سرمایه قانونی تبیین رویکردهای سنتی و مدرن در حمایت از حقوق طلبکاران
سرمایه قانونی تبیین رویکردهای سنتی و مدرن در حمایت از حقوق طلبکاران عنوان رساله ای است که توسط احسان صلحی، با راهنمایی محمد سلطانی و با مشاوره میرشهبیز شافع و ابراهیم رهبری در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | سرمایه قانونی تبیین رویکردهای سنتی و مدرن در حمایت از حقوق طلبکاران |
|---|---|
| رشته | حقوق تجارت و سرمایه گذاری بین المللی |
| دانشجو | احسان صلحی |
| استاد راهنما | محمد سلطانی |
| استاد مشاور | میرشهبیز شافع، ابراهیم رهبری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
چکیده
تحدید مسیولیت سهامداران و شرکاء شرکت های از نوع مسیولیت محدود، همواره این خطر را بدنبال دارد که سهامداران به ضرر طلبکاران فعالیت شرکت را اداره کنند و زیان مازاد بر سرمایه را بر دوش آنان بی اندازند. سرمایه قانونی از دیرباز به عنوان راهکاری سنتی برای حمایت از حقوق طلبکاران در برابر تحدید مسیولیت سهامداران شرکت تعبیه شده است. طبق سرمایه قانونی، نحوه تامین و تشکیل سرمایه از جانب سهامداران و صیانت از سرمایه طی فعالیت تجاری شرکت می تواند از حقوق طلبکاران حمایت کافی را به عمل آورد. صیانت از سرمایه شامل سازوکارهایی چون معیار ترازنامه ای، یعنی عدم امکان شناسایی سود از محل سرمایه و سایر ذخایر غیرقابل تقسیم، قواعد مربوط به تغییر (افزایش یا کاهش) سرمایه، منع تصاحب سهام شرکت توسط خود آن و ممنوعیت کمک مالی شرکت برای خرید سهام آن و سایر مقرراتی است که برای جلوگیری از دور زدن این قواعد پیچیده تعبیه شده است. لیکن، این موضوع امروزه مورد تردید قرارگرفته است، به نحوی که در برخی نظام های حقوقی رویکردی مدرن نسبت به سرمایه قانونی ایجاد شده است. رویکرد اخیر با تاکید بر شروط قراردادی منعقده میان شرکت تجاری و طلبکاران، مسیولیت مدیران و همچنین قواعد حقوق ورشکستگی سعی می کند راهکارهای جایگزین با سرمایه قانونی ارایه کند.لذا تشریفات مربوط به تشکیل سرمایه و صیانت از آن به حداقل ممکن می رسد و تنها اصل قابل اهمیت برای کنترل عملکرد شرکت های تجاری، حفظ ملایت مالی آن است تا بتواند تعهدات خود را در سررسید ایفا کند. به زعم رویکرد مدرن راه کارهای مذکور در عین اینکه حمایت بیشتری از حقوق طلبکاران به عمل می آورند و خلاهای سرمایه قانونی را برطرف می سازند، هزینه کمتری برای شرکت های تجاری ایجاد خواهند کرد. حقوق ایران بطور کلی بر رویکرد سنتی نسبت به سرمایه قانونی بنا نهاده شده است. تحقیق پیشِ رو، ضمن بررسی رویکردهای سنتی و مدرن نسبت به سرمایه قانونی و همچنین راه کارهای جایگزین آن، در پی تحلیل دقیق تر از نظام حقوقی ایران است و نهایتا قصد دارد پیشنهاد هایی را برای اصلاح قوانین فعلی ایران ارایه کند. بر اساس یافته های تحقیق، اتخاذ رویکرد میانه در حقوق ایران بهترین راهکار برای حمایت از حقوق طلبکاران می تواند باشد که هم سازوکارهای رویکرد سنتی را با خود به همراه دارد و هم بر اصول رویکرد مدرن استوار شده است.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه ا بخش اول: مبانی، مفهوم و کارکردهای سرمایه قانونی
فصل نخست: مبانی سرمایه قانونی و سیر تطور آن در نظامهای حقوقی
مبحث اول: مبانی سرمایه قانونی
گفتار اول: تعارض منافع میان سهامداران و طلبکاران شرکت
الف) تعارض منافع به اعتبار نوع رابطه طلبکاران با شرکت
ب) ضرورت حمایت طلبکاران به وسیله قانون
ج) تحلیل انواع ریسک ها و تعارضات
د) ارایه راه کار برای کاهش تعارضات
گفتار دوم: شخصیت حقوقی شرکت و مسیولیت محدود
الف) شخصیت حقوقی مستقل
ب) مسیولیت محدود
مبحث دوم: سیر تطور سرمایه قانونی در نظام های حقوقی
گفتار اول: آمریکا
گفتار دوم: اتحادیه اروپا و ایران
فصل دوم: تحلیل مفهوم و کارکرد سرمایه قانونی
مبحث اول: تشکیل سرمایه
گفتار اول: مفهوم سرمایه
الف) مصادیق سرمایه
ب) تشریفات تسلیم آورده
گفتار دوم: نصاب حداقلی برای سرمایه
الف) میزان نصاب لازم
ب) تحولات مربوط به کارکرد نصاب حداقلی
گفتار سوم: ساختار سهامی
الف) انواع سهام به اعتبار سرمایه اسمی
ب) صرف سهام
مبحث دوم: صیانت از سرمایه
گفتار اول: سود قابل تقسیم
الف) معیار تعیین سود قابل تقسیم
ب) سود فوق العاده
ج) نهاد تصویب کننده سود قابل تقسیم
د) آثار تقسیم سود غیرقانونی
ه) توزیع پنهانی یا غیرمستقیم
گفتار دوم: تغییر سرمایه
الف) افزایش سرمایه
ب) کاهش سرمایه
بند اول: کاهش سرمایه از طریق کاهش تعداد سهام یا کاهش مبلغ اسمی سهام
بند دوم: انتشار سهام موقت و خریدنی
ج) تصاحب سهام توسط همان شرکت
گفتار سوم: کمک مالی
الف) تبیین مفهوم کمک مالی
ب) قاعده مندسازی کمک مالی
ج) ضمانت اجرای نقض قاعده
بخش دوم: راه کارهای جایگزین سرمایه قانونی و قابلیت اعمال آن ها
فصل اول: راهکارهای جایگزین سرمایه قانونی
مبحث اول: نهادهای قانونی
گفتار اول: قواعد حقوق ورشکستگی
الف) قواعد مورد استناد و پیشینه آن
ب) قلمرو قواعد معاملات متقلبانه یا قابل ابطال
بند اول: مفهوم توقف
بند دوم: مفهوم تقلب
۱– تقلب واقعی
۲– تقلب حکمی
۲ ۱ طلبکاران فعلی و آینده
۲ ۲ طلبکاران فعلی
بند سوم: ضمانت اجرا
بند چهارم: اعمال قاعده در مقایسه با قواعد سرمایه قانونی
گفتار دوم: مسیولیت مدیران شرکت های تجاری
الف) وظیفه امانی مدیران شرکت تجاری
بند اول: وظیفه مراقبت
بند دوم: وظیفه وفاداری
ب) تعمیم وظیفه امانی مدیران نسبت به طلبکاران
بند اول: طرح بحث: حدودوثغور اعمال قاعده
۱– زمان اعمال قاعده
۲– ماهیت وظیفه مدیران
بند دوم: بررسی اعمال قاعده در آستانه ورشکستگی
۱– مفهوم آستانه ورشکستگی
۲– معیارها یا دلایل مسیولیت مدیران
بند سوم: بررسی اعمال قاعده در زمان ورشکستگی
۱– طرح دعوای اشتقاقی
۲– اصل عدم مسیولیت مدیران
مبحث دوم: راهکارهای قراردادی
گفتار اول: شروط سلبی
الف) شروط محدود کننده بر ایجاد دین یا استفاده از دارایی
بند اول: ایجاد دین برای شرکت
بند دوم: ادغام و تصاحب
بند سوم: فروش دارایی و سرمایه گذاری
ب) شروط محدودکننده اعطای وثیقه
ج) شروط محدودکننده شناسایی سود و توزیع دارایی میان سهامداران
گفتار دوم: شروط ایجابی
الف) شروط مربوط به پیش از انعقاد قرارداد
ب) شروط افشاء اطلاعات
بند اول: حساب های مالی
بند دوم: درخواست ارایه اطلاعات
ج) بیمه و سایر شروط ایجابی
بند اول: اخذ بیمه
بند دوم: استفاده از دارایی و حفظ جایگاه طلبکاران
گفتار سوم: موارد نقض و ضمانت اجرای آن
الف) نقض شروط قراردادی
ب) ضمانت اجرا
فصل دوم: تحلیل قابلیت اعمال راهکارهای جایگزین
مبحث اول: رویکرد سنتی در برابر رویکرد مدرن
گفتار اول: تحلیل خصایص رویکرد سنتی و مدرن
الف) تفاوت های ساختاری
ب) دیدگاه پیشینی و پسینی
گفتار دوم: تحلیل انتقادی رویکردها
الف) بررسی انتقادات
بند اول: تشکیل سرمایه
۱– مفهوم سرمایه
۲– نصاب حداقلی
۳– ساختار سهامی
بند دوم: صیانت از سرمایه
۱– طرفداران صیانت از سرمایه
۲– منتقدین صیانت از سرمایه
ب) دکترین پیشنهادی برای اصلاح سرمایه قانونی
بند اول: پیشنهاد های رادیکال
۱– گروه ارشد متخصصین حقوق شرکت های تجاری
۲– گروه ریکفورد
بند دوم: پیشنهاد محافظه کارانه و بینابین
۱– گروه لوتر
۲– گروه هلندی
بند سوم: جمع بندی
مبحث دوم: رویکرد مختص به حقوق ایران
گفتار اول: ملاحظات کلی
الف) شرایط تجارت از منظر مالکیت و سازوکارهای بازار
ب) اعمال قوانین و مقررات
گفتار دوم: نگاهی نو به ضوابط فعلی
الف) مسیولیت مدیران در برابر طلبکاران
بند اول: در دوران ملایت شرکت
بند دوم: در دوران توقف و آستانه توقف
ب) معاملات شرکت و توقف آن
گفتار سوم: سرمایه قانونی از دیدگاه رویکرد میانه
الف) شرکت تجاری ویژه
ب) قواعد تشکیل سرمایه
بند اول: سرمایه
بند دوم: نصاب حداقلی
بند سوم: ساختار سهامی
ج) صیانت از سرمایه
بند اول: سود قابل تقسیم
بند دوم: تغییرات سرمایه و کمک مالی
بند سوم: افشای اطلاعات
نتیجه و پیشنهادها
منابع
کلیدواژه ها
- سرمایه قانونی
- حقوق طلبکاران
- تشکیل سرمایه
- صیانت از سرمایه
- مسیولیت محدود
- راه کارهای جایگزینِ سرمایه قانونی
- معیار ملایت