ساختار معرفت شناختی حقوق بین الملل؛ رویکرد پارادایمی
 | |
| عنوان | ساختار معرفت شناختی حقوق بین الملل؛ رویکرد پارادایمی |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | مریم حاجی عرب |
| استاد راهنما | سیدمحمد قاری سیدفاطمی |
| استاد مشاور | هدایت الله فلسفی، ابراهیم بیگ زاده |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
ساختار معرفت شناختی حقوق بین الملل؛ رویکرد پارادایمی عنوان رساله ای است که توسط مریم حاجی عرب، با راهنمایی سیدمحمد قاری سیدفاطمی و با مشاوره هدایت الله فلسفی و ابراهیم بیگ زاده در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
در پاسخ به نیازهای معرفت شناختی حقوق بین الملل، دو رویکرد عمده در تاریخ آن برگرفته شده است: رویکرد پیشینی تجویزی و رویکرد پسینی توصیفی. بر خلاف رویکرد نخست که اساسا بر اقتضایات ضروری منطقی معناداری و اعمال مفاهیم در استدلال حقوقی مبتنی است، رویکرد دوم تلاش می کند از طرق اعمال این مفاهیم به طور تاریخی و سیاقمند پرده بردارد. در این میان، رویکرد پارادایمی، مشروط به برخی اصلاحات حاشیه ای بر مبنای سیاقی که قرار است بر آن اعمال شود (در اینجا حقوق بین الملل و در معنای عام حقوق)، از ظرفیت در خور توجهی برای فهم سرشت استدلال حقوقی بین المللی برخوردار است. خصوصا که از خلال ارجاع به اجماع جامعه علمی، توان آن دارد مناظر نوینی برای آشتی برخی اقتضایات عینیت (ضروریِ اعمال حقوق) با سطوحی از ذهنیت (که به راحتی از یک نظریه مدرن و جاافتاده درباره دانش قابل حذف نیست) بگشاید. در این راستا، مهمترین پرسش رساله حاضر را می توان اینگونه صورت بندی کرد: اگر تیوری کوهن بر حقوق بین الملل قابل کاربست باشد، چه آثاری بر نظریه عام "شناخت" و "تحول" آن خواهد داشت؟ نگارنده در پاسخ تلاش می کند نشان دهد کاربست رویکرد پارادایمی، "شناخت" حقوقدان بین المللی را از شناخت پوزیتیویستی، تفکیک گرا، تک بعدی، و مبناگروانه به شناختی پارادایمی، کل گرا، چندبعدی، و سیال تغییر می دهد که در آن تحقق حقوق بین الملل بر شبکه ای امکانی از مفروضات فلسفی، اخلاقی، و سیاسیِ پیشینیِ "جامعه علمی" به نام "پارادایم" مبتنی است. افزون بر این، رویکرد پارادایمی با برگرداندن "آسیب شناسی" و "راهکارهای حل مساله" بر پارادایم زیربنا، وضعیت کنونی حقوق بین الملل را بعنوان پیامد عادی یک طریقه تفکر خاص درباره زیست بین المللی (تفکر هابزی) ترسیم می کند و نشان می دهد چگونه می توان طرق بدیل استدلال درباره نقش حقوق در زیست بین المللی را بسط و توسعه داد. رساله حاضر در چهار فصل و با روشی که می توان آن را روش پارادایمی نامید، با گردآوری و تحلیل داده ها از منابع کتابخانه ای فارسی و انگلیسی به ارزیابی و اثبات فرضیات (ادعاهای) خود می پردازد.
ساختار و فهرست رساله
دیباچه
درآمد تحلیلی
۱ تبیین مساله
۲ پیشینه و ادبیات
۳ پرسش ها و فرضیه ها
۴ اهداف و اهمیت
۵ تعریف مفاهیم
۶ ساختار
۷ روش شناسی
۸ محدودیت ها
فصل یکم کاربست پذیری رویکرد پارادایمی بر حقوق
گفتار یکم استدلال مبتنی بر اجماع ناپذیری علوم انسانی
گفتار دوم استدلال مبتنی بر شان اجتماعی و حل مساله ای حقوق
گفتار سوم استدلال مبتنی بر هنجاری بودن حقوق
گفتار چهارم استدلال مبتنی بر اعتباری بودن حقوق
گفتار پنجم استدلال مبتنی بر عینیت حقوق
مبحث یکم دو معنا از واقعیت
مبحث دوم آیا کوهن نسبیت گراست؟
فصل دوم نظریه شناخت؛ از پارادایم تا علم عادی
گفتار یکم پارادایم؛ تحلیل مفهومی و تبارشناختی
گفتار دوم علم عادی
مبحث یکم آغاز علم عادی حقوق بین الملل
مبحث دوم اهمیت مساله
گفتار سوم نقش پارادایم
مبحث یکم تحدید پیشینی علم عادی
مبحث دوم تعیین پسینی تعهدات و اصول پارادایمی
مبحث سوم مطالعه موردی؛ اهمیت معماها
گفتار چهارم تقدم پارادایم ها
مبحث یکم دلایل نظری؛ مطالعه موردی کلسن
مبحث دوم دلایل عملی؛ مطالعه موردی تکثر حقوق بین الملل
فصل سوم نظریه تغییر؛ نقش ناهنجاری ها و بحران ها
گفتار یکم ناهنجاری و نوآوری های فنی
مبحث یکم اهمیت نظریه؛ درهم تنیدگی امر فنی و نظری
مبحث دوم مطالعه موردی؛ بنتام و تفصیل انتظارات
گفتار دوم بحران و نوآوری های نظری
مبحث یکم شواهد بحران
مبحث دوم واکنش در برابر بحران
مبحث سوم نوآوری نظری؛ مساهمت اشمیت
فصل چهارم پایان بحرانها؛ جستاری در پارادایم کانتی حقوق بین الملل
گفتار یکم انقلاب معرفتی؛ تحلیل مفهومی
مبحث یکم تحول غیرانباشتی ؛ گذار از معیار صدق انطباقی
مبحث دوم نسبت منطقی نظریه های پارادایمی متوالی؛ شمول یا تباین؟!
مبحث سوم جانشینی جهان بینی ها
گفتار دوم تحلیل پارادایمی انسانی شدن حقوق بین الملل؛ انقلاب نامریی یا تفصیل پارادیمی؟
مبحث یکم مساله انسان و حقوق بین الملل؛ دو خوانش
مبحث دوم انقلاب نامریی
مبحث سوم تفصیل پارادایمی
مبحث چهارم منزلت کانت در حقوق بین الملل معاصر
ثمره بحث
فهرست منابع و مآخذ
الف) منابع فارسی
ب) منابع انگلیسی
Abstract
کلیدواژه ها
- معرفت شناسی
- پارادایم
- هابز
- کانت
- قیاس ناپذیری
- شیفت پارادایمی
- بحران