رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری (دادنامه شماره: ۸۰/۱۹۰ ،کلاسه پرونده: ۱۶۱/۷۹)

رای هیات عمومی دیوان عدالت اداری درباره ابطال مواد ۱۳ و۱۵ آیین نامه اجرایی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضایی در محاکم قضایی کشور

مرجع صادر کننده	هیأت عمومی دیوان عدالت اداری
شاکی	آقای جهانگیر آریان پور
موضوع	ابطال مواد ۱۳ و۱۵ آیین نامه اجرایی قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغالتحصیلان دانشکده علوم قضایی در محاکم قضایی کشور
کلاسه پرونده	۱۶۱/۷۹
تاریخ رأی	يکشنبه ۱۸ شهريور ۱۳۸۰
شماره دادنامه	۸۰/۱۹۰

مقدمه:شاکی طی دادخواست تقدیمی اعلام داشته است، حسب مواد ۶، ۷، ۸ و ۹ قانون وظیفه عمومی، فارغ التحصیلان مراکز تربیت معلم، پزشکی و … با سپردن تعهد خدمت در ارگان و سازمان مربوطه با اخذ کلیه حقوق و مزایا از خدمت دوره ضرورت معاف می گردند و اگر چنان چه در مدت تعهد به عللی از انجام تعهد امتناع ورزند به نسبت سنوات خدمت انجام شده از خدمت ضرورت آنها کسر می شود با توجه به نیاز شدید قوه قضاییه به کادر قضایی در سال ۱۳۷۳ ماده واحده ای تحت عنوان قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغ التحصیلان دانشکده علوم قضایی در محاکم قضایی کشور به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که همچنان که از نام قانون پیدا است فارغالتحصیلان این دانشکده خدمت نظام وظیفه را به جای این که در نیروهای نظامی یا انتظامی بگذرانند در محاکم قضایی سپری کنند

در این قانون تکلیف شده که متعهدین به این قانون بایستی تعهد ۱۰ سال خدمت در قوه قضاییه بسپارند و در دو سال اول تعهد که همان دوره ضرورت خدمت وظیفه است از حقوق و مزایای افسران وظیفه برخوردار هستند و از گذرانیدن دوره ضرورت در یگان های نظامی و انتظامی معاف می باشند و این ماده واحده استثنایی بر ماده ۵ قانون وظیفه عمومی که قانون عام است وارد نموده است

تبصره ۲ ماده واحده قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه… در بیان وضعیت موردی که متعهد از انجام تعهد امتناع کند و تکلیف نموده که متعهد مستنکف را جهت رسیدگی به وضع مشمولیت با در نظرگرفتن این قانون و قانون وظیفه عمومی و … به اداره وظیفه عمومی معرفی می گردد

هیأت وزیران در سال ۱۳۷۵ آیین نامه اجرایی این ماده واحده را تصویب نموده که مواد ۱۳/۱۵ این آیین نامه اجرایی بر خلاف مفاد قانون وظیفه عمومی و قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه می باشد و خارج از حدود صلاحیت هیأت وزیران است و به شرح زیر تقاضای ابطال مواد مرقوم را دارد

۱

مطابق ماده ۱۳ در صورتی که متعهد در طول ده سال از خدمت برکنار شود فقط دوره آموزش نظامی به عنوان خدمت دوره ضرورت از او پذیرفته می شود در حالی که ماده واحده چنین نظری نداشته و برخلاف مواد ۶ و ۷ و ۸ و ۹ قانون وظیفه عمومی هم می باشد

۲

در خصوص ماده ۱۵ آیین نامه با توجه به این که دو سال اول تعهد به عنوان انجام خدمت دوره ضرورت است و متعهدین در ابتدای تعهد دفترچه اعزام به خدمت می گیرند و دوره آموزش نظامی نیز می گذرانند و حقوق و مزایای افسر وظیفه دریافت می دارند، پس بایستی:الف) متعهدین کارت پایان خدمت دوره ضرورت دریافت نمایند

ب) این کارت را پس از پایان دو سال دریافت دارند

با عنایت به مراتب تقاضای صدور حکم مبنی بر ابطال مواد ۱۳ و ۱۵ آیین نامه را دارد

قائم مقام معاونت حقوقی و امور مجلس رئیس جمهور در پاسخ به شکایت مذکور طی نامه شماره ۲۲۲۰۷ مورخ ۱۱/۶/۱۳۸۰ اعلام داشته اند،از آن جا که قانونگذار صراحتا مدت تعهد را ده سال تعیین نموده است و به علاوه معافیت از خدمت دوره ضرورت موکول به ایفای تعهد شده است، بنابراین درخواست شاکی مبنی بر صدور کارت پایان خدمت ضرورت بعد از ۲ سال از انجام تعهد با قانون مطابقت نداشته و ماده ۱۵ آیین نامه که تصریح نموده است معرفی برای دریافت کارت معافیت دائم بعد از انجام تعهد ده ساله صورت گیرد عینا منطبق با قسمت اخیر ماده واحده می باشد

در مورد ماده ۱۳ آیین نامه نیز اولا بر اساس قسمت اخیر ماده واحده بعد از انجام تعهد ۱۰ ساله، معافیت از انجام خدمت موضوعیت می یابد

ثانیا تعهد ۱۰ ساله بعد از آموزش مقدماتی نظامی شروع می شود و تبصره ۴ قانون نیز بین مدت خدمت ۱۰ ساله و مدت دوره آموزش نظامی تفکیک قائل شده است

بنابراین اساسا خدمت ۱۰ ساله جزیی از خدمت وظیفه نیست تا قسمتی از آن برای انجام دوره ضرورت قابل محاسبه باشد به همین جهت است که قانونگذار بعد از ۱۰ سال خدمت افراد یاد شده را معاف از خدمت نموده است

با توجه به مراتب فوق ماده ۱۳ آیین نامه نیز که مقرر داشته در مورد امتناع کنندگان از انجام تعهد ۱۰ ساله مدت خدمت آموزش نظامی محاسبه شود و بقیه خدمت دوره ضرورت را انجام دهند مطابق با قانون می باشد هیأت عمومی دیوان عدالت اداری در تاریخ فوق به ریاست حجتالاسلاموالمسلمین مقدسی‏فرد معاون قضایی دیوان و با حضور رؤسای شعب بدوی و رؤسا و مستشاران شعب تجدیدنظر تشکیل و پس از بحث و بررسی و انجام مشاوره با اکثریت آراء به شرح آتی مبادرت به صدور رأی می‏نماید

رأی هیأت عمومی

به موجب ماده واحده قانون گذرانیدن مدت خدمت وظیفه فارغ التحصیلان دانشکده علوم قضایی کشور مصوب ۹/۱۱/۱۳۷۳ فارغ التحصیلان دانشکده علوم قضایی وابسته به دادگستری جمهوری اسلامی ایران که خدمت سربازی خود را انجام نداده اند با پیشنهاد قوه قضاییه و موافقت ستاد کل نیروهای مسلح در صورت تعهد حداقل ده سال خدمت در قوه قضاییه که دو سال اول از حقوق و مزایای وظیفه برخوردار خواهند بود و طی دوره آموزش مقدماتی نظامی و پس از ایفاء تعهد از انجام خدمت دوره ضرورت در زمان صلح معاف می باشند

نظر به این که در مادتین ۱۳ و ۱۵ آیین نامه اجرایی این قانون در مقام تبیین حکم مقرر در ماده واحده قانون فوق الذکر و براساس شرایط مذکور در آن تنظیم و تصویب شده است و متضمن وضع قاعده آمره خاصی نیست، بنابراین مادتین مورد اعتراض مغایر قانون و خارج از حدود اختیارات قوه مجریه در تدوین و تصویب آیین نامه اجرایی قانون نمی باشد

کدمنبع: 6132