سیاستگذاری جنایی در زمینه جرایم بازار سرمایه در ایران و آمریکا
 | |
| عنوان | سیاستگذاری جنایی در زمینه جرایم بازار سرمایه در ایران و آمریکا |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | محبوبه منفرد |
| استاد راهنما | حسین میرمحمدصادقی |
| استاد مشاور | امیرحسن نیازپور، محمد سلطانی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
سیاستگذاری جنایی در زمینه جرایم بازار سرمایه در ایران و آمریکا عنوان رساله ای است که توسط محبوبه منفرد، با راهنمایی حسین میرمحمدصادقی و با مشاوره امیرحسن نیازپور و محمد سلطانی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
چکیده
رابطه چندسویه بین سیاستگذاری عمومی، بزهکاری و بزه دیدگی موجب شکل گیری رشته مطالعاتی سیاستگذاری جنایی گردیده است. پیوند حقوق کیفری و سیاستگذاری جنایی با حوزه اقتصاد مالی ضرورت گریزناپذیر دنیای امروز است. در کشور ما، سیاست جنایی حاکم بر بازارسرمایه با اقداماتی چون بزه انگاری کیفری، انتظامی و اداری و نیز پاسخ گذاری عموما کیفری و پیش بینی آیین ها و مراجع رسیدگی کننده به جرایم در این بازار شکل گرفته است. در این نوشتار، نخست با پایش پدیده های مجرمانه در بازار سرمایه و شناخت پاسخ هایی که نسبت به آنها وجود دارد، سیمای جنایی کنونی بازار سرمایه به تصویر کشیده شد. یافته های این تحقیق نشان دهنده برخی آشفتگی ها در سیاست جنایی این حوزه است؛ فقدان ضابطه مشخص در جرم اقتصادی بودن یا نبودن جرم های بازار سرمایه، نامتناسب بودن ضمانت اجراهای پیش بینی شده برای جرایم مهم بازار سرمایه، کاستی برنامه های عملیاتی پیشگیری از جرم و اتخاذ رویکردهای غالبا کیفری و ضعف راهبردهای ترمیمی در اولویت بخشی به جبران خسارت از آسیب دیدگان جرایم این بازار، نمونه هایی از این آشفتگی هاست. بازنگری در بزه انگاری ها و اتخاذ رویکرد شفاف در قانونگذاری این حوزه، متناسب سازی پاسخ گذاری ها و توسل به رویکردهای ترمیمی و جبران مدار، نهادسازی آماری جهت استخراج آمار جنایی و علت شناسی دقیق پدیده های مجرمانه در بازار سرمایه، نهادسازی های اصولی و کارشناسی شده در رسیدگی به جرم های بازارسرمایه و ایجاد مدیریت متمرکز و مستقل در عرصه سیاست های کیفری و سیاست های پیشگیرانه از بایسته های ساماندهی این عرصه است. طراحی یک سامانه جنایی شایسته در بازار سرمایه با گفتمانی فرایندمحور و مطابق با مفاهیم سیاست گذاری (اعم از مساله شناسی، دستورگذاری، تهیه و تنظیم سیاست و اجرا و ارزیابی سیاست) شاکله این پژوهش را شکل داده است؛ چرا که گفتمان سیاست گذاری جنایی نیز به عنوان یکی از شاخه های سیاست گذاری عمومی، در مواجهه با پدیده مجرمانه، فرایندمحور است. رویکردهای جدید سیاست گذاری جنایی برای جرایم دارای بار اقتصادی، بر نهادسازی های عموما غیردولتی و مشارکتی و به ویژه بر راهبرد پس روی سیاست کیفری استوار است، منطق کاربست راهبردهای ترمیمی و لزوم کیفرزدایی، جرم زدایی و قضازدایی و توسل به مراجع و پاسخ های کیفری به عنوان آخرین حربه در حوزه کسب وکار.
ساختار و فهرست رساله
فهرست نوشتار الف) مقدمه
ب) بیان مساله
پ) روش تحقیق
ت) سابقه تحقیق
ث) ضرورت انجام تحقیق
ج) اهداف و کاربردهای تحقیق
چ) پرسش های تحقیق
ح) فرضیه های تحقیق
خ) نوآوری تحقیق
د) ساختار تحقیق
بخش نخست: سیمای جنایی کنونی بازار سرمایه
فصل نخست: واکاوی سیاستگذاری های سخت یا کیفرمدار
مبحث نخست: رویدادهای جنایی بازار سرمایه
گفتار نخست: هنجارگریزی های بازار سرمایه
بند نخست: بررسی جرایم بازار سرمایه در حقوق ایران و آمریکا
الف) گونه شناسی جرایم بر مبنای موضوع رفتارهای مادی
۱ جرایم مربوط به معاملات اوراق بهادار
۲ جرایم مربوط به اطلاعات
ب) گونه شناسی جرایم برمبنای جنس رفتارها
۱ جرایم از نوع فعل
۲ جرایم از نوع ترک فعل
پ) گونه شناسی جرایم برمبنای ماهیت رفتارهای مادی (جرم اقتصادی بودن یا نبودن)
۱ جرایم احاله ای
۲ جرایم خاص بازار سرمایه (جرایم اقتصادی)
۳ جرایم فنی – انتظامی
بند دوم: بررسی تخلفات بازار سرمایه در حقوق ایران و آمریکا
الف) بررسی تخلفات انضباطی در حقوق ایران
ب) تخلفات انضباطی در حقوق آمریکا
گفتار دوم: پاسخ انگاری های بازار سرمایه
بند نخست: واکنش های کیفری ماهوی در بازار سرمایه
الف) پاسخ های کیفری
۱ کیفر سالب آزادی
۲ کیفرهای مالی
۳ کیفرهای تکمیلی
ب) پاسخ های انضباطی
بند دوم: واکنش های کیفری شکلی در بازار سرمایه
الف) آیین رسیدگی به جرایم
ب) آیین رسیدگی به تخلفات
مبحث دوم: کنشگران جنایی در بازار سرمایه
گفتار نخست: ویژگی شناسی مرتکبان ناهنجاری ها
بند نخست: ویژگی های شخصی
الف) اشخاص حقیقی
ب) اشخاص حقوقی
بند دوم: ویژگی های اجتماعی
الف) اشخاص حقیقی
ب) اشخاص حقوقی
گفتار دوم: آسیب دیدگان ناهنجاری ها
بند نخست: بزه دیدگان معین
بند دوم: بزه دیدگان نامعین
فصل دوم: واکاوی سیاستگذاری های نرم یا سامان ده
مبحث نخست: ماهیت سنجی سیاست های سامان دهنده
گفتار نخست: سیاست های پیشگیرانه بازار سرمایه
بند نخست: سیاست های پیشگیرانه بازار سرمایه در آیینه قوانین و مقررات
بند دوم: تدابیر و شیوه های پیشگیرانه در بازار سرمایه
الف) تدابیر پیشگیرانه فردمدار
ب) تدابیر پیشگیرانه موقعیت مدار
گفتار دوم: سیاست های ترمیمی بازار سرمایه
بند نخست: عدالت ترمیمی در آیینه قوانین و مقررات بازار سرمایه
بند دوم: چگونگی اجرای عدالت ترمیمی در بازار سرمایه
مبحث دوم: ساختارسنجی سیاست های سامان دهنده در بازار سرمایه
گفتار نخست: بررسی تشکیلات و نهادهای پیشگیرانه
بند نخست: نهادهای پیشگیرانه در معنای عام
بند دوم: سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان نهاد پیشگیرانه خاص
گفتار دوم: بررسی تشکیلات و نهادهای ترمیمی
بخش دوم: سیاستگذاری جنایی شایسته در بازار سرمایه
فصل نخست: بایسته های عمومی سیاستگذاری جنایی
مبحث نخست: بایسته های ماهوی سیاستگذاری جنایی
گفتار نخست: اصول حاکم بر سیاستگذاری در بازار سرمایه
بند نخست: مرجعیت در سیاستگذاری و لزوم رعایت سلسله مراتب
الف) سیاست گذاری راهبردی
ب) سیاست گذاری تقنینی
پ) سیاست گذاری اجرایی
بند دوم: فراگیری و کل نگری سیاستگذاری
بند سوم: پایایی و انعطاف پذیری
بند چهارم: نظارت پذیری
بند پنجم: بومی سازی
بند ششم: دانش بنیان بودن
بند هفتم: مشارکتی بودن و استفاده از ظرفیت نهادهای جامعوی
گفتار دوم: ارزش های حاکم بر سیاستگذاری بازار سرمایه
بند نخست: شفافیت
بند دوم: انحصارزدایی و تحقق اقتصاد رقابت پذیر
بند سوم: امنیت و اعتماد
بند چهارم: خصوصی سازی
بند پنجم: نظم عمومی اقتصادی
مبحث دوم: بایسته های شکلی سیاستگذاری
گفتار نخست: مرحله پیشاسیاستگذاری
بند نخست: مساله شناسی در سیاستگذاری
بند دوم: دستورگذاری
گفتار دوم: مرحله سیاستگذاری
بند نخست: تهیه و تنظیم سیاست
الف) سیاست های کنش مدارانه
ب) سیاستهای واکنش مدارانه
بند دوم: مشروعیت بخشی به سیاست
گفتار سوم: مرحله پساسیاستگذاری
بند نخست: اجرای سیاست
بند دوم: ارزیابی و اصلاح سیاست
الف) نظارت در نظام تقنینی ایران
۱ نظارت بر حسن اجرای قوانین ماهوی
۲ نظارت بر حسن اجرای قوانین شکلی – اجرایی
ب) ساختار نظارت در بازار سرمایه
فصل دوم: کارآمدسازی سیاستگذاری جنایی بازار سرمایه در ایران
مبحث نخست: بازاندیشی در سیاست های کیفری
گفتار نخست: پیش نیازهای ماهوی
بند نخست: بازنگری در بزه انگاری های بازار سرمایه
الف) کاهش عناوین جنایی
۱ معیار بی فایده بودن جرم
۲ معیار همراهی افکار عمومی
۳ معیار سطح امنیت
ب) تعیین مبلغ به عنوان حدنصاب برای جرایم خاص بازار سرمایه
پ) مجازات پذیر کردن شروع به جرم ها در بازار سرمایه
بند دوم: بازنگری در پاسخ گذاری های کیفری در بازار سرمایه
الف) متناسب سازی پاسخ انگاری ها
ب) بهره گیری از مجازات های جایگزین
پ) پاسخ ها و فرایندهای شرمسارکننده
گفتار دوم: پیش نیازهای شکلی
بند نخست: بازنگری ساختار و تشکیلات پاسخ دهی
الف) افتراقی سازی آیین رسیدگی به جرایم بازار سرمایه
ب) پیش بینی امکان بکارگیری معامله اتهام با انتصاب دادستان بورس و اوراق بهادار
پ) امکان سنجی تاسیس صندوق وجوه منصفانه
بند دوم: نیازسنجی آماری در نظام سیاست جنایی بازار سرمایه
الف) شمارش رخدادهای جنایی بازار سرمایه
ب) نهادسازی آماری ناهنجاریهای بازار سرمایه
مبحث دوم: بازاندیشی در سیاست های غیرکیفری
گفتار نخست: ارتقای رویکردهای غیرکیفری کنش مدارانه
بند نخست: بازخوانی سیاست های پیشگیرانه فردمدار
الف) پیشگیری با رفتارنامه های حرفه ای
ب) پیشگیری با فرهنگ سازی و آموزش های فنی
بند دوم: بازخوانی سیاست های پیشگیرانه موقعیت مدار
الف) اختصاص فصلی در قانون بازار سرمایه به اقدامات پیشگیرانه
ب) ارتقای شفافیت و سلامت نظام مالی
پ) نظارت و بازرسی های موثر
ت) برپایی ساختارهای جامعوی پیشگیرانه
بند سوم: اجرا و پیاده سازی گفتمان های پیشگیرانه
گفتار دوم: سنجش رویکردهای غیرکیفری واکنش مدارانه
بند نخست: گسترش بکارگیری عدالت ترمیمی در جرایم بازار سرمایه
الف) برقراری عدالت ترمیمی با میانجیگری
۱ امکان سنجی ارجاع به میانجیگری در جرایم بازار سرمایه
۲ تاکید بر فرایند میانجیگری به جای برآیند آن
ب) برقراری نظام جبران خسارت
بند دوم: آزمودن رویکرد تنظیم گری پاسخگو
الف) مفهوم تنظیم گری پاسخگو
ب) تنظیم گری پاسخگو در جرایم بازار سرمایه
نتیجه گیری
فهرست منابع
کلیدواژه ها
- بازار سرمایه
- سیاستگذاری جنایی
- بزه انگاری
- پاسخ گذاری
- پیشگیری
- سیاستگذاری ترمیمی