رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۳۱۱-۳۱۲-۳۱۳ ،مورخ: سه شنبه ۴ خرداد ۱۴۰۰)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره "ابطال جزء (م) بند ۱-۱ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد"

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	1- خانم پریا اردلانی 2- خانم زهرا خندان 3- آقای محمد برزگر
موضوع	"ابطال جزء (م) بند ۱-۱ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد"
کلاسه پرونده	۹۸۰۳۹۴۶- ۹۸۰۳۹۴۵- ۹۸۰۳۹۴۴
تاریخ رأی	سه شنبه ۴ خرداد ۱۴۰۰
شماره دادنامه	۳۱۱-۳۱۲-۳۱۳

شماره پرونده: ۹۸۰۳۹۴۶- ۹۸۰۳۹۴۵- ۹۸۰۳۹۴۴ مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

شاکیان: ۱- خانم پریا اردلانی ۲- خانم زهرا خندان ۳- آقای محمد برزگر

موضوع شکایت و خواسته: ابطال جزء (م) بند ۱-۱ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد

گردش کار: شاکیان به موجب دادخواست های جداگانه ای ابطال جزء (م) بند ۱-۱ آیین نامه داخلی دانشگاه صنعتی امیرکبیر در خصوص تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد را خواستار شده اند و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده اند که:

"با سلام و احترام، به استحضار می رساند هیأت رئیسه دانشگاه صنعتی امیرکبیر رویه۳۳۰۱-AUT-PRبا عنوان آیین نامه تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد را به منظور سامان دهی فرایند تمدید سنوات تحصیلی دانشجویان کارشناسی ارشد در دوره های مختلف به تصویب رسانده و این رویه برای کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد این دانشگاه اجرا می شود

به موجب بند ۱-۱ این رویه در صورت عدم اتمام تحصیلات و نیاز به تمدید سنوات بعد از نیمسال چهارم دانشجویان مشمول آموزش رایگان ملزم به پرداخت هزینه تحصیل مطابق با مصوبات هیأت رئیسه دانشگاه هستند

با عنایت به اینکه مطابق بندهای (ح)، (ط) و (ی) ماده ۲۰ قانون برنامه پنجساله پنجم توسعهجمهوری اسلامی ایران مصوب سال ۱۳۸۹ مقرر شده تحصیل دانشجویان روزانه در دانشگاه های دولتی رایگان می باشد و این حکم مطلق بیان شده و دلیلی بر انصراف آن از سنوات تحصیلی ملاحظه نمی شود، از طرفی طبق ماده ۴ قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت مصوب سال ۱۳۸۴ و نیز ماده ۶۰ قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت موسوم به الحاق ۲ دریافت هرگونه وجهی توسط دستگاه های اجرایی نیاز به حکم یا اذن قانونگذار دارد و این اذن از طرف قانونگذار به دانشگاه ها واگذار نشده، ضمن درخواست ابطال مقرره مذکور در رویه۳۳۰۱-AUT-PRصدور حکم بر ورود شکایت به شرح خواسته مورد استدعاست

"

متن مقرره مورد اعتراض به شرح زیر است

"۱- شرایط تمدید سنوات در کارشناسی ارشد

(

) ۱-۱- تمدید سنوات–ترم پنجم

(

) م- دانشجویان ورودی نیمسال اول هر سال تحصیلی مطابق مصوبه هیأت امناء و مقررات آموزشی دانشگاه از ابتدای آبان ماه در ترم پنجم تحصیل خود ملزم به پرداخت شهریه می باشند (دانشجویان در خصوص نحوه پرداخت و میزان شهریه می توانند به سایت آموزش های آزاد دانشگاه مراجعه نمایند

)

دانشجویان ورودی نیمسال دوم هر سال تحصیلی مطابق مصوبه هیأت امناء و مقررات آموزشی دانشگاه از ابتدای فروردین ماه در ترم پنجم تحصیل خود ملزم به پرداخت شهریه می باشند (دانشجویان در خصوص نحوه پرداخت و میزان شهریه می توانند به سایت آموزش های آزاد دانشگاه مراجعه نمایند

)"

در پاسخ به شکایت مذکور، رئیس دانشگاه صنعتی امیرکبیر به موجب لایحه شماره ۱۰۹۷۳-۲۵؍۵؍۱۳۹۹ توضیح داده است که:

"هر چند آموزش رایگان و همگانی برای آحاد افراد جامعه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران پیش بینی شده و قوانین و مقررات موضوع نیز دلالت بر همین معنا دارد لیکن همان گونه که استحضار دارند موضوع آموزشو تحصیل رایگان مفید و مشروط به حصول و وجود شرایطی است و به عبارت اخری، پرسشی که از این گزاره قانونی به ذهن متبادر می گردد این است که آیا یک دانشجوی مشغول تحصیل در مقطع تحصیلی کارشناسی، کارشناسی ارشد و یا دکتری، بدون رعایت شروط، قیود و ضوابط احصایی در قوانین و مقررات جاریه و مدت سنواتی که برای هر مقطع تحصیلی و به جهت تحصیل رایگان تعریف شده به صورت نامحدود و بدون تقیید و محدودیت زمانی می تواند به تحصیل خود ادامه دهد؟ پر واضح است که پاسخ این پرسش قطعا منفی است و مخارج و هزینه هایی که در قانون بودجه سالیانه کشور برای دانشجویان شاغل به تحصیل و مقاطع تحصیلی مختلف تعیین و پرداخت می شود، کاملا معین و مشخص می باشد و با این توصیف چنانچه دانشجویی در پایان یک بازه زمانی معینه و قانونی، موفق به اتمام دوره تحصیلی نگردد، برای سنوات مازاد بر سنوات تحصیلی مجاز مشارالیه هیچ گونه بودجه ای به دانشگاه ها اختصاص داده نمی شود و تنها راه ممکن اخراج دانشجو و یا تقبل هزینه های مترتبه بر تداوم و استمرار تحصیلی توسط وی و موافقت استاد راهنما و مدیر گروه می باشد و در قضیه مانحن فیه نیز مشارالیه در ترم پنجم، که آخرین مهلت وی برای اتمام دوره تحصیل بوده، موافق به تحقق این مهم نشده و لزوما می بایست از ادامه تحصیل وی جلوگیری شود و بدین ترتیب موجبات ورود خسارات و زیانهای مادی و بالاخص معنوی و حیثیتی برای ایشان فراهم می گردید و با این توصیف قطعا به این موضوع مستحضر است موضوع تحصیل و آموزش رایگان و همگانی در مورد ایشان فی الواقع از مصادیق بارز کلمه الحق یراد بهالباطل می باشد

۲- لازم به ذکر است به عرض برسانیم که بر اساس تبصره ماده ۶ آیین نامه آموزشی مصوب ۴؍۷؍۱۳۹۴ شورای عالی برنامه ریزی وزارت عتف در صورتی که دانشجوی مشمول آموزش رایگان، در مدت مقرر دانش آموخته نشود، موسسه اختیا ردارد مدت تحصیل وی را حداکثر به مدت دو نیمسال افزایش دهد، سنوات تحصیلی در نمیسال اول به صورت رایگان و در نیمسال دوم با دریافت هزینه طبق تعرفه مصوب هیأت امنای موسسه انجام می شود

همان گونه که مستحضر می باشید دانشگاه صنعتی امیرکبیر جزء دانشگاههای سطح یک کشور است و بر

اساس اعلام نظر معاونت آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مجاز به تصویب و اجرای آیین نامه های داخلی خود متناسب با شرایط آموزشی و پژوهشی دانشگاه می باشد بسیاری از دانشگاه های سطح یک کشور از چنین اختیاری در راستای بهبود امور آموزشی و پژوهشی خود بهره می برند لذا طبق آیین نامه آموزشی دوره کارشناسی ارشد مصوب ۴؍۷؍۱۳۹۴ شورای عالی برنامه ریزی وزارت عتف، موضوع مورد سخن در جلسه هیأت رئیسه مورخ ۱۳؍۷؍۱۳۹۵ این دانشگاه طرح و پس از کسب نظر از شورای تحصیلات تکمیلی دانشگاه (بررسی کارشناسی چند ماهه) با اعمال تغییرات مورد نظر تحت عنوان رویه شماره۳۳۰۱-AUT-PRتصویب گردید و در حال اجرا می باشد

رویه مذکور به کلیه دانشکده ها جهت ابلاغ به دانشجویان دوره کارشناسی ارشد ورودی سال ۱۳۹۴ و بعد از آن ارسال و همچنین در سایت دانشگاه نیز جهت اطلاع دانشجویان قرار گرفته است

در این رویه دانشجویان در صورت تمدید ترم پنج و شش ملزم به پرداخت شهریه می باشند و همچنین موضوع لزوم پرداخت شهریه در ترم پنج و شش به استناد رویه مذکور، چندین بار در بازه های زمانی مختلف به آدرس پست الکترونیک و تلفن همراه دانشجویان اطلاع رسانی شده است شایان ذکر است رویه یاد شده در موارد بسیار با هدف ارتقای کیفی و حمایت از دانشجویان و به نفع آنان تنظیم و به تصویب رسیده است

با عنایت به عرایض معنونه فوق و توجها به اینکه شاکی از تحصیل رایگان در مقطع کارشناسی ارشد و به مدت چهار ترم برخوردار شده و نامبرده صرفا بخشی از هزینه های هنگفت مترتبه بر تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد (آن هم برای سنوات مازاد بر سنوات تحصیلی مجاز) را پرداخت نموده است و طرح شکایت در این زمینه را می توان به نوعی ناسپاسی وی تلقی کرد و از طرفی تحمیل هزینه های اضافی و فراتر از بودجه تخصیصی به دانشگاه ها و فی الواقع به بیت المال، فاقد وجاهت شرعی و قانونی به نظر می رسد، بنابراین از هیأت مداقه در مطالب یاد شده و تحقیق و بررسی پیرامون یا سقم مدعیات ابرازی و النهایه اصدار حکم شایسته مبنی بر رد شکایت مطروحه مورد استدعاست

"

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ ۴؍۳؍۱۴۰۰ با حضور معاونین دیوان عدالت اداری و رؤسا و مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد و پس از بحث و بررسی با اکثریت آراء به شرح زیر به صدور رأی مبادرت کرده است

رأی هیأت عمومی

براساس ماده ۱قانون احکام دائمی برنامه های توسعه کشورمصوب سال ۱۳۹۵ و مفاد آرای شماره ۹۴۵-۲۸؍۹؍۱۳۹۶ و ۳۰۸-۷؍۳؍۱۳۹۸ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری، تعیین شهریه برای سنوات مازاد تحصیلی از مصادیق امور مالی محسوب می شود و هیأتهای امنای دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی می توانند نسبت به تعیین آن اقدام نمایند

با این حال، نظر به اینکه براساس جزء (م) بند ۱-۱ آیین نامه تمدید سنوات در مقطع کارشناسی ارشد که در تاریخ ۲۷؍۶؍۱۳۹۷ به تصویب دانشگاه صنعتی امیرکبیر رسیده، بدون توجه به مواردی که دانشجو برمبنای معاذیر موجه از قبیل بیماری و ، اقدام به تمدید سنوات می نماید، تمام موارد تمدید سنوات مشمول پرداخت شهریه اعلام شده و میان موارد موجه و غیرموجه تمدید سنوات از لحاظ پرداخت شهریه تمایزی برقرار نشده است، بنابراین بند فوق خلاف قانون و خارج از حدود اختیار است و مستند به بند۱ماده۱۲و ماده۸۸قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداریمصوب سال۱۳۹۲ابطال می شود

مهدی دربین

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

معاون قضایی دیوان عدالت اداری

کدمنبع: 14413