رویکرد فلسفة زبانی هربرت هارت در کتاب «مفهوم قانون» به‌مثابة صورتی از هرمنوتیک حقوقی

رویکرد فلسفة زبانی هربرت هارت در کتاب «مفهوم قانون» به‌مثابة صورتی از هرمنوتیک حقوقی نام مقاله ای است سید سعید موسوی اصل و زهرا مرادی که در شماره یک دوره پنجاه و دو (بهار 1401) فصلنامه مطالعات حقوق عمومی دانشگاه تهران منتشر شده است.

چکیده

رویکرد هربرت هارت به «مفهوم قانون» متأثر از جریان فلسفة زبان متعارف دانشگاه آکسفورد و به‌‌ویژه اندیشة جان لنگشاو آستین است. این پرسش که آیا امتداد رویکرد فیلسوفان زبان معاصر در خصوص زبان قانون ذیل هرمنوتیک حقوقی قرار می‌گیرد یا خیر، به تعریف هرمنوتیک حقوقی و تعیین گسترة آن وابسته است. مسئلة اساسی که در این زمینه قابل طرح است، اینکه نسبت رویکرد فلسفة زبانی فیلسوف حقوق معاصر، هربرت هارت، با هرمنوتیک حقوقی چگونه است؟ به تعبیر بهتر، آیا دیدگاه هارت به زبان قانون که در کتاب مفهوم قانون پردازش شده است، صبغة هرمنوتیکی دارد؟ به‌نظر می‌رسد اگر در تعیین محدودة هرمنوتیک حقوقی معنای موسعی را در نظر بگیریم، رویکرد تفسیری هارت به قاعده و قانون حقوقی و همچنین رویه‌های قضایی که با نقد اصالت صورت حقوقی و دفاع از قاعدة شکاکی همراه است، می‌تواند به‌عنوان یکی از مصادیق برجستة هرمنوتیک حقوقی قلمداد شود و از این رهگذر می‌توان ادعا کرد که فلسفة زبان معاصر با بحث از زبان و معنای قانون، ظرفیت شایان توجهی برای گسترش دانش هرمنوتیک حقوقی دارد.

کلیدواژه‌ها

• اصالت صورت حقوقی
• زبان قانون
• فلسفه زبان متعارف
• هرمنوتیک حقوقی
• قاعده شکاکی
• هربرت هارت