیمه و تامین اجتماعی دیوان عدالت اداری ارجاع می شود و هیأت مذکور به موجب دادنامه شماره ۵۷۹- ۹۸۰۹۹۷۰۹۰۶۰۱۰۵۷۸-۶؍۹؍۱۳۹۸ تذکر بند ۱ بخشنامه شماره ۱۸۳؍۹۴؍۵۰۱۰-۲۶؍۵؍۱۳۹۴ سازمان تامین اجتماعی را قابل ابطال تشخیص نداد و رأی به رد شکایت صادر کرد

رأی مذکور به علت عدم اعتراض از سوی رئیس دیوان عدالت اداری و یا ده نفر از قضات دیوان عدالت اداری قطعیت یافت

رسیدگی به بند ۴ بخشنامه شماره ۴۴۵۳؍۹۲؍۵۰۱۰-۴؍۱۲؍۱۳۹۲ سازمان تامین اجتماعی در دستور کار هیأت عمومی قرار گرفت

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۱۷؍۱۰؍۱۳۹۸ با حضور رئیس و معاونین دیوان عدالت اداریو رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

نظر به اینکه بند ۴ مقرره مورد شکایت با قوانین موضوعه مورد استناد شاکی مغایرت ندارد، ابطال نشد

محمدکاظم بهرامی

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 12852