رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۷۳۵ ،کلاسه پرونده: ۹۱/۹۷۵)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بند ۳ جز (ز)ردیف ۲ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۱ موضوع مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای معین عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۰

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	حسین یوسفوند
موضوع	ابطال بند ۳ جز (ز)ردیف ۲ دفترچه کنکور سراسری سال ۱۳۹۱ موضوع مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای معین عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۰
کلاسه پرونده	۹۱/۹۷۵
تاریخ رأی	دوشنبه ۳۰ دی ۱۳۹۲
شماره دادنامه	۷۳۵

مرجع رسیدگی: هیأت عمومی دیوان عدالت اداری موضوع شکایت و خواسته: اعتراض به تعمیم ضوابط کنکور سال ۱۳۹۱ به کنکور سراسری سال ۱۳۹۰ و قبل از آن موضوع [بند ۳ جزء (ز) ردیف ۲ دفترچه ثبت نام کنکور [آزمون] سراسری سال ۱۳۹۱] و [هفتاد و یکمین جلسه معین شورای عالی علوم پزشکی مورخ ۱/۷/۱۳۹۰]

گردش کار: شاکی به موجب دادخواستی اعتراض به تعمیم ضوابط کنکور سال ۱۳۹۱ به کنکور سراسری سال ۱۳۹۰ و قبل از آن و تقاضای لغو آن را خواستار شده و در جهت تبیین خواسته اعلام کرده است که:

" با احترام، این جانب حسین یوسفوند دانشجوی رشته دکترای داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با شماره دانشجویی ۹۰۱۳۱۱۱۷۹ دارای مدرک کارشناسی شیمی از دانشگاههای دولتی هستم و با توجه به ضوابط موجود در دفترچه ثبت نام ( شماره۱) کنکور سراسری سال ۱۳۹۰ مجددا در کنکور شرکت کرده و در رشته داروسازی پذیرفته شده ام در صفحه ۴ این دفترچه قید شده است کسانی که دارای مدرک کارشناسی باشند در صورت قبولی در دوره روزانه همان مقطع باید شهریه پرداخت نمایند و قبولی در مقطع بالاتر را ملزم به پرداخت شهریه نکرده است

با توجه به این که تاریخ ثبت نام کنکور ۱۳۹۰ آبان ماه سال ۱۳۸۹ است حدودا ۴ ماه پس از ثبت نام کنکور ۱۳۹۰ شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی وزارت بهداشت در چهل و پنجمین جلسه خود در مورخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ مواردی را به تصویب رسانده است از جمله این که چنانچه داوطلبی دارای مدرک کارشناسی باشد و از تحصیلات رایگان استفاده کرده باشد در صورت قبولی در رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی باید شهریه پرداخت نماید

حدود ۸ ماه پس از ثبت نام کنکور ۱۳۹۰ و نزدیک به یک ماه پس از آزمون سراسری ۱۳۹۰ مصوبات فوق به سازمان سنجش ابلاغ شده است تا از طریق نشریه پیک سنجش به اطلاع متقاضیان کنکور ۹۲-۹۱ (نه ۹۱-۹۰) رسانده شود سازمان سنجش این مصوبات را به طور کامل در صفحه ۴ دفترچه کنکور سال بعد یعنی ۹۱ درج کرده است

در تاریخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ نزدیک به یک ماه پس از اعلام نتایج کنکور ۹۰ در هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی پزشکی مقرر شده است مصوبه ای که برای متقاضیان کنکور ۹۱ و دانشجویان ورودی ۹۲-۹۱ تنظیم شده است برای ورودیهای قبل از آن تعمیم یابد

در صورتی که در پیوست ۳ آمده است که این مصوبات به اطلاع متقاضیان آزمون ۹۲-۹۱ رسانده شود کدام منطق حکم می کند داوطلبی که با توجه به ضوابط کنکور ۹۰ پذیرفته شده است قانونی که برای داوطلبین کنکور ۹۱ به تصویب رسیده است درباره آن اعمال شود آیا کسانی که این قانون را برای ورودیهای قبل از ۹۱ تعمیم داده اند تصور نمی کنند چنانچه این شرایط برای داوطلبین ۹۰ و قبل از آن در دفترچه ثبت نام پیش رویشان قرار داده می شد شاید توان پرداخت آن را در خود نمی دیدند و دیگر زحمت به خود نداده و در کنکور شرکت نمی کردند و مسیر دیگری را در زندگی خود انتخاب می کردند

حال این جانب با توجه به دلایل ذکر شده و استناد به مدارک پیوست شده اعتراض خود را نسبت به مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی پزشکی وزارت بهداشت اعلام داشته و خواستار لغو و ابطال تعمیم برای ورودیهای قبل از ۹۱ می باشم

"

متعاقبا شاکی به موجب لایحه تکمیلی که به شماره ۲۰۹۰- ۱۹/۹/۱۳۹۱ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده اعلام کرده است که:

" با سلام

به استحضار می رساند که این جانب حسین یوسفوند دانشجوی ورودی سال ۹۰ رشته دکترای داروسازی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان قبلا دادخواستی با شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۵۴۷۳۵ به این دیوان ارسال کرده ام حال لازم دانستم که نکته ای را ذکر نمایم که متاسفانه در دادخواست فراموش کرده بودم و آن این است که:

در سال ۱۳۸۹ و سالهای قبل از آن ادامه تحصیل دارندگان کارشناسی به رشته های گروه علوم پزشکی از طریق شرکت مجدد در کنکور سراسری غیر مجاز و ممنوع بوده است برای صحت این ادعا صفحه ۳ دفترچه ثبت نام کنکور ۸۹ پیوست شده است

ولی در سال ۹۰ که بنده در کنکور سراسری شرکت کرده ام این ممنوعیت برداشته شده و هیچ گونه ضوابط خاصی برای داوطلبان کنکور سراسری با مدرک کارشناسی جهت ادامه تحصیل در رشته های گروه علوم پزشکی در نظر گرفته نشده است صفحه ۴ دفترچه ثبت نام کنکور ۹۰ نیز مجددا پیوست شده است

بنابراین ثبت نام در کنکور سراسری و ادامه تحصیل این جانب کاملا قانونی بوده و هیچ گونه منعی نداشته است ولی همان طور که قبلا نیز ذکر شد برای شرکت کنندگان در کنکور ۹۱ ضوابط ویژه ای از جمله پرداخت شهریه در نظر گرفته شده است و این ضوابط در تاریخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ بعد از قبولی و ثبت نام بنده مطابق مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی به ورودیهای سالهای قبل از ۹۱ نیز تعمیم داده اند

حال با توجه به این که این مصوبات عطف به ماسبق شده است کاملا غیر قانونی بوده است و تقاضای ابطال آن را دارم و خواهشمند است که پرونده این جانب را سریعتر بررسی نمایید چون بنده از پس تامین مخارج فرزندان خود نیز بر نمی آیم تا چه رسد به این که شهریه غیر قانونی دانشگاه را نیز پرداخت نمایم

"

در پاسخ به اخطار رفع نقصی که توسط اداره کل هیأت عمومی دیوان عدالت اداری و در اجرای ماده ۳۸ قانون دیوان عدالت اداری برای شاکی ارسال شده بود، وی به موجب لایحه ای که به شماره ۲۱۲۹- ۲۷/۹/۱۳۹۱ ثبت دفتر اندیکاتور هیأت عمومی شده، توضیح داده است که:

" این جانب حسین یوسفوند دانشجوی دکترای داروسازی اصفهان ورودی سال ۹۰ پیرو دادخواست شماره ۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۵۴۷۳۵ و در پاسخ به اخطاریه رفع نقص این دیوان اعلام می دارم که مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی پزشکی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مبنی بر تعمیم ضوابط کنکور ۹۱ به سالهای قبل از آن را عطف به ماسبق دانسته و با توجه به این که قوانین عطف به ماسبق نمی شوند این مصوبه را خلاف اصل ۱۶۹ قانون اساسی و همچنین خلاف ماده ۴ قانون مدنی می دانم و خواستار ابطال آن می باشم

اصل ۱۶۹ قانون اساسی: هیچ فعل یا ترک فعلی به استناد قانونی که بعد از آن وضع شده است جرم محسوب نمی شود

ماده ۴ قانون مدنی: اثر قانون نسبت به آتیه است و قانون نسبت به ماقبل خود اثر ندارد

"

متن مقرره مورد اعتراض به قرار زیر است

" ۱-

۲-

۳- چنانچه داوطلب در مقطع کارشناسی از آموزش رایگان برخوردار بوده است، در صورت قبولی در دوره های دکتری عمومی رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی و یا مجددا در مقطع کارشناسی (روزانه)، مطابق ضوابط مربوط ملزم به پرداخت شهریه می باشد

"

در پاسخ به شکایت شاکی، دفتر امور حقوقی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به موجب لایحه شماره ۱۵۳/۱۰۷- ۱۰/۲/۱۳۹۲ توضیح داده است که:

" با اهدای سلام

احتراما، در خصوص پرونده کلاسه ۹۱/۹۷۵ (۹۱۰۹۹۸۰۹۰۰۰۵۴۷۳۵) موضوع شکایت آقای حسین یوسفوند، به خواسته اعتراض به تعمیم ضوابط کنکور سراسری ۹۱ به کنکور سال ۱۳۹۰ و قبل از آن و تقاضای لغو این تصمیم، مراتب ذیل به استحضار می رسد:

۱- مشارالیه پذیرفته شده رشته دکترای داروسازی سال ۱۳۹۰ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی و درمانی اصفهان است که قبلا نیز در مقطع کارشناسی رشته شیمی از مزایای آموزش رایگان استفاده کرده است

نامبرده بر اساس مفاد دادخواست تقدیمی، مدعی است پس از پذیرش در آزمون دکترای داروسازی و شروع به تحصیل به ایشان اعلام می گردد، شورای عالی برنامه ریزی در هفتاد و یکمین جلسه خود در تاریخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ مصوبات چهل و پنجمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی مورخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ را برای ورودیهای ماقبل سال تحصیلی ۹۲-۹۱ نیز تعمیم داده است

وفق مصوبه مذکور، چنانچه داوطلبی قبلا جهت تحصیل از آموزش رایگان استفاده کرده است، جهت تحصیل در رشته های پزشکی ملزم به پرداخت شهریه می باشد

وی در ادامه اعلام کرده است، در خصوص این موضوع، قبلا در دفترچه کنکور سال ۱۳۹۰ اطلاع رسانی نشده بود و صرفا موضوع در دفترچه کنکور سال ۹۲-۹۱ اعلام شده است و در حال حاضر معترض تعمیم ضوابط کنکور سراسری ۹۱ به کنکور سال ۱۳۹۰ و متقاضی لغو مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی پزشکی است

۲- در این خصوص لازم به ذکر است، تصمیم شورای عالی برنامه ریزی این وزارتخانه، در راستای اجرای عدالت آموزشی در کلیه مقاطع تحصیلی دانشگاهی است

مصوبه مذکور، افرادی را که یک بار از آموزش رایگانه استفاده کرده اند، ملزم به پرداخت شهریه برای تحصیل مجدد از طریق قبولی در آزمون سراسری کرده است، تا فرصت تحصیل رایگان برای دیگران نیز مهیا شود

همان گونه که استحضار دارند، تحصیل در مقاطع کارشناسی، و کارشناسی ارشد در دانشگاههای دولتی، رایگان است، بنابراین تفاوتی میان تحصیل در مقطع کارشناسی و یا دکترای عمومی از این حیث نیست و چنانچه شرط پرداخت شهریه توسط آن دسته از پذیرفته شدگان آزمون سراسری که قبلا نیز به نوعی در همان مقاطع با استفاده از آموزش رایگان تحصیل کرده اند نباشد، در واقع حق داوطلبانی که برای اولین بار می خواهند از فرصت آموزش رایگان استفاده نمایند تضییع می شود

۳- استحضار دارید که ظرفیت پذیرش در دانشگاههای سراسری که به صورت روزانه و رایگان نسبت به پذیرش دانشجو اقدام می نمایند محدود و در هر سال تحصیلی مشخص است و با این وصف بسیار طبیعی و منطقی است کلیه جوانان ایرانی که از دبیرستان فارغ التحصیل می شوند، باید شانس حداقل یکبار استفاده از آموزش و امکانات تحصیل رایگان و دولتی را در هر مقطع تحصیلی با توجه به استعداد و دانش خود داشته باشند به طوری که یک فرد می تواند در صورت دارا بودن دانش و استعداد متناسب در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد ناپیوسته به صورت رایگان از مزایای تحصیل بهره مند شود، ولی زمانی که یک بار در هر یک از این مقاطع تحصیلی فارغ التحصیل شود، به جهت رعایت اصل انصاف و عدالت، اجازه مجدد استفاده از شرایط آموزش رایگان را در دانشگاههای دولتی روزانه و در مقاطعی که قبلا طی کرده است نخواهد داشت

در خصوص مقطع دکترای عمومی رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی نیز همین گونه است

زیرا دوره های مذکور، بدین صورت است که شخص با قبولی در این دوره ها تمامی مقاطع کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد را به صورت پیوسته از ابتدا طی می نماید

لذا شخصی که قبلا در مقطع کارشناسی فارغ التحصیل شده است، مجددا نمی تواند در مقطع پزشکی عمومی از آموزش رایگان استفاده نماید

زیرا مقطع پزشکی عمومی، در حقیقت واجد مقاطع مذکور (کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد) است و حتی این امکان نیز وجود دارد که پس از ۴ سال تحصیل با اخذ مدرک معادل کارشناسی از ادامه تحصیل منصرف شود

بنابراین تصمیم شورای عالی برنامه ریزی مبنی بر اخذ شهریه از پذیرفته شدگان مقاطع دکترای عمومی که قبلا یک بار در مقطع کارشناسی از آموزش رایگان استفاده کرده اند، کاملا در راستای ایجاد امکانات جهت استفاده اطفال و جوانان ایرانی از آموزش رایگان و جلوگیری از تبعیض است

۴- صرف نظر از مراتب فوق در آزمون سراسری سال ۱۳۹۰ (سال شرکت نامبرده در آزمون) نیز حتی با پرداخت شهریه، امکان تحصیل در مقاطع کارشناسی رشته های علوم پزشکی و یا مقطع دکترای عمومی رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی برای افرادی که قبلا یک بار در مقطع کارشناسی، از آموزش رایگان استفاده کرده بودند وجود نداشته است و این موضوع به صراحت در بند (و) دفترچه راهنمای آزمون سراسری سال ۹۰ به شرح ذیل اعلام شده است:

با توجه به محدودیت امکانات دانشگاهها و موسسات آموزش عالی دولتی و لزوم توزیع عادلانه فرصتهای موجود بین تمامی متقاضیان، پذیرش آن دسته از داوطلبانی که قبلا با استفاده از امکانات دولتی ( آموزش رایگان) تحصیلات خود را در رشته ای به اتمام رسانیده اند، در همان مقطع قبولی قبلی و همان دوره (روزانه) امکان پذیر نمی باشد

این قبیل داوطلبان در صورت تمایل می توانند برای نوبت دوم (شبانه) در همان مقطع متقاضی شوند و یا در صورت قبولی در دوره روزانه می توانند با پرداخت شهریه همانند دانشجویان دوره نوبت دوم ( شبانه) در رشته مربوط ادامه تحصیل دهند

بنابراین افرادی که قبلا یک بار از مزایای آموزش رایگان استفاده کرده باشند، حتی با پرداخت شهریه نیز نمی توانند در آزمون رشته های گروه پزشکی پذیرش شوند و دانشگاهها مکلف به ممانعت از ثبت نام و تحصیل این دانشجویان بوده اند

۵- علی رغم درج این موضوع در دفترچه کنکور آن سال، تعدادی از داوطلبان دارای مدرک تحصیلی مقطع کارشناسی مانند آقای حسین یوسفوند ( شاکی این پرونده) بدون توجه به مفاد این بند، در آزمون سراسری شرکت و خواهان تحصیل در رشته های علوم پزشکی شده اند

متاسفانه سازمان سنجش و آموزش کشور وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری که متولی برگزاری آزمون کنکور سراسری در کشور است بدون توجه به این موضوع و یا عدم اطلاع از این امر که این افراد قبلا یک بار از آموزش رایگان در مقطع کارشناسی استفاده کرده اند، نسبت به پذیرش این افراد اقدام کرده است

۶- موضوع امکان و شرایط شرکت دانش آموختگان مقطع کارشناسی در آزمون سراسری جهت تحصیل در مقطع کارشناسی رشته های علوم پزشکی و یا مقطع دکترای عمومی رشته های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی در چهل و پنجمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ مطرح و در خصوص پذیرش این افراد به شرط اخذ شهریه موافقت می شود

۷- با توجه به مکاتبات دانشگاهها و کسب تکلیف در خصوص ثبت نام و یا عدم ثبت نام دانشجویان پذیرفته شده در آزمون سال ۱۳۹۰، وفق مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ مصوب شد که مفاد چهل و پنجمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ به دانشجویان ورودی سال ۱۳۹۰ نیز تعمیم داده شود

بنابراین، به رغم این که این وزارتخانه امکان قانونی جهت ممانعت از تحصیل پذیرفته شدگان سال ۱۳۹۰ داشته، به آنها اجازه ادامه تحصیل با شرط پرداخت شهریه داده است با وصف مرقوم، چنانچه آقای حسین یوسفوند تمایلی به پرداخت شهریه ندارد، این وزارتخانه ناچار به کان لم یکن کردن پذیرش وی می شود

با توجه به مراتب فوق رد دعوای نامبرده مورد تقاضا است

"

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ یاد شده با حضور رؤسا، مستشاران و دادرسان شعب دیوان تشکیل شد

پس از بحث و بررسی، با اکثریت آراء به شرح آینده به صدور رأی مبادرت میکند

رأی هیأت عمومی

نظر به این که بند ۳ جزء (ز) ردیف ۲ دفترچه ثبت نام کنکور [آزمون] سراسری سال ۱۳۹۱، مبتنی بر مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای معین شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ صادر شده است که این مصوبه نیز در راستای تعمیم مصوبه چهل و پنجمین جلسه شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۷/۱۲/۱۳۸۹ نسبت به دانشجویان ورودی سال تحصیلی ۱۳۹۲- ۱۳۹۱ و قبل از آن به تصویب رسیده است و بند ۳ مصوبه اخیر الذکر نیز به موجب رأی شماره ۷۳۴- ۳۰/۱۰/۱۳۹۲ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری خلاف قانون تشخیص و ابطال شده است، بنابراین بند ۳ جزء (ز) ردیف ۲ دفترچه

کنکور سراسری سال ۱۳۹۱ موضوع مصوبه هفتاد و یکمین جلسه شورای معین شورای عالی برنامه ریزی علوم پزشکی مورخ ۱۰/۷/۱۳۹۰ نیز خارج از حدود اختیارات مرجع وضع تصویب شده و به استناد بند ۱ ماده ۱۲ و ماده ۸۸ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال ۱۳۹۲ ابطال می شود

رئیس هیأت عمومی دیوان عدالت اداری

محمدجعفر منتظری

کدمنبع: 8711