رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۷۴/۱۴۴ ،کلاسه پرونده: ۱۷۸/۷۳)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال تصویب نامه های شماره ۱۴۴۵۹۴/ت/۱۱۲- ۲۵/۱۲/۶۶ و ۱۲۴- ۲۰/۱/۶۹ و ۹۶۶۲۰/ت/۸۰۵- ۱۲/۱۱/۶۷ و ۲۹۷۱۰/ت/۳۷۷ ه- ۱۴/۱۰/۷۳

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای محمد جعفر منتظری
موضوع	ابطال تصویب نامه های شماره ۱۴۴۵۹۴/ت/۱۱۲- ۲۵/۱۲/۶۶ و ۱۲۴- ۲۰/۱/۶۹ و ۹۶۶۲۰/ت/۸۰۵- ۱۲/۱۱/۶۷ و ۲۹۷۱۰/ت/۳۷۷ ه- ۱۴/۱۰/۷۳
کلاسه پرونده	۱۷۸/۷۳
تاریخ رأی	شنبه ۲۷ آبان ۱۳۷۴
شماره دادنامه	۷۴/۱۴۴

مقدمه:شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، در طی چند سال اخیر هیأت محترم وزیران به مناسبت های مختلف خارج از جدول تعطیلات رسمی کشور روزهایی را تعطیل اعلام می نماید، سپس به موجب تصویب نامه ای آن روز را به عنوان مرخصی از ایام مرخصی استحقاقی مستخدمین دولت محاسبه و منظور می دارد، نظر به این که این اقدام بنا به دلایلی خلاف قانون به نظر می رسد درخواست طرح در جلسه هیأت عمومی دیوان عدالت اداری برای ابطال تصویب نامه های مورد شکایت را دارد به موجب مقررات ماده ۴۷ قانون استخدام کشوری و مقررات استخدامی برخی از شرکت های دولتی و سازمان های عمومی و اجرایی کشور مرخصی سالیانه از مزایای استخدام و جزیی از مابه ازای خدمت مستخدم و از حقوق مسلم وی می باشد و تأیید این امر رأی شماره ۱۶ مورخ ۱۵/۹/۶۷ هیأت عمومی دیوان عدالت اداری بوده که استفاده از یک ماه مرخصی را حق مسلک و مکتسب مستخدم دانسته و وی را برای همیشه در استفاده از آن محق اعلام نموده است، و به همین اعتبار در قوانین و عرف اداری از آن به عنوان مرخصی استحقاقی اسم برده شده است

استفاده از مرخصی حق شخص مستخدم است و اصولا اعمال حق باید تحت شرایط خاص از طریق من له الحق صورت بگیرد و الزام و اجبار صاحب حق بر اعمال آن بدون مجوز شرعی و قانونی فاقد مشروعیت است و این مصوبات هیأت محترم دولت در اعلام یک روز کاری به عنوان تعطیل و احتساب آن روز به عنوان مرخصی استحقاقی مستخدم خلاف مقررات فوق و قرارداد استخدامی و رابطه ناشی از خدمت و اراده آزاد مستخدم در اعمال حق مشروع وی تلقی و مخالف بند ۹ اصل ۳ و اصول ۱۹- ۲۲- ۲۸- ۴۰ قانون اساسی به نظر می رسد و سیاق الفاظ و عبارات مصوبات مذکور نیز در احتساب یک روز به عنوان روز تعطیلی در مرخصی سالیانه کارکنان دولت بدون رضایت آنها، مظنه تبعیض ناروا بین آنان و دیگر مشمولان سایر مقررات استخدامی می باشد، زیرا سایر مشمولان استخدامی نیز بدون تعرض به ایام مرخصی استحقاقی خود از ایام تعطیلی اعلام نشده استفاده نموده اند، بنابراین چون مصوبات هیأت محترم وزیران به شماره های ۱۴۴۵۹۴/ت/۱۱۲- ۲۵/۱۲/۶۶ و ۱۲۴۲- ۲۰/۱/۶۹ و ۹۶۶۲۰/ت/۸۰۵- ۱۲/۱۱/۶۷ و ۲۹۷۱۰/ت/۳۷۷ ه- ۱۴/۱۰/۷۳ خلاف قانون اساسی و قوانین موجد حق و مقررات شرعی به نظر می رسد

مطابق ذیل اصل ۱۷۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده ۲۵ قانون تشکیل دیوان عدالت اداری، درخواست طرح موضوع و ابطال مصوبات فوق الذکر از طرف هیأت عمومی دیوان عدالت اداری را دارم

مدیر کل حقوقی ریاست جمهوری طی نامه شماره ۷۸۳۰۳- ۲۳/۱/۱۳۷۴ در پاسخ به شکایت مذکور مبادرت به ارسال تصویر نامه شماره ۴۰۳۲- ۲۳/۱۲/۷۳ مدیر کل دفتر حقوقی سازمان امور اداری و استخدامی کشور نموده است

در نامه سازمان امور اداری و استخدامی آمده است، طبق ماده ۴۷ قانون استخدام کشوری، مستخدمین رسمی دولت سالی یک ماه مرخصی با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوطه را دارند ، و طبق ماده ۵۰ قانون مزبور ترتیب تحصیل مرخصی های موضوع مواد ۴۷و ۴۸و ۴۹ این قانون به موجب آیین نامه ای که به تصویب هیأت محترم وزیران می رسد معین می شود

، بنابراین طبق مقررات مربوط مرجع تعیین چگونگی استفاده از مرخصی، هیأت محترم مزیران است و با توجه به صلاحیتی که به موجب قانون دارد این اختیار را نیز دارد که آیین نامه مربوط را اصلاح کند و همین مرجع با توجه به شرایط خاص در آیین نامه تجدیدنظر نموده و روزهای خاصی را روز مرخصی اعلام و معین می نماید به نحوی که مستخدم در هر صورت از مرخصی استحقاقی مربوط که طبق قانون ۳۰ روز تعیین شده است استفاده نماید، همچنانکه در ماده ۱۷ آیین نامه مرخصی ها در مورد مستخدمینی که در رسته آموزشی خدمت می کنند تعطیلات فصلی را به عنوان مرخصی استحقاقی منظور نموده و ترتیب دیگری برای مرخصی معین نموده است

عنایت دارند قانونگذار کلمه (معین) را برای ترتیب تحصیل مرخصی قید نموده و با توجه به اطلاق آن در تعیین روزهای مربوط توسط هیأت محترم وزیران نیز قیدی موجود نیست، در غیر اینصورت انشاء آیین نامه بلاوجه خواهد بود

علیهذا اعلام یک روز مرخصی حسب مصوبه هیأت محترم وزیران که در واقع اصلاحیه مصوبه تلقی می شود دقیقا ناشی از اختیارات و در حدود صلاحیت هیأت وزیران است ضمن آن که از این لحاظ از مستخدم تضییع حق نشده و عملا از ۳۰ روز مرخصی بهره مند می شود، منتهی مرجع ذی ربط ترتیب دیگری برای مرخصی معین می نماید

لازم بذکر است رأی اشاره شده در شکایت شاکی در مورد مستخدمینی است که طبق تبصره ماده ۷۴ قانون استخدام کشوری بازنشسته می شوند و ارتباطی به مصوبات مربوط ندارد و مستندی برای موضوع شکایت نمی باشد

در خصوص ادعای شاکی مبنی بر مغایرت مصوبات مورد شکایت با موازین شرعی، قائم مقام دبیر شورای نگهبان در پاسخ طی نامه شماره ۸۷۷- ۱۸/۷/۷۳ اعلام داشته اند، عطف به نامه شماره ه/۷۳/۱۷۸-۱۲/۶/۱۳۷۴ موضوع در جلسه مورخ ۱۲/۷/۱۳۷۴ فقهای محترم شورای نگهبان مطرح شده و تصویب نامه های اشاره شده در نامه فوق مغایر موازین شرع شناخته نشد

هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجت الاسلام و المسلمین اسماعیل فردوسی پور و با حضور رؤسای شعب دیوان تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می نماید

رای هیات عمومی:به موجب ماده ۴۷ قانون استخدام کشوری مستخدم رسمی دولت سالی یکماه حق استفاده از مرخصی با استفاده از حقوق و فوق العاده های مربوطه را دارد، و چون اعمال حق مذکور مستلزم تقاضای مستخدم و علی القاعده متضمن اختیار تعیین تاریخ استفاده از آن با رعایت مقتضیات اداری می باشد، و الزام مستخدم به استفاده از حق مذکور در زمان خاص بدون جلب رضایت او موافق اصل اختیار استفاده از حق مقرر در ماده ۴۷ قانون فوق الذکر نیست، لذا مصوبه های مورد اعتراض در خصوص احتساب تعطیلات مندرج در آنها جزء مرخصی استحقاقی سالانه، خارج از حدود اختیار مندرج در ماده ۵۰ و مخالف قانون تشخیص داده می شود، و مستندا به قسمت دوم ماده ۲۵ قانون دیوان عدالت اداری ابطال می شود

رئیس هیأت دیوان عدالت اداریاسماعیل فردوسی پور

کدمنبع: 5066