سیاست جنایی اسلام وعراق برای پیشگیری از جنایات علیه اموال عمومی
 | |
| عنوان | سیاست جنایی اسلام وعراق برای پیشگیری از جنایات علیه اموال عمومی |
|---|---|
| رشته | حقوق |
| دانشجو | مهدی کریم علی الشمری |
| استاد راهنما | سید محمود میرخلیلی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۲ |
| دانشگاه | دانشگاه ادیان و مذاهب |
سیاست جنایی اسلام وعراق برای پیشگیری از جنایات علیه اموال عمومی عنوان رساله ای است که توسط مهدی کریم علی الشمری، با راهنمایی سید محمود میرخلیلی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب دفاع گردید.
چکیده
مطالعه احکام شرعی در امور کیفری بین پژوهشگران و فقهای حقوق اهمیت چندانی نداشته. یعنی جرایم و مجازات های شرعی را به نحو تفصیلی بررسی نکردند و با آنچه در قوانین وضعی وجود دارد مقایسه نکردند، این نقصی بود که ما را از شناخت حقایق میراث غنی و باشکوه اسلامیی که داریم باز داشت. ما معتقدیم مسیولیت کیفری در شریعت اسلام به این معناست که انسان در حین انتخاب عواقب اعمال حرامی را که مرتکب می شود متحمل شود و از همه معانی و پیامدهای آن آگاه باشد، اموال پایه و اساس زندگی و مهمترین وسیله آبادانی است و خداوند متعال مالک واقعی آن است. شریعت اسلامی و قوانین عراق برای مقابله با عوامل جرم راه هایی از جمله آموزش حرمت بیت المال، اقدامات آموزشی و فرهنگی، وشناسایی فرصت ها و روش های ارتکاب این جرایم، جرم انگاری و تعیین مجازات ها و تشدید آن در برخی شرایط در نظر گرفته است. که از مهمترین اقدامات سیاست جنایی اسلامی و قوانین وضعی عراق در پیشگیری از جرایم بیت المال به شمار می روند. سیاست جنایی پیشگیرانه اسلامی و عراقی چندین راه را برای جلوگیری از جرایم اموال عمومی دنبال کرده است، از جمله تمرکز بر پیشگیری اجتماعی و موقعیتی و نشان دادن این که، این روش های پیشگیرانه شامل چه مواردی می شود. از جمله به نقش موثر اماکن عبادی، امر به معروف و نهی از منکر، حفظ خانواده و نیز تحقق عدالت و برابری و تربیت ساختار اجتماعی در پیشگیری از این جنایات اشاره می کنیم. و همچنین در شگرد های پیشگیری اسلامی میتوان به نقش موثر و مهمی که قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم و فقه اهل بیت علیهم السلام داشته اشاره کرد. و در قوانین وضعی عراقی میتوان به ابزارهای پیشگیری که قانونگذار عراق نیز اتخاذ کرده است، از جمله اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع جرم و همچنین نقش نهادهای دولتی، از جمله نقش دفتر نظارت مالی و نقش کمیسیون صداقت عراق برای جلوگیری از وقوع جرایمی که علیه بودجه عمومی رخ می دهد اشاره داشت. اموال عمومی در شرع هر چیزی است که متعلق به هیچ شخصی نیست و حقی بر آن نیست و اموال جامعه مسلمین محسوب می شود و هیچکس حق تصرف آن را ندارد مگر به اذن پیامبر یا امام معصوم و نایب او. از جمله آن امول اراضی دولتیی است که با قدرت گشایش شده، و همچنین املاکی که برای تاسیسات عمومی اختصاص داده شده، و املاک وقفی و منابع وجوه مسلمانان و وجوه عمومی متعلق به کشورهای اسلامی ، مانند مالکیت خصوصی به عنوان غنیمت، زکات، مالیات، عشر و درآمدهای دولتی از آن و غیره. برای مطالعه موضوع پایان نامه، رویکرد توصیفی تحلیلی تطبیقی را در این پژوهش دنبال کردم تا با تحلیل مفاهیم و قواعد موجود در شریعت اسلام و قوانین عراق ناظر بر پیشگیری از جرایم اموال عمومی، علل مشکل و پیامدهای ناشی از آن را بیابم که از بهترین روش های تحقیق برای دستیابی به راه حل هایی که به عنوان همگرایی یا واگرایی بین قوانین عراق و شریعت اسلامی تلقی می شود. مهم ترین یافته هایی که در این پژوهش به آن رسیدیم این است که شریعت اسلام در توجه به بیت المال و جرم انگاری تعرض به آن بر قانون ساخت بشر مقدم بوده است، و مساله را با قوانین منحصر به فردی احاطه کرده است که آن را از تعرض در همه اشکال و مظاهر آن مصون می دارد. هدف سیاست جنایی دستیابی به اهداف جامعه است و از این رو از سیاست اقتصادی و اجتماعی جامعه جدایی ناپذیر است زیرا منبعی برای تعیین ایده ها و اصول سیاست جنایی در تلاش برای تحقق عدالت اجتماعی برای اعضا تلقی می شود.
ساختار و فهرست رساله
المقدمه
۱ بیان المساله
۲ ضروره البحث
۳ اهداف البحث
۴ اسیله البحث
۵ الفرضیات
۶ منهجیه البحث
۷ الدراسات السابقه
۸ هیکلیه البحث
الفصل الاول: المباحث العامه
۱–۱ مفهوم المال العام وانواعه ومعیار التمیز بینه وبین المال الخاص
۱–۲–۱ تعریف الاموال العامه فی الشریعه الإسلامیه
۱–۲–۱–۱ تعریف اللغوی للمال العام
۱–۲–۱–۲ التعریف الاصطلاحی للمال العام
۱–۲–۱–۲–۱ مفهوم المال العام عند الامامیه
۱–۲–۱–۲–۲ مفهوم المال العام عند الحنفیه
۱–۲–۱–۲–۳ مفهوم المال العام عندالمالکیه الشافعیه الحنابله
۱–۲–۲ معاییر التمیز بین المال العام والخاص فی الشریعه الاسلامیه
۱–۲–۲–۱ صور الاموال العامه فی الشریعه الاسلامیه
۱–۲–۲–۲ معاییر التمییز بین المال العام و الخاص وفق فقه الشریعه الإسلامیه
۱–۲–۲–۲–۱ معیار طبیعه المال العام
۱–۲–۲–۲–۲ معیار علی اساس تحدید القیمه المالیه للمال
۱–۲–۲–۲–۳ معیار تخصیص المال العام للمنفعه العامه
۱–۲–۲–۲ معاییر التمیز بین المال العام والمال الخاص فی القانون العراقی
۱–۲–۲–۲–۱ معیار طبیعه المال
۱–۲–۲–۲–۲ معیار تخصیص المال لاستعمال الجمهور ۵۰ ۱–۲–۲–۲–۳ التخصیص لخدمه مرفق عام ۵۰ ۱–۲–۲–۲–۴ تخصیص المال للمنفعه العامه
۱–۲ مفهوم السیاسه الجناییه واهدافها فی الشریعه الإسلامیه والقانون العراقی
۱–۲–۱ مفهوم السیاسه الجناییه
۱–۲–۱–۱ المعنی اللغوی للسیاسه الجناییه
۱–۲–۱–۲ المعنی الاصطلاحی للسیاسه الجناییه
۱–۲–۲ مصادر وعناصر واهداف السیاسه الجناییه
۱–۲–۲–۱ مصادر السیاسه الجناییه
۱–۲–۲–۱–۱ المصادر الدینیه
۱–۲–۲–۱–۲ التشریعات الجناییه السابقه
۱–۲–۲–۱–۳ النظم السیاسیه والاقتصادیه والاجتماعیه
۱–۲–۲–۲ عناصر واهداف السیاسه الجناییه
۱–۲–۲–۲–۱ عناصر السیاسه الجناییه
۱–۲–۲–۲–۱–۱ الوقایه من الإجرام
۱–۲–۲–۲–۱–۲ التجریم
۱–۲–۲–۲–۱–۳ العقاب
۱–۲–۲–۲–۱–۴ الرعایه اللاحقه
۱–۲–۲–۲–۲ اهداف السیاسه الجناییه
۱–۲–۲–۲–۲–۱ اهداف السیاسه الجناییه وفقا لطبیعتها
۱–۳–۲–۲–۲–۲ اهداف السیاسه الجناییه وفقا لزمان تحققها
۱–۳ التطور التاریخی للسیاسه الجناییه والمال العام فی الشریعه الإسلامیه والقانون العراقی
۱–۳–۱ التطور التاریخی للمال العام
۱–۳–۱–۱ المال العام فی الانظمه القدیمه
۱–۳–۱–۳ المال العام فی عهد الثوره الفرنسیه
۱–۳–۲ التطور التاریخی للسیاسه الجناییه فی الشریعه الإسلامیه والقانون العراقی
۱–۳–۲–۱ الافکار الفلسفیه
۱–۳–۳ نبذه تاریخیه عن السیاسه الجناییه فی الوقایه من الجرایم المالیه وفق القانون العراقی
۱–۳–۳–۱ السیاسه الجناییه فی القانون العراقی القدیم
۱–۳–۳–۲ السیاسه الجناییه فی القانون العراقی الحدیث
الفصل الثانی: السیاسه الجناییه الغیر عقابیه الإسلامیه والعراقیه للوقایه من جرایم الاموال العامه
۲–۱ السیاسه الوقاییه الاجتماعیه فی الشریعه الإسلامیه
۲–۱–۱ التدابیر الوقاییه الاجتماعیه فی الشریعه الإسلامیه
۲–۱–۱–۱ التدابیر التربویه والعلاجیه والتهذیبیه
۲–۱–۱–۲ التکافل ومکافحه الفقر
۲–۱–۱–۳ التشجیع علی العمل والسعی ومحاربه البطاله
۲–۱–۱–۴ حمایه الاسره
۲–۱–۱–۵ تربیه الفرد علی العقیده الصحیحه
۲–۱–۲ تثبیط العزایم عن فعل الجرایم
۲–۱–۲–۱ توعیه ووعظ المقبل علی الاجرام بالعدول عنه
۲–۱–۲–۲ مقاومه الدوافع الإجرامیه
۲–۱–۲–۳ تکوین رای عام ضاغط یحمل علی تغییر ال–س–ل–وک الإجرامی
۲–۱–۲–۴ تحقیق العدل والمساواه
۲–۲ السیاسه الوقاییه الاجتماعیه فی القانون العراقی
۲–۲–۱ تامین الضبط الاجتماعی
۲–۲–۱–۱ عداله وسیاده القانون فی الدوله
۲–۲–۱–۱–۱ عداله القانون
۲–۲–۱–۱–۲ سیاده القانون
۲–۲–۱–۱–۳ استقرار نظام الحکم
۲–۲–۱–۱–۴ سلامه اجهزه الدوله
۲–۲–۱–۱–۵ خامسا الوعی الوقایی ضد الجریمه لدی الافراد
۲–۲–۱–۲ توفیر الرعایه المتکامله للافراد
۲–۲–۱–۲–۱ الرعایه المعاشیه
۲–۲–۱–۲–۲ الرعایه الصحیه
۲–۲–۱–۲–۳ الرعایه التربویه
۲–۲–۱–۲–۴ الرعایه التعلیمیه
۲–۲–۱–۲–۵ مواجهه سوء الاوضاع الاجتماعیه
۲–۲–۱–۲–۶ مواجهه سوء الاوضاع الإقتصادیه
۲–۲–۲ دور الموسسات الاجتماعیه للوقایه من الجریمه
۲–۲–۲–۱ دور الاسره والمدرسه
۲–۲–۲–۲ دور النوادی الترفیهیه والریاضیه والنقابات والاتحادات المهنیه فی التوعیه و الردع
۲–۲–۲–۳ دور الموسسات ووسایل الاعلام
۲–۳ السیاسه الوقاییه الوضعیه الإسلامیه والقانون العراقی
۲–۳–۱ اهمیه الرقابه علی الاموال العامه
۲–۳–۱–۱ :اهمیه واهداف الرقابه علی الاموال العامه وانواعها
۲–۳–۱–۱–۱ اهمیه الرقابه واهدافها
۲–۳–۱–۱–۱–۱ اهمیه الرقابه
۲–۳–۱–۱–۱–۲ اهداف الرقابه
۲–۳–۱–۱–۱–۳ الاسالیب المختلفه للرقابه علی الاموال العامه
۲–۳–۱–۱–۲ الرقابه الخارجیه رقابه الدوله
۲–۳–۱–۱–۳ الرقابه الشعبیه
۲–۳–۱–۲ فلسفه الرقابه عند الامام علی علیه السلام
۲–۳–۲ السیاسه الوقاییه الوضعیه فی الشریعه الإسلامیه
۲–۳–۲–۱ السیاسه الوقاییه الوضعیه فی القران الکریم
۲–۳–۲–۲ السیاسه الوقاییه الوضعیه فی السنه النبویه المطهره
۲–۳–۲–۳ السیاسه الوقایه الوضعیه لدی مذهب اهل البیت علیهم السلام
۲–۳–۲–۳–۱ الحاکم العادل
۲–۳–۲–۳–۲ المسوولیه الجماهیریه الرقابه العامه
۲–۳–۳ السیاسه الوقاییه الوضعیه فی القانون العراقی
۲–۳–۳–۱ مدلول السیاسه الوقاییه فی القانون الوضعی
۲–۳–۳–۲ سیاسه منع جرایم الاموال العامه
۲–۳–۳–۱ دور موسسات الدوله للوقایه من جرایم الاموال العامه
۲–۳–۳–۱–۱ دور التشریع للوقایه من الجریمه
۲–۳–۳–۱–۲ دور القضاء الوقایه من الجریمه
۲–۳–۳–۱–۳ دور السلطه التنفیذیه
۲–۳–۳–۱–۴ دور الشرطه للوقایه من الجریمه
۲–۳–۳–۱–۵ دور دیوان الرقابه المالیه العراقی
۲–۳–۳–۱–۶ دور هیاه النزاهه العراقیه
۲–۳–۳–۱–۶–۱ تلقی الاخبار او الشکوی
۲–۳–۳–۱–۶–۲ التحری عن الجرایم او الکشف عنها
الفصل الثالث: السیاسه الجزاییه الإسلامیه العراقیه العقابیه للوقایه من جرایم اموال العامه
۳–۱ سیاسه التجریم والعقاب واسسها فی الشریعه الاسلامیه
۳–۱–۱ سیاسه التجریم والعقاب
۳–۱–۱–۱ سیاسه التجریم
۳–۱–۱–۱–۱ طرق اثبات التجریم
۳–۱–۱–۲ سیاسه العقاب
۳–۱–۱–۳ التدابیر العازله عن المجتمع
۳–۱–۱–۳–۱ التدابیر الشخصیه السالبه للحریه
۳–۱–۱–۳–۲ التدابیر الشخصیه المقیده للحریه
۳–۱–۲ اسس التجریم والعقاب فی النظام الجنایی الإسلامی
۳–۱–۲–۱ الشرعیه الجزاییه
۳–۱–۲–۲ التناسب بین الجریمه والعقاب
۳–۱–۲–۳ احترام حقوق العباد وحریاتهم
۳–۱–۲–۴ المسوولیه الجزاییه
۳–۱–۲–۵ التضامن الاجتماعی فی مواجهه الجریمه
۳–۲ سیاسه التجریم والعقاب واسسها فی القانون العراقی
۳–۲–۱ سیاسه التجریم والعقاب
۳–۲–۱–۱ سیاسه التجریم
۳–۲–۱–۲ سیاسه العقاب
۳–۲–۲ اسس سیاسیه التجریم والعقاب فی القانون العراقی
۳–۲–۲–۱ اسس سیاسه التجریم
۳–۲–۲–۱–۱ وجود نص تشریعی عقابی
۳–۲–۲–۱–۲ زمان النص التشریعی سابقا علی ارتکاب الفعل
۳–۲–۲–۲ اسس سیاسه العقاب
۳–۲–۲–۲–۱ شرعیه العقوبه
۳–۲–۲–۲–۲ شخصیه العقوبه
۳–۲–۲–۲–۳ قضاییه العقوبه
۳–۲–۲–۲–۴ تفرید العقاب
۳–۲–۳ التدابیر الاحترازیه للحد من الجرایم المالیه
۳–۲–۳–۱ التدابیر الاحترازیه المتمثله بحریه الشخص
۳–۲–۳–۱–۱ التدابیر الاحترازیه الشخصیه السالبه للحریه
۳–۲–۳–۱–۲ التدابیر الاحترازیه المقیده للحریه
۳–۲–۳–۱–۲–۱ حضر ارتیاد الحانات
۳–۲–۳–۱–۲–۲ منع الإقامه
۳–۲–۳–۱–۲–۳ مراقبه الشرطه
۳–۲–۳–۲ التدابیر الاحترازیه المتمثله بحقوق الاشخاص
۳–۲–۳–۲–۱ التدابیر الاحترازیه السالبه للحقوق
۳–۲–۳–۲–۱–۱ إسقاط الولایه والوصایه والقوامه
۳–۲–۳–۲–۱–۲ حظر ممارسه العمل
۳–۲–۳–۲–۲ التدابیر الاحترازیه المادیه
۳–۲–۳–۲–۲–۱ المصادره
۳–۲–۳–۲–۲–۲ التعهد بحسن السلوک
الفصل الرابع: السیاسه الجناییه الإسلامیه والعراقیه للوقایه لبعض جرایم الاموال العامه
۴–۱ الجرایم التی تقع من قبل الموظفین العمومین
۴–۱–۱ جریمه الإضرار المتعمد للمال العام فی القانون العراقی
۴–۱–۱–۱ الرکن المادی للجریمه
۴–۱–۱–۱–۱ السلوک الإجرامی
۴–۱–۱–۱–۲ النتیجه غیر المشروعه الضرر
۴–۱–۱–۱–۳ العلاقه السببیه
۴–۱–۱–۲ الرکن المعنوی الجنایی
۴–۱–۲ جریمه الاختلاس
۴–۱–۲–۱ ارکان جریمه الاختلاس
۴–۱–۲–۱–۱ صفه الجانی الموظف العمومی
۴–۱–۲–۱–۲ الرکن المادی
۴–۱–۲–۱–۲–۱ فعل الاختلاس
۴–۱–۲–۱–۲–۲ محل الاختلاس
۴–۱–۲–۱–۳ الرکن المعنوی
۴–۱–۲–۳–۳–۱ القصد العام
۴–۱–۲–۳–۳–۱–۱ إراده الفعل المادی
۴–۱–۲–۳–۳–۱–۲ إراده النتیجه الجرمیه
۴–۱–۲–۳–۳–۱–۳ العلم بعناصر الجریمه
۴–۱–۲–۳–۳–۲ القصد الخاص نیه التملک
۴–۱–۲–۴ عقوبه جریمه الاختلاس
۴–۱–۲–۴–۲–۱ مامورو التحصیل او المندوبون له
۴–۱–۲–۴–۲–۲ الامناء علی الودایع
۴–۱–۲–۵ عقوبه جریمه الاختلاس فی قانون عقوبات قوی الامن الداخلی العراقی رقم(۱۴) لسنه ۲۰۰۸ المعدل
۴–۱–۳ الجرایم المرتکبه بشان الموجودات والتجهیزات الحکومیه والتخریب
۴–۱–۳–۱ جرایم تدمیر او تخریب او استعمال المقرات والابنیه والتجهیزات عمدا لغیر الاغراض المخصصه لها
۴–۱–۳–۲ جرایم تسلم او تسبب فی تسلم ماکولات او ابنیه عایده للدوله
۴–۲ الجرایم التی تقع من قبل الافراد العادیین
۴–۲–۱ جریمه السرقه فی الشریعه الإسلامیه والقانون العراقی
۴–۲–۱–۱ جریمه السرقه فی الشریعه الاسلامیه
۴–۲–۱–۱–۱ حکم السرقه فی الشریعه الاسلامیه
۴–۲–۱–۱–۱–۱ القران الکریم
۴–۲–۱–۱–۱–۲ السنه النبویه الشریفه
۴–۲–۱–۱–۱–۳ الإجماع
۴–۲–۱–۱–۲ ارکان جریمه السرقه فی الشریعه الإسلامیه
للسرقه ثلاثه ارکان هی
۴–۲–۱–۱–۳ عقوبه السرقه فی فقه الامام علی علیه السلام
۴–۲–۱–۲ جریمه السرقه فی القانون العراقی
۴–۲–۱–۲–۱ ارکان جریمه السرقه
۴–۲–۱–۲–۲ عقوبه جریمه السرقه فی قانون العقوبات العراقی
۴–۲–۲ جریمه التهرب من الالتزامات المالیه فی الشریعه والقانون العراقی
۴–۲–۲–۱ جریمه التهرب من الالتزامات المالیه فی الشریعه الإسلامیه
۴–۲–۲–۱–۱ موارد الاموال العامه بیت المال
۴–۲–۲–۱–۱–۱ الخراج
۴–۲–۲–۱–۱–۲ الخمس
۴–۲–۲–۱–۱–۳ ضریبه الجزیه
۴–۲–۲–۱–۱–۴ الزکاه
۴–۲–۲–۱–۱–۵ الفیء والغنایم
۴–۲–۲–۱–۱–۶ الموارد المتفرقه
۴–۲–۲–۱–۲ عقوبه الممتنع عن اداء الالتزامات المالیه فی الشریه الإسلامیه
۴–۲–۲–۱–۲–۱ القران الکریم
۴–۲–۲–۱–۲–۲ السنه النبویه المطهره واهل بیته الاطهار
۴–۲–۲–۲ جریمه التهرب من الالتزامات المالیه فی القانون العراقی
۴–۲–۲–۲–۱ ارکان جریمه التهرب الضریبی
۴–۲–۲–۲–۱–۱ الرکن المادی للجریمه
۴–۲–۲–۲–۱–۲ الرکن المعنوی
۴–۲–۲–۳ عقوبه جریمه التهرب من الالتزامات المالیه فی القانون العراقی
۴–۲–۲–۳–۱ العقوبات المالیه
۴–۲–۲–۳–۲ العقوبات المقیده للحریه
۴–۲–۲–۳–۳ بیان العقوبات لمرکتبی جریمه التهرب الضریبی
۴–۲–۲–۳–۳–۱ الحبس
۴–۲–۲–۳–۳–۲ الغرامه
قایمه المصادر و المراجع
کلیدواژه ها
- وجوه عمومی
- سیاست جنایی